A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
bezanbat. SP Imit I 10, 1 (Ch ahal guziaz, Mst ahalaz, Echve alegiñ guztiya, Ol albait, Pi albait geien).
Amorekatik ahal bezanbat haren konforme gerta gitian. Tt Arima 84. Eta lanak dirauino ahal bezanbat
Jinkuaren presenziaz orhitüz. CatLan 109. Izan dezatentzat atsegina [Birjiñaren potret] hartarik ahal bezenbat
hurbiltzeko. MarIl 14. Eta ahal bezenbat egin dezagun imitatzeko gure Nausi maitagarriaren pazientzia. Jaur
346. Gero haiek laidatzen herria azkarki, / nahiz ahal bezain bat eraman hebenti. Etch 444. Xeha zaitzu ongi eta
ura khen ahal bezenbat. ECocin 22. Hortakotz, eztiki jokhatzen zitzaion, larderia gaxtorik gabe, ile alde ahal
bezenbat. Laph 126. --Zoin Meza behar da entzün? --Ahal bezainbat Parropiako Meza, zeren Elizaren nahia
hala beita. CatS 52. Eskuararen alde mintzatuz ahal bezenbat. HU Aurp 213. Haren laguntzea, ahal bezenbat,
arimako eta gorphutzeko beharretan. CatJauf 75. Edaten du aal bezainbat ain irrika dun zugurtze ua. Or Aitork
216. Ahal bezenbat eskolatzea eta ahal bezain gora heltzea. Ardoy SFran 102. Ahal bezanbat haren lekuan ene
burua emanik, egin niozkan eskatzen zauzkidan pertsuak. Xa Odol 291. Ahal bezainbat lagundu zietenak. MEIG
VIII 35.
(Ante sust.). Egin ahal dezakegu nahi bezanbat edo ahal bezanbat enseiu eta itzul-inguru. Ax 166 (V 112).
Ezagutzaz badarotzut / ahal bezanbat esker. Hm 42. Prestik nagoela penitenzia eta ahal bezanbat satisfazione
egitera. SP Imit IV 9, 3. Ahal bezenbat fruitu erakhar araziz harrek bere izerdiz eta odolaz arregatu duen
haziari. Jaur 392. Har ahal bezanbat plazer. Gy 61. Haurren salbamentiaz ahal bezainbat arranküra ükheitera.
CatS 70. Ez dute egiten oraino ahal bezenbat gaizki munduan. Elsb Fram 80. Egin zezaten ahal bezenbat haro
eta harrabots. HU Zez 181. Ezagutzaz badarotzut ahal bezanbat esker. Darric (ap. DRA). Ahal bezanbat eskuizkribu
horretarako bildurik. MEIG IV 108.
(Precedido de rad.). Presomzionetik urhun ahal bezanbat urhuntzekotzat. He Gudu 48. Behar da bere burua
beheratu egin ahal bezanbat. Lg II 213. Belar idorren sartzen etxekoak oro / ari dire ixilik bil-ahal bezenbat.
Iratz 49.
(Ante sust.). Erakutsi ziotzon handik begiak ikhus ahal bezanbat bazter. Lg II 131. Sareek hartu zuten
yasan ahal bezanbat arrain. Ib. 140.
- AHAL BEZAINBATEAN (a. bezenbatean Dv). En lo posible. "Dans la mesure du possible" Dv. Obligatua
da ahal bezanbatean erreparatzera bere lagunaren ohore eta fama zaurthu duena. CatLav 128 (V 68). --
Igandearen santifikatzeko ez othe da aski Meza ixil bat entzutea? --Ez, ahal bezanbatean kausitu behar gara
bertze alde Elizako Ofizio Dibinoetan. Ib. 117 (V 64). Maria zerbitzatzen duzuenak [...], ahal bezanbatean
gogoan erabilatzue haren fedearen bizitasuna. Mih 2. Yoiten dira xuringoak, nahasten beroatziz ahal
bezenbatian hotz balinba. ECocin 39s. Ahal bezenbatean, zuen herriko meza entzun behar duzue. EgunO in Arb
Igand 180. Egun oroz ahal bezinbatean, edo bederen ardura, liburu huntako kapitulu baten irakurtzea. Lap IX
(V 3). Aita eta ama familiakorik baizen ez baledi -ahal bezenbatean- onets erakustuntzat. JE Bur 56. Artatu
behar zaitut ahal bezainbatean. Mde Pr 114.
(Precedido de rad.). --Zein Meza behar da bereziki entzun. --Herriko Meza Nausia egin ahal bezanbatean.
CatLav 147 (V 76). Hargatik ere, nahi luke saindu hark munduari ihes egin dakion, egin ahal bezanbatean. Lg I
195.
- AHAL BEZAINBATEKO. (Adnom.). Posible, todo el (...) posible. Ahal bezanbateko borondate batez eta
debozino batez adoratzen, aithorzen, ohoratzen eta errespetatzen zaitut. Harb 410. Zure izenaz patroiniatzen dut
[lan hau] ahal bezanbateko humiltasunaren errespeturekin. Ib. a) 7v.
- AHAL BEZALA (S ap. Lrq). De la manera posible, como se puede. "Comme il est possible" Lrq. Bere
izialduratik altxatu zirenean yoan ziren, ahal bezala, aphez-handiaren eta legeko doktoren ganat. Lg II 285.
Berset horik egin tit ahal bezala, / enilakoz süjetek zien eskola. Etch 554. Ahal bezala eskapi zen, / buztana han
utzirik. Arch Fab 159. Ihaurkina ustelarazten dute ahal bezala, eta ongarri hotza egiten dute. Dv Lab 153.
Aspaldion ahal bezala bizi ziren bi senhar emazte zahar eta prestu. Hb Egia 19. Au guzia al bezela erdi-estalirik.
Urruz Urz 61. Gizonek ahuntz larruz dute soinekoa, ixter erditaradino heltzen zaiotena. Behereko aldea dagoela
ahal bezala. Prop 1890, 23. Semeak, ahal bezala, geldi-arazi du zaldia. HU Aurp 74. Urte huntan ahal bezala
ginabiltzaian Canadan. JE Bur 121. Beti beria eta / al bezela bizi, / oraindik eztu iñork / neska zarrik ezi. Urruz
Zer 104. Gizagaxo erretor xaharra hatsa juanik üngürükatzen zen ahal bezala, sotena hegalak herrestan. Const
24. Egun eskale, bihar langile eta berdin haurrer katixima irakasle, ahal bezala, bizi zen gizon bat. Ox 194n.
Pusako bat hunat, bertze bat harat [...] ahal bezala atheratu zen. Lf Murtuts 28. Ahal bezala zutitu eta ohebururat
hurbildu zen. Mde Pr 159. Naasaldi artan aal bezala nengizun otoitz. Or Aitork 237. Gañean aal bezela
ari zirala, jausten zaio goiko muturretik burni astun bat. Anab Poli 65. Urtearen itzulikatzerat ahal bezala
heltzen ziren. JEtchep 53. Tira ahala hasi ziren, kasik aldiarik ezin hartuz, bainan ahal bezala. Xa Odol 37.
Jainkoak dezala aal bezela. "Dios lo haga como puede". Berron Kijote 94.
(Con diminutivo). Beso-eraginka ta oiuka adierazten nien doi doi, al bezalaño, nere gogoa, ez baitzen
keiñuen antzeko. "Pauca quae poteram, qualia poteram". Or Aitork 15.
- AHAL-BEZALAKO (L, BN, S; Dv, A). Ref.: Lh; Lrq. Mediocre, no demasiado bueno. "Médiocre, passable"
Lh, que cita a Darric. "Tel qu'il est possible" Lrq. v. NOLA-AHALEZKO. Lastozko etxola batean emaiten
dute meza saindua, eta misionesten egoitza ahal bezalakoa da. Prop 1880b, 53. Bertze alde nola han hemenka
hartzen nituen bidaltzaleak ahal-bezalakoak baitziren, nun nahi, uste bagetarik erortzen ahal nintzan nere
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
29