A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
76 (V 50). Behar eztena erraiten duenak, adi dezake nahi eztuena. O Pr 554. Nardatzen dira lurrekoez
minzatzen aditzeaz. SP Imit III 4, 4. Hargatik egundaino ezta aditu, ez iskiribuetan kausitu. ES 122. Kanta
desonestoak ikasiaz edo kantatuaz edo aek gustoz adituaz. OA 159. Ene semea adi zatzu ene hitzak. "Audi". Ch
III 3, 1 (SP enzun etzatzu, Mst beha zite). Baña ai zagun alzina zer dion S(andu) andigonek. SermAN 6v.
Txarlari oiek ikustea [pulpituan] ta aditzea nola dauden isekaz. Lar, carta a Mb 279. Zenbait habarrots handi eta
mulzutikako aditzen duzunean. He Gudu 136. Munduak aditu begi: / senar gaitzak emazte ona esperadu ezpegi.
Acto 283. Predikariaren hitzak aditzen ditu atso berritsuarenak adi litzaken gisan. Mb IArg I 81. Soldaduai
aditutako itz libre edo izkuntza txar batzuek eransi zitzaiozkan. Cb Just 24. Zergatik etzan onen aotik /
sentimenturik aditzen. Bast 37. Adi ezazu atentzionerekin, kontsidera zatzu astirekin. Brtc 168.
(s. XIX). Ez dute inoiz agertu konfesioan aituriko gauzarik. Mg CC 125 (PAb 159 aditu). Berak ikusi, enzun,
eta aditu zituzan dirianak. Añ EL 1 31. Iñoiz eztulen bat edo beste aditu diegu [beiai]. AA II 185. Adizak, eta
ikhara hadi aditzeaz, zer dioen Jaundone Paulok. Dh 222. Zelan prestau biar dau bada kristinaubak, norberari
jagokan bizi-eria artuteko? Aitu egizu bada zelan. fB Ic III 314 (II 270 aditu). Adi bezate / arretarekin, / zabal
bezate begia. Echag 247. Oihu bat aditu da deia lazgarritan. Hb Esk 58. Hori aitzean, guziak hirriz eman ziren.
Hb Egia 29. Guk gerok bere aotik esaten aditu diogu. Lard 449. Zaragarra, ezkabia eta bertze gaitz asko
zikhintasunetik heldu direla aditzea. Dv Dial 36 (It aditu; Ur, Ip entzun). Dituenak belarriak aditzeko, adi beza.
Ur Mt 11, 15 (He, TB, IBe aditu, Echn aitu; Lç, HeH, Ur (V), Ip, Ol, Ker, IBk en(t)zun). Bigarna, bearriez
aitzea. CatSal 65 (CatR 65 entzutia). Ikusi eta aitu zuena bere senarrari kontatzera joan. Aran SIgn 32. Nik ez
diyot kasorik oraindaño egin, eta egiyaz bere esaerak ez aitubak bezela utzi ditut. Sor Gabon 36. Kotolai gizajua
au aditu utsak jarri zuan ez zeruan eta ez lurrian. Bv AsL 127. Baztar danetan nere kantua / gozoro adi dezaten.
AB AmaE 103. Erraten ziok, alegia aphal, bainan franko gora ongi aditua izateko. Elzb PAd 81. Eskualherrriaren
eta bereziki Eskuararen aiphamena aditurik. Arb Igand 32. Eta nabaritu edo aditu zuten etxean zela.
"Auditum". DvHtoy Mc 2, 2 (Dv nabaritu zuten). Estimatuko nizuke nik aditzeko moduan karta orixe
irakurtziaz. Moc Damu 35.
(s. XX). Arras goizik aditua bide nakon haurrer dagola ixilik egoitea jende larrien aitzinean. JE Bur 10. Aitu
det, amona; len ere aitu det, eta gañera neuk ere banekian, bai ondotxo. Ag G 275 (218 aditu). Errepente;
orlako gauzik attu're... Alz Bern 59. Bigarren lausengua aditu ondoan. Zub 106. Gibelalde Gazteluzar-en jaioa
zala ere aditu izan diat. Lab EEguna 86. Asi zan aldarrika munduko beste aldekuak be adittuteko eran. Otx 148.
Arnas agor au adiz, / sar ni barnagoan / Zure deadar oien / musikaren ioan. Or BM 100 (QA 83 aditu). Baña
olaen zarata-artian / aren aiotsik adittu-ezin! Laux AB 81. Huna ixtorio bat mila aldiz supazterrean aditu
dioguna. Zerb Azk 39. Ixillik aditu zizkion apaizak bere kezka guziak. NEtx LBB 28. Behin baino gehiagotan
ikusi zuken Frantsesek eta ere menturaz aditu. Ardoy SFran 96. Zonbait euskal eliza bisita ditzagun, / han
adituren dugu "fededun erdaldun". Xa Odol 241. Kasinuan nola ibili naizen / danek duzue aditu. Mattin 134.
Uraren otsa beste gauzarik / aitzen etzan garaietan! Uzt Sas 165 (339 aditu). Aitak berriz ez du horrelakorik
aditu nahi. MIH 311.
v. tbn. Volt 147. Hm 63. Arg DevB 159. Gç 45. CatLav 429 (V 203). El 17 (1 aitu). Iraz 44. CatBurg 30. GavS
26. Ub 63. VMg 84. LE Ong 62v (80r aitu). CatB 80. CatLuz 19. Bordel 87. It Fab 55. Gy 209. Bil 70. Legaz III.
Xe 362. Ud 127. Arrantz 76. Zab Gabon 54. Urruz Urz 49. Arr May 178. Elsb Fram 60. Apaol 73. HU Aurp 218.
AzpPr 73. CatJauf 26. Goñi 99. A Ardi 120. EusJok 141. Barb Sup 140. Altuna 76. Jaukol Biozk 68. FIr 146. Tx
B II 95. Enb 180. Etcham 224. Ol Io 8, 43. Ir YKBiz 108. Iratz 126 (188 aitu). Lf Murtuts 22. Etxde JJ 86 (242
aitu). Arti MaldanB 81. And AUzta 142 (107 aitu). Izeta DirG 21. Zait Plat 72. Vill Jaink 49 (139 aitu). Salav
46. Berron Kijote 166. Aitu: ETZ 58 (Larrasoaña, s. XVIII). CatUt 13. CatAe 64. CatUlz 33. Iraola 21. Garral
EEs 1921, 106. Munita 100. Erkiag BatB 142. Etxba Ibilt 471.
Escuchar (a una persona). Tr. Al Norte sólo aparece con compl. en caso absoluto; al Sur parece haber ido
creciendo con el tiempo su uso con compl. en dativo. Oninbatenaz adi nazazu, / badozu sentimenturik.
Lazarraga 1195r. Gitxitan bitartekoak aditzea (Azpeitia, 1622). ConTAV 5.2.9, 125. Afizionatuki aditzen zaitut
minzo zarela. Harb a) 8r. Jesus-Kristo, adi gaitzatzu. Gç 51. Mintza zaite, iauna, ezen zure zerbitzariak adituko
zaitu. Ch III 2, 1. Aditzen zaituztenen aiñtziñean. He Gudu 147. Zu aditzen zaituenak usteko du [...] gaizki bizi
dirala. Mb IArg I 264. Txit pozik beti aditzen zaituena. Cb Eg II 78. Kristo, aditu gaizuz. Añ EL 1 227. Herodes
aditu ta / naigabez beterik, / aruntza biyurtzeko / ez degu asmorik. Echag 101. Nere seme maiteak, / adi
nazazute. It Fab 105. Aita nerea, eskerrak ematen dizkizut, aditu didazulako. Lard 426. Felixek bi aldekoai aditu
zien. Ib. 525. Adi nazazu, nere nagusi biotzekoa. Arr GB 90. Erregutu zion humilkiro konpesioan aitu zizaiola.
Aran SIgn 70. Aditu nai nioke aingerutxo bati, / Orandik ikasteko kantatzen obeki. AB AmaE 398. Mattin, adi
nezak ongi. Elzb PAd 81. Iduritzen zait aditzen zaituztedala plenitzen. Arb Igand 187. bati ala aitzen niyon
esaten lengo egunian. Iraola 73. Adi zadazute benaz. Ag G 225. Jainkoak adi zaitzala, ori! Barb Sup 87. Bertze
lagunak ja aspaldiskoan loa ezin-garaituz zabiltzan, burua koskatuz batzutan haritzen enborrari. Ez ninduten
hek aditu. JE Ber 36. Argatik [Yoan Bataiazalea] zaintzen zuen; ari entzun ondoan, kezka aunditan yartzen zan,
ta ala ere gogotik aditzen zion. Ir YKBiz 205. Chaubadonen fama orotarat hedatu zen beraz eta Paristarrek ere
aditu nahi izan zuten. Zerb Azk 54. Aditu eidazu, arren, eta gero esango deustazu ezer daukazunentz. Bilbao
IpuiB 171. Aitonari aditzeko / danok egon gertu. And AUzta 149.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
289