A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
adiskidego (L, R, S; -oa Gèze, H), adixkidegua (S). Ref.: A; Lrq 21. Amistad. "Adixkìdegúa, avec deux
accents et a final appartenant au radical" Lrq. v. adiskidantza, adiskidetasun.
Tr. Documentado en textos suletinos desde finales del s. XVII. Tbn. se encuentra en Duvoisin, Prop y Orixe.
En DFrec hay 2 ejs. de adixkidego, meridionales.
Eta adiskidegoaz edo ihes ezin eginez, hetarik zonbaitetan ihor helzen bada, beste ordiez beno zühürrago eta
emiago agertü behar dü. Bp II 40. Eta zure grazia eta adixkidegua erakutsi deitzozü harek ihulere merexi zian
beno hobeki. "Gratiam et amicitiam". Mst III 10, 2 (SP amudio, Echve adiskidetasuna). Hek eztie jardietsiren
egiazko bihotzeko libertatia, eztare ene adiskidegua maithagarriaren grazia. "Jucundae familiaritatis meae
gratiam". Ib. 37, 2 (SP familiertasun, Ch adiskidetasun). Ni gabe adixkidegua eztüzü balius, ez iraipus. Ib. 42, 1.
Senhar emazteen artian den adiskidegoaz ezkirade heben mintzo, bena bai bizioa berhez jarririk, gizonetan ta
emaztetan izan laitekianez adiskidegoa laidogarririk. Egiat 217. Bertzeen oheen khutsatzaileak, ez dakizue
mundu hunekilako adiskidegoa, Jainkoarekilako etsaigoa dela? Dv Iac 4, 4 (Lç, Ol, Ker adiskidetasun). Gero
ageriko da [...] zer irabazi duken hemengo jendeak harekilako adiskidegoan. Prop 1887, 24. Eta erakutsi deitazü
merexi enian grazia eta adiskedegoa [sic]. Ip Imit III 10, 2. Hura [Eskapilarioa] izanen zela haiekin egiten zian
adiskidegoa berheziaren siñalia eta bahia. Ip Hil 146. Kaperotxipik ateratzen du gañera, Irungo beltzakin
adiskidegoan zebilela Egozkue ori. Or SCruz 95. Elkar arteko adiskidegoak bihotza eztitzen zien. Mde Pr 134.
Adizkidego etsaiegia! Eziñ-aztarna alako lillura! Or Aitork 51. Gaixo nintzan; gauza erio-bearren adiskidegoz
lotua dagona, gaixo da. Ib. 83.
adiskideketa. (Con ines.). En tratos. Ala gerrarik etzitekela egin, eta Lizarraga ta Dorrontsoro, etsaiarekin
adiskideketan zebiltzala. Or SCruz 110.
adiskideki (VocB), adixkideki. Amistosamente. v. adiskidetsuki. Egiya da izan ere, biak [umiltasuna eta
biotz-anditasuna] adiskideki laztantzen diradela. Aran SIgn 114. Adixkideki jakinarazi zarotaten. Prop 1912, 19
(ap. DRA). Ta, ala, Batzorde orrek eta guk, Euskaltzaleok, alkarri lagunduz, adiskideki ta aburu batez araudi ori
taiutu ta osatuko gendula. Ldi IL 147. Adixkideki eman dituzte / denek eskuak elgarri. Etcham 239. Agur
dagizukete adiskideki, ta ogi bi emango dizkizute. Ol 1 Sam 10, 4.
adiskide-kide (SP). Palabra usada por Axular, parece que con reduplicación intens., con el sentido de 'muy
amigo'. Pouvreau traduce "amitié". Lehenbizikorik ethortzen zaitzu zeure lagun bat, zeure adiskide-kide bat.
Ax 323 (V 214).
adiskidekunde. Agrupación de amigos. Marianisten eskoletarik atheratzen diren gazte guziek moldatzen
dute bertzalde, adiskidekunde (Amicale) deithu Laguntasuna. Prop 1911, 32 (ap. DRA).
adiskidemendu. Reconciliación. Bere Aitaren seme bakhoitza baita [...], gizonen burua, eta hekin
Iainkoarekiko adiskidemenduaren bahi preziosa. "Le précieux gage de leur réconciliation avec Dieu". SP POB
50.
adiskidetasun (V, G; SP, Urt I 185, Ht VocGr, Lar, Añ, VocB, Dv, H), adeskidetarzun, adexkidetarzun,
adiskidetarsun (BN, S), adiskidetarzun (VocBN, Gèze, H), adixkidetasun, adiskitasun, adizkidetasun (Bera),
aiskiretasun, aiskitasun, aizkidetasun (V-gip), aizkitasun. Ref.: A (adiskidetarsun); Etxba Eib (aizkidetasuna).
Amistad; (por ext.). buena relación (ref. tbn. a relaciones amorosas). v. adiskidantza, adiskidego.
Tr. Documentado desde Leiçarraga en todos los dialectos de tradición literaria, excepto en suletino. A partir de
la segunda mitad del s. XIX decae su uso al Norte al sufrir la competencia de adiskidantza. En DFrec hay 18 ejs.
de adiskidetasun y 2 de adixkidetasun.
Eztakizue ezen munduaren adiskidetasuna, Iainkoaren etsaitasun dela? Lç Iac 4, 4 (Ol, Ker adiskidetasun;
Dv adiskidego). Ardietsi dut behin zure adiskidetasuna, eztut gehiago hura galdu nahi. Mat 244. Beñere aren
graziatik, adiskidetasunetik eta amoriotik apartatu bage. Ber Doc 160r. Baldin [...] zeure amoranteari,
adiskidetasuna hautsi gabe, etsaitu gabe, eta liskartu gabe, aparta ahal bazakitza. Ax 372s (V 246). Gizoneen
batzuk eta andraren batzuk daukeela adiskidetasun deungea. Cap 106. Adiskidetasun ergel hek erabilten
direnean gizonkien eta emakumeen artean eta eskontzeko borondaterik gabe, erraiten da, amuruskeriak direla.
SP Phil 286. Adeskidetarzuna mundutik akhazatu eta arras galdu. Tt Onsa 128. Ateratzen deu [...] infernuko
bidetik Jaungoikoaren adiskidetasun andira. OA 65. Ene adiskidetasunaren fagore eztiak. Ch III 37, 4 (Mst
adixkidegua). Gizonkiek emaztekiekin eta emaztekiek gizonkiekin dituzten adiskidetasun familierak edo sobera
libroak. CatLav 131 (V 69). --Nola kriatu zeban [gizona]? --Bere adiskidetasunean eta grazian. CatCeg 22.
Amodio likhitsa edo amurusia, adiskidetasun suerte hautara, sentitu gabe, lerratzen da. He Gudu 110. Ezagutzen
det, bai, nere etsaia dala ta onen adiskidetasuna falsia dala. Cb Eg II 87. Printze gazte hari sinhets-arazi zioten
Dabitek gordetzen zuela zenbait xede gaixto adiskidetasunaren itzalean. Lg I 303. Zure adiskitasuna bihur
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
284