A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
"Guztiak batean arinbat (Echve OngiB 72), autant que tous ensemble" Dv. "Nai ainbet jan (B)" Gte Erd 191. v.
adina, bezainbat, beste (5). Tr. Propio de la tradición meridional, aunque escaso en textos vizcaínos: sólo en
Orixe (Tormes), Erkiaga y Gandiaga. La forma más usual es ainbat. Hay adinbat en Ochoa de Arin, CatBurg,
Arrese Beitia, Orixe, Iraizoz, S. Mitxelena e Ibiñagabeitia, y arinbat en J. C. Echeverria. En Aresti y Xalbador
aparece escrito hainbat, sin duda por confusión (cf. hainbat), que se acentúa en el adnominal ainbateko, para el
que no se puede determinar con seguridad en cada caso si está por adinbat- o por hainbat-.
Persona aetatikan batak rezebitzen deu beste guztiak adinbat. OA 48. Ez debe beste erdera mordollosko abek
ainbat merezi? GavS 6. Zer esan nai du Eleiza Katolikoak? Eleiza guzierakoak eta guziakikoak ainbat. Ub 147.
Ez dala lur gañean / arkitzen mutillik, / lasterka i ainbat / joan ditekeenik? It Fab 88. Esan oi da egiaz, [lurrak]
artzen duen ainbat ematen duela. It Dial 61 (Ur zenbat artuten daben beste ainbeste emoten dabela, Dv hartzen
duen bezenbat, Ip hartzen dian bezanbat). Esan-al guztiaz ere andizkatu ezin leizke bear ainbat. Izt C 6. Bada,
nik oni zuri ainbat eman nai diot. Lard 423. Arkitu zuan lurpian dirua, biar zan ainbat etxe-santua egiteko. Bv
AsL 127. Ezagutzen det zure senar onak adiñbat / zerorren amak ere etzaitula maite. AB AmaE 106. Nai ainbat
jostatu nai det. Arr May 34.
(s. XX). Asko ta geiago ta esan eziñ ainbat bedori maite dedalako. Urruz Zer 19. --Gustatzen al zaizkizu ango
neskatxak? --Ez zeu ainbat. Alz Bern 66. Galenok be [...] ez omen ekian berak adin bat. Or Tormes 15.
Euskerak, zuk ainbat dezaketenak argitara-bearrekoak zaitute. Ldi IL 88. Gizalde asko biltzen baitzitzaizkion
ingurura, alkar zapatzeko ainbat. Ir YKBiz 276s. Txanpa labur bîk usu dakarte / uiñak adin bat korrituz. Or Eus
396. Oi bageneki, aiek adinbat, / gure zarren sinismena! SMitx Aranz 103. Garardoa ezpañak bustizeko ainbat
besterik eziñ artu zuala. JAIraz Bizia 83. Kandela gora jasoaz argitu zun ganbara aal ainbat. Etxde AlosT 53.
Ibai koxkor bat sortzeko ainbat / ixuri diran malkoak. Basarri 23. Klaustroa, prailleari / ainbat, laztan jatzu.
Gand Elorri 76. Gizonen artean zuzenbidea, okerbidea adinbat gertatu baita. Ibiñ Virgil 80. Aren izenaren
ospea Titon eta Kesar-en artean ixuri diren urteak adinbat luzatzeko. Ib. 95. Berak [beiak] biltzen dute
berentzako ainbat. Uzt Sas 348. Ene lagunak, otoizten zauztet, maite zaituztedan ainbat. Xa Odol 273. Ez
baikara euskaldunok besteak adinbat sartu "oraingotasunean". MIH 361.
v. tbn. Ainbat: Bil 65. Etxeg in Ag AL 7. ArgiDL 163. Tx B I 203. Aitzol in Ldi UO 4. Zait Plat 35.
Tantos como. Gisa onetako azaña andi Gipuzkoatarrak egindakoak, badira ezin kontatu ainbat. Izt C 253.
Bi arraiak alaber guziai banatu zizkien, bakoitzak nai adinbat. Ir YKBiz 211. Bañan ori beziñ egia da langilleak
eta izen ona utzi zutenak oiek ainbat dirala. JAIraz Bizia 32.
+ ainbat (G-nav ap. Iz Als). (Comparativo de cualidad, con izan 'ser', iritzi 'juzgar, considerar', etc.). "Aundi
bezain on bazaa guetxeako ainbat baza" Iz Als (s.v. aundi). Ez da iñor bere burubarentzat arinbat. Echve Imit
I 16. Txabalategi eta / Zabala gaztea, / [...] / bata adinbat egin / bear degu bestea. Izt D 169. Asiaren izena
bakarrik etzan bear adinbat aiñ Aderri zabal ta luzea garbiro erabakitzeko. Izt C 11. Joab, soldadu-talde bear
ainbat zeritzan bat arturik, Gabaongo putzu-ondora joan zan. Lard 185. Lenengo egunetan egindakoak bear
ainbat etzeritzatelako. Ib. 146. Ama ainbat egiñda nexka-koxkorren moduban lepotik beera meralla zinzilik
zubela! Moc Damu 25. Probatzeko ainbat ez ditut biyak / Patxiko eta Gorriya. Tx B 212. Oraingo mauser ainbat
baziran / orduko lizar-makillak. Tx B II 54. Ikasleak aski du bere maisua ainbat izatea, ta morroiak bere nausia
ainbat izatea. Ir YKBiz 199. Etxaldeko naiz maiztar, i ainbat ba gaituk. Or Eus 38. Eztago zertan zenbatu
gaiñera; [...] Iniko arkaitzak zenbat olatuk astintzen dituten ezagutu nai izatea adinbat [litzake]. Ibiñ Virgil 84.
Au ere bere ustetan / ez dago makala, / azkar esan du beintzat / ni ainbat badala. Uzt LEG I 319.
(B; adinbet B), ainbat (V-gip, G-nav, AN-5vill, B). Ref.: Echaide Nav 334; Elexp Berg (ainbat); Gte Erd 3 y
147. (Con sust.). "Leen ainbat sagar ba da (B)" Gte Erd 3. "Sagar ainbat udare jan du (AN-5vill), poz ainbat
naigabe izan dute (G-nav)" Ib. 147. "Hik hainbat diru badit (BN-arb)" Ib. 312 (el testimonio parece dudoso).
Jainkoa danez, ark adinbat gloria izatea; ta gizona denez edozeñek baño geiago. CatBurg 19. Izatea
Aitak ainbat gloria Jaungoikoa dan partetik. Iraz (ed. 1784), 17 (ed. 1739, 19 izatea Aitak ainbeste gloria). Eta
ezta ark ainbat grazia errezibitu duenik ere. Gco I 461. Beti topatzen du penatzeko ta negar egiteko arinbat
motibo persona onak. Echve Imit I 21. Lurrak ona izateko bear du buztin ainbat ondar. It Dial 44 (Ur buztiñik
beste ondar, Dv hanbat buztin nola legar, Ip büztin bezañbat hariña). Lurrak ongarritzeko bear ainbat kare. Izt
C 53. Non arkitu zituzten ezin esan ainbat ondasun. Lard 193. Zelebratzen deguna / bazkariz eta afariz, /
eldutzen dan ainbat aldiz. Bil 127. Gauz onek nai ainbat eta geiago pensakizun eman dit. Arr GB 127. Oraindik
ere nik igual det / lenago ainbat kreditu. PE 56.
(s. XX). Gaur iru urte ainbat aleman / ez da Frantziko lurrian. Tx B I 105. Jesukristok, Jaungoikoa danez,
Aitak ainbat aintza edo gloria [...] duala. KIkG 21 (KIkV 32 Aitak lakoxe aintza). Nai ainbat aberasgai
beroietatik bakoitzak artzeko. Inza Azalp 104. Guda-ekaitzak bota, ai! oi-ditu / uda-azkenak ainbat orri. Jaukol
Biozk 82. Nire zorionari argiegiteko adin bat eguzki oraino ba duk eta. Or Mi 15. Ez len-ainbat ospe-iraunkor
iritxiko dutenik. Aitzol in Laux BBa IV. Ta âl-bezat, Yaun, otoi, besarka negarrez, / beste iñon ez ainbat negarra
dan emez! Ldi BB 82. Nondik aterako dugu basa-bazter onetan, gizalde aundi ori asetzeko bear dan ainbat ogi?
Ir YKBiz 232. Oazal ainbat atorra / neskak mutillari zorra. Or Eus 358. Mendigaiñ ontan egundaño ez / an bean
ainbat azari. EA OlBe 53. Egizute nai dezuten ainbat saio. Lek SClar 129. Berak ainbat eskubide dut Xalbat
nerea izateko. Etxde JJ 143s. Filosofu ainitzek ainbat jakituri erakutsi dauskue [gure arrantzaleak]. Erkiag Arran
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
270