A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
(-e B), aina (G-azp), aña (G-azp, AN-gip). Ref.: Gte Erd 39, 57; Izeta BHizt2. (Comparativo de cualidad, con
izan 'ser' o egin 'llegar a ser'). "Orretarako aña ezta (G-azp), ori mendirako joateko aña ba da (G-azp), ori ere
ba duk ortako aña, ainbeste (AN-gip)" Gte Erd 39. "[Gaiztoa da, baina] ez hori egiteko a(d)ina (G-azp)" Ib. 57.
"Ni zu adine naiz" Izeta BHizt2. "Semea aite adine lanean" Ib.
Joan zitzatan anziña, ta andik ona egiña nago Jauntxo guziak adiña. Lar Cor 152. [Hitz] ark esan nai duana
adirazteko adiña dan beste bat. Ub 4. De la bondad modelo / oberik eziña, / cándida como tierna / iñor ez adiña.
Echag 91. Biotza zabaltzeko adiña bazan [berria]. Lard 205. Benjamin, amaordekoaren besoan ibiltzeko adiña
egin zanean, Manbrera joan zan. Ib. 47. Elbarria [...] ezagutu zanean oñez ibiltzeko adiña. Ib. 508. Azpian
dijoana / mandua da, baña, / gañekua ere bada / azpikua aña. Bil 169. Aien artian arkitzen ziran asko jakintsu,
Ordena ondo gidatzeko aina ziran gizon prestuak. Bv AsL 197. Zapaburua aña ez nintzanean ezagutu
ninduenak. Apaol 33. Bajuxio zaude, / zu aña gizon bada / noranaiko're. AzpPr 77. Emengo arri bat beste
errietako iauregi bat aiña badala uste dot. Ag AL 120.
(s. XX). Au ere bada ba! beretzat aña izan ez ta besteak baño geiago dala uste. Ag G 368. Oraingo bi aña zan
/ orduko [euskaldun] bakarra. JanEd II 115. Aitortzen det ez naizela ez jakinduriz, ez itzegitez, lan ontarako aña.
Pagoaga Itzald II 125. Zure errotako laka pizarrak / zurrutako aña eztia. Tx B 106. Nor Jainkoa aiña? Or Eus
259. Emaztea naiz ta jakiteko eskubidea daukat. Zu aña naiz etxe ontan. ABar Goi 63. Guadalupe ta Montserrat
aña / zan ura euskaldunentzat. SMitx Aranz 96. Esnai egon banintza, kordea galtzeko aiña baninan [zirrara]. Or
QA 196. Espondeo baten bi silabak ordea [...] daktiloaren iru silabak aña dira. Lek SClar 126. Bere arreba
aiña izan nairik eta aren gixa laztan estu bat emanaz [amatxori]. Etxde JJ 219. Edozein langille edo alogereko
aiña egin danean. Erkiag BatB 152. Aundiak aña badirala uste dute [gaztetxoak]. In MAtx Gazt 6. Besoetan du
Semea. / Nor Ura aña? NEtx LBB 297. Ezpata hura zen / Satanek egina, / Jainkoaren lepoa / mozteko adina.
Azurm HitzB 31. Gizon begiragarria da egiazki, beste edozein adina, Gandhi indiarra. MIH 339.
v. tbn. Aiña: Zait Sof 58. Berron Kijote 29. Aña: GipNek 1905, 21. Muj PAm 60. Zepai in Uzt LEG I 319.
(AN-ulz-erro, B; adine AN-erro, B), aña (G-azp-goi-nav, AN-gip-5vill-larr-ulz; añe AN-larr-ulz). Ref.:
Echaide Nav 258; Gte Erd 191, 147 y 312. (Con sust.). "Jan nai aña sagar (G-azp)" Gte Erd 191. "Zuk aña diru
badu (G-azp-goi)" Ib. 147. Nai adiña denboraz lagundu zien. Mb IArg II 344. Milagro ta milagro egiteko nai
adiña esku ematen ziela. Ib. 329. [Jesusek] daukala Aita Eternoak adiña Gloria. CatOiq 540. Itsasoan ur tanta
diran adiña urte igaro. Cb Eg II 125. Nai adiña ta geiago onra ta azienda. Ib. 90. Nik egingo zaitut ezin kontatu
al adiña jenderen Guraso ta Aitona. Ub 17. Zerén Sanduek adiña ta yago ere obligazio diógu Jangoikoai. LE
Bail 227. Merexi adiña pena eztút. LE Ong 18r. Egin ditu konfesio ta komunio gaizto adiña sakrilejio. Mg CC
116 (CO 165 beste). Ta artu bear dan adina denpora. Ib. 168. Zerren ez jako iñori bere andik niri adiña edo
dunbeste kalte etorri. Añ GGero 9. Sinisteko bear adiña bide bada. AA II 222. Ez diñuee gitxiago San Agustin,
San Basilio ta kontau ezin aiña maesu ta teologu andik. JJMg BasEsc 134. Oñaze eta miñak eramateko adiña
indar eta biotz izango dezute? Lard 424. Zaldi gaixoari / nai aña janari / eman zaiozu. Bil 41. Artzalle orri
agertu zaio / gauza aña enbusteri. PE 147. Mostaza ale bat aña fede bazendu. Bv AsL 187. Ordena onek eman
du ezagutzeko aina ejenplu. Ib. 75. Eta ero baten esanari aiña kaso egin zioten. Ib. 214. Ordiakin eztago / len
añe demanda. JanEd I 20. Ez da iñon [...] Beljikan adiña jayera edo debozio sentitzen. Goñi 118. Jaten zuan
gosea kentzeko aña baburrun. Ag G 327. Gogo aña kemen izan balu. Ib. 203. Donostian ez omen da inor
Medelek adina diru duenik. A Ardi 32. Kristau taldeak nai aña aberaskai berenganatzeko eran. Inza Azalp 103s.
Gura-aña lora eder yaukodazak. Altuna 50. Leizarragarengandik Duvoisinengana argi-urratzetik eguerdira
adina tarte badago. Or EEs 1927, 194. Orren ardurea nik euki biar yuat? Nik aña atzamar dozuez eskuetan. Kk
Ab II 170. Eztakartso errotea ibiltteko adiña urik. Otx 153. Dantza-soka ateratzeko aiña aur izan zuten. Or Eus
54 (in Gazt MusIx 24 tbn. aiña). Iñork aña miñ nik artu nikan. ABar Goi 70. Gu estaltzeko aña lur izango ez
danik ez uste izan. Munita 95. Nik aña urte itxasuan egiten baituk ikasiko dek zutik egoten. Anab Poli 39. Zazpi
zaldi hiltzeko aña anizete edan du. Arti Ipuin 81. Buru aina biotz baitzuen Platonek. Zait Plat 5. Arbola
emankorrak eskeñi aiña fruktu biltzen zituen ark. Ibiñ Virgil 110. Gugatik nai aña maitale izan zenitzake. Lab
SuEm 174. Ez zen hain garbia edo, dirudienez, garbitasunak ez zion Aita Mendibururi adina axola. MEIG III
132. Saio adina huts egiten. MEIG I 196.
v. tbn. CatB 31. AzpPr 84. TAg Uzt 219. Aiña: Vill Jaink 94. Aña: Ud 80. Sor Bar 95. Apaol 67. Arrantz 128.
Alz Burr 39. Muj PAm 37. Tx B III 265. Zait Sof 113. JAIraz Bizia 112. Osk Kurl 127. NEtx LBB 240. Uzt Sas
213.
Ozta izango al da / errian neskatxik, / dotea nik adiña / izango duenik. It Fab 40s. Otso zar batek aña badauka
/ indarra ta maleziya. EusJok II 88. --Eltxorik? --Gutartean arkakuso aiña. Or QA 49. Kale ta edaritegietan
tokia aña sartzen zan jendea. Anab Poli 81. Xalbador, kalte egin didazu / ôindaño mesede aiña. Agirre in Xa
EzinB 127.
(Precedido de sust. con suf. -(r)ik). "Mailarik adina arrain artuko eben (V-ple)" A Apend. "Eziñ laike jardun
zuregaz, aterik aña maratilla dittuzu ta" Etxba Eib (s.v. ate). Gure itxaserrietan gizonik aña umant dirala. Ag
Kr 32. Goi urdiñean izarrik aña / daude zeruan aingeru. Ag G 76. Orrek ere esatea dan bezela, irinik adina
lauso izango du. A Ardi 24. Tabernaria, aterik aiña maratilla zitxuenetarikua zan eta laster erantzun zetsan. SM
Zirik 18.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
267