A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
2. Explicación. Irakurri bedi era berean Kristoren Izenetan daukan adierazpide berbera. "Explicación". Or
in Gazt MusIx 40.
3. Sentido, significado. Ain zuzen ere, idazti onen burutik bururako batasuna ta adierazpidea olerkien
argitan soilki nabari diteke. Gazt MusIx 63.
- ADIERAZPIDE-AHALMEN. Capacidad expresiva. Ots-itza, berriztea, bereixtea ta, batez ere, doñukidea,
gutxitan gerta izan da gaztel-olertitzan Donibane Gurutzengan bezin eragikor, gogaia ta zolitasuna ain zuzen
egokituz ta adirazpide-almena areagotuz. Gazt MusIx 168.
adierazta. "Indicación" Lar.
adierazte (Lar, Añ). 1. Significado, sentido. "Significación" Lar y Añ. Itz bakoitzak bere adieraztea ba du,
ta itzegitekoan besterengandik ondo bereizten ez ba degu, bakoizten ez ba degu, euskera motela aterako degu.
Or Eusk 1930, 257. Ontan ere ezta berezienik aitorrezko jakitearen berria, errotiko adirazte sakona baño. Gazt
MusIx 62. Ez-jakitea litzake [...] adierazte mistikuan maite-esanak... izkera baten bidez aditzera eman ditezkenik
uste izan. Ib. 165. Beste bat ez du oso polita, neurtitzak adierazte ederra ez balu. "La idea hermosa que
encierra". Or ib. 20.
2. + adirazte (Lar). "Demonstración, señal, muestra" Lar. Ez gazte galaiak eta ez zarrak jardungo zuten
istante bat alperrikako izketan eta aserrerazteko adieraztetan. "Demostraciones de enojo". Otag EE 1881b, 59.
3. "Insinuación, de deseo, &c." Lar.
4. adirazte. Indicación, admonición. Anitz aldetara egiña zedukan gure Jangoikoak bere adirazte hau. Mb
OtGai III 360. Bada konfesatu ta ere, ez dira zentzatzen, ez eta ari ere dagozten lan zuzenak, erakuste ta adirazte
onak egiten. Mb IArg I 95. Aski ezpada deikunz leun-mee hau, ots egiten dio gogorkixeago ta gizonen zenbait
kastiguz edo esate ta adirazte zorrotzez. Ib. 121. Ta zure mehatxu, adirazte ta onezko kastigu guziez irri egin, ta
egin dut nere gogo gaistoak nai zuena. Ib. 122.
5. Expresión. Antze ederraren muina, adieraztean datza, ta adierazterik elegoke, zer adierazirik ezpalego.
Zait Plat 153.
Recurso expresivo. Gure itzurren au, adierazterik ederrena io diteke. Or in Gazt MusIx 28. Ona emen,
labur, gure izkeraren barruko adieraztea, au da, gramatikarena; baiña barrungo itzaren adierazte ortaz
gaiñera, ba-dute izkera guziek beren mintzoa edo mihi-soñua. "Pero además de esta expresión interior". Id.
ib.14. Iatorrizkoa berdintzen du eskuarki, ta ez bakan ere, kentzen dio, gure adierazte ugariari ta gure mintzomintxoari
esker. Id. ib. 50. Aztertu ongi gure euskerak dauzkan adierazte alderdiak. "Los medios expresivos".
Id. ib. 46.
6. Interpretación, exégesis. Idazteun-adirazte-irakaskintzara. Gazt MusIx 57.
- ELKAR-ADIERAZTE. Comunicación. Otsaren bidez ezik, eskuzkoa edo bagendu elkar-adiraztea (mingeak
oi-antzo). Ldi IL 36.
adierazti. Alegórico. v. adieragoidun. Artez edo manoro egintako gauz adierazti bat (Donostia, 1892).
JFlor.
adieraztu. v. adierazi.
adiereta (Lar, Dv). "Anagogía, sentido místico, que mira las cosas del Cielo, goiadiera, zeruko gauzen
adiereta" Lar.
adierraz, adierrez, adierrex (Dv), adituerraz, aituerraz. 1. Inteligible, fácil de entender. "Facile à comprendre,
très intelligible" Dv. Non Espiritu Santuak konparazio guziz adierrazakin gauza txit goratu eta igergaitzak
azaltzen dizkigun. Arr Orac 13. Apostoluak biurtu zuten mundu guztia zeruko bide zuzenera beren sermoi labur
eta adituerrazaz. Itz Berb I 92 (en la versión vizc. aituerrazakaz). Mingrana malogranatum da, ta puni-sagarra
malum punicum, adi-errazagoa mingrana baiño. Or RIEV 1929, 9n. Ez-ikasiarentzat ere adi-errez egiten saiatu
naiz. Or BM 16n. Gaitz da lirikan gauza oberik egitea. Soinekoa ez du onek besteak bezain ziurra. Nornairentzat
adierreza ezpada ere, bai beintzat adigarri. TAg Y 1933, 23. Egia ez da bethi adierrex ez eta erran errexa. Zerb
Herr 1-8-1955 (ap. DRA). Erdiko molde bezalako euskalkia usatzen du, adi erreza eta atsegina zinez. AIr in
MEIG V 133. Adi-errazago zaizkigun hitz elkartuak edo erakarriak. MEIG VII 60.
2. adierrez (G-to, Lc, BNc ap. A). "Inteligente" A.
3. adierrex (Dv), adierrez (A). "On l'emploie pour les personnes, dans le sens de 'qui se rend volontiers à la
raison'" Dv.
adierraztasun. Inteligibilidad. Oztopo gogorrik gabe mintzatu zaigu Zaitegi, gaiaren sakonak
adierraztasunari uzten dion neurrian. MEIG III 77.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 250
mende.