A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Materiazko estalki gogorrean barrena, biziak badaki bidea urratzen, bere buruaren adierazle diren agerpenak
kanpora ateratzen. Vill Jaink 58. Olerti bizi, sentikor, leiatsua berarena, naretasun eta erakundearen adierazle
arrigarria. Gazt MusIx 68.
Significante (en lingüística). Besterik da, haatik, monolingüe, gogoeta garai eta goitar baten adierazlea.
MEIG VI 170. Gauzak [...] eta direlako gauzen irudi-gogoetak dira adierazle horiek gogorazten dizkigutenak.
MEIG VII 28.
5. (Adj.). "Significativo, [...] adierazlea" Lar. Itzak azta ta aulak eta alperrikakoak aintzakoago ta
adirazleago diranen orde utzi bear dirala. Gazt MusIx 164.
adierazmin. Deseo de expresar. Eta [Txillidaren] adieraz-min horrek, gora-goraka hegaldatzen bada ere,
erroak ongi landatuak ditu lurrean. MEIG VIII 58.
adierazoera. v. adierazkera.
adierazpen, adiarazpen, adierazopen. 1. Declaración. Bainan egiten garelarik gomendagarri gizon guzien
konzienziari Jainkoaren aitzinean, egiaren adiarazpenaz. TB 2 Cor 4, 2 (Lç egiaren deklarazionez, He egiaren
agertzeaz, Dv egiaren garbitasunaz). Gaur aurkeztuko dautsat Bakaldunari nire adi-erazopena. AG 1521.
Arimeak Maiteagandik artutako doai ta ontasunak, egin dizkion adierazpen arrigarriak. Onaind in Gazt MusIx
152. Euskaltzaindiak bere VIII. Biltzarraren ondoan adierazpen hau agertzen du. Eusk 1978, 866. Bergarako
Adierazpenean agindutakoa betetzeaz. Eusk 1979, 73. En DFrec hay 35 ejs. de adierazpen, con el significado de
'declaración' y, sobre todo, de 'expresión'.
"Adiarazpena, [...] avertissement" Dv.
Expresión. Honela gertatzen da, burnikia beragandik sor daitezken indarren adierazpena denean.
"Enunciado convincente de su virtualidad". MEIG IX 124 (en colab. con NEtx).
2. + adiarazpen (Hb ap. Lh). "Pronostic, présage" Lh. Beste zenbait aolku: zugaitz loratuen adierazpena.
Ibiñ Virgil 69 (ref. a la predicción de la cosecha según la floración de los árboles).
3. + adirazpen. Significación. Ordu-laurden batean ari izan ziran gero besterikoa-ren zentzuna,
adierazpena, azaldu-ezinik. A Ardi 52. Azken "Orakunde"-eguna / jainko txikiak diguna. / Neska ta mutil, atso ta
agure, / dantzan ikusten tuguna. / Oroen dela itzak berak du / adirazpen ezaguna. Or Eus 168. Latiñak ala
biurtzen du: exaudire silentium Christi, baiña griegoan beste adierazpen bat badu orrekin batean: "Kristoren
pakea entzutea". Or QA 126. Erdizka baizik adirazpenik ez duten ezbaiko gauzak. "Sense". Amez Hamlet 132.
Egiaz ez da zuzen, nere ustez, euskaldun kulturaz mintzatzea, kultura hitzari bere adierazpen osoa emaiten
baldin bazaio bederen. Mde Pr 42. Nongotasunaren marka, en, ez da axalean ikusten, baina adierazpen horren
indarra, Azkuek berak dio, ko atzizkiak darama. MEIG VII 107.
Significado, lo que representa un símbolo. Ikurriñaren ori-urdiña, / gorria eta zuria; / bi gurutze ta ondo
gorritan. / Adierazpen aundia! / Gure abenda, gure mendiak, / gure siniste guzia. Sabiag EG 1956 (5-6), 14.
4. Explicación. Dirudienez, aren iarraileek asmatutako ipuin baten adierazpen maltzur eta parregarria bide
da. Zait Plat 77. Ñeli nondik nora sor daitekeen, ordea, ez dago batere argi [...]. Eta beste inor agertu ez denez
gero argi mutil, neroni gogora zaidan burutapen bat azaldu dut, adierazpen bete-betea ez delakoan, ordea.
MEIG I 253.
"Adierazpen, paráfrasis" BeraLzM. Irakurgai bakoitxak badaramazki ondarrean izketa batzuen adiarazpen
llaburrak, xoilki ikasleentzat emanak. AIr EuskIp 6.
5. Alusión. --Eztira Agirretarrak errudunik nagusienak [...], beste bat aritu da azpisuge. --Urdea! --Izan
zan Otxandaren lenengo itza Bela-Beltzen adirazpenaz bere senarraz gogoraturik. Etxde AlosT 74.
6. "Dialectique, adiarazpen" T-L.
adierazpide, adirazpide, adirazbide. 1. Medio de expresión. En DFrec hay 7 ejs. de adierazpide y 1 de
adierazbide. Itzen bidez adirazten degu asmatu, ezautu ta nai degun edozer. Adirazpide ori izkuntza da. Ol
EEs 1919, 1. Liorko zun Gaztek / izketakide, / karraxi gaziak / adiraz-bide. Ldi UO 38. Gure barne-eragiñak oro
ba-dute beren arioko adierazpide bat mintzoan eta leloan. Or Aitork 284. Mintzabide eta adierazpide da
honentzat hizkuntza. MIH 105.
Expresión. Zertan dauntza euskeraren doaiak olerkirako? Itzean eta mintzoan, au da, adierazian eta
adierazpidean lenbizi. "La palabra expresión y la palabra sonante o vocablo". Or in Gazt MusIx 14. Urrenago,
itz-urrenean datza gure izkeraren indarra. Oraingo izkuntzenen aldean, indar aundia emaiten dio
adierazpideari. "Imprime mucha fuerza a la expresión". Id. ib. 14. Badirudi, inoiz behinik-behin, ari dugula
adierazpide, galdera genukeenez gero gehienetan. MEIG VI 161. Hitz bitan, etxea ederra da, eta etxekoa ederra
da bi gauzaren adierazpide dira, bi gauza aski ezberdinen. Ib. 174.
Recurso expresivo. Gazteluk ezagutzen deuz [gure izkuntzaren] adierazpide guzi oriek, eta aietaz ongi
baliatzen da. Or in Gazt MusIx 50.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
249