A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Jose Santuari Jesusen Aita deitu ziotela. Cb JMJ 67s. Emen dakarkizuet [gizon au], guzioi deklaratzeko edo
adieragiteko nik kulparik batere arkitzen eztiodala. Gco I 253. Dantzarekiko lanbide au ez da erraza adieragiten
soñu zarrak beren bersoakin ez dakizkitenai. Izt C 217. Aditzen du Luzek bere atzean otsamar bat geroago ta
adiragarrigoa adieragiten dirudiena norbait urbiltzen. "Parece indicar que alguien se acerca". Otag EE 1882c,
511.
(Lar), aditu eragin. "Denotar" Lar. Bateoan, gorputza garbituten daben ura isuri edo boteagaz, aditu
eragin eta adierazoten da, ariman egiten daben egikera, ikusten ez dana. Itz Azald 125.
aditu eragin. Hacer entender. Ojala, denporiak lagunduko baleust, inoren gaiski-esate madarikatubaren
ezaintasuna zeubei ondo aditu eragiteko! fB Ic II 188.
adieragoi (Lar, Dv). Alegoría. 1 eta 3 lumeroakin zeuden itzkribuak ziazalde sollak zirala, 5 egoarekiñ
zegoena adieragoi gitxi edo asko zorrotza. EE 1880a, 127s. Nork ark bezela esan ordea / adieragoiren bitartez
(por medio de la alegoría). Otag EE 1881b, 33.
adieragoidun (Lar, Dv). Alegórico. v. adierazti. Zillarrezko pill adieragoidun bat, galatzpean Dantza
iduritzen duena (Donostia, 1881). JFlor. Artez edo manoro egintako gauza adieragoidun bat (Donostia, 1886).
Ib.
adieragoiro (Lar, Dv). "Alegóricamente" Lar.
adieragoitu (Lar, Dv). "Alegorizar" Lar.
adieraki (Izt 71r), adiraki (Lar). Advertencia, nota. "Nota, marca, señal" Lar. "Marca, señal" Izt 71r.
Irugarren Otsaldia. Arzai kanta. Adirakia. GavS 21. Arte onetako obrak antolatzen dituzten ekabildariak eta
bakarrik adierakia irakurten dutenak. "La nota". Izt D 54. Zeñagaitik Juanes Kamerziok adierakietan Luzio
Floro-ri, beraren aberastasunaz itz egitean, esaten ditu berba oek. "En las anotaciones a Lucio Floro". Izt C 63.
On Antonio Lekuona-koak izen berarekin pintatutako antzestak gogargiturik izkribatu da moldaera au.
(Egillearen adirakia). Etxeg EE 1885b, 313n. Izkribatu zuan adiraki bat bi erri oek bateratzeko...
(Belaustegui, 1899). JFlor.
adierakitu, adirakitu (Lar). "Notar, señalar, marcar", "notar, advertir, observar", "señalar, mostrando y dando
a conocer algo" Lar.
adierantza (Añ; -nz- Lar, Añ, Dv). 1. "Amonestación", "monitoria, monitorio", "requerimiento" Lar y Añ.
"Requisitoria de un juez a otro" Lar. Matrimonioaren zelebratzeko adieranza in dezakena Apez Aitak eldu
direnei ezkontzera elizan. LE-Fag.
2. (Lar, Añ). "Significado" Lar. "Significanza" Lar y Añ.
3. "Alusión" Añ (s.v. aludir). Aren promesetan, kiñuetan ta adieranzetan bere sinismen ta konfianza andia
dozu. Añ GGero 99.
4. + adirantza. Símbolo; metáfora. Muga ifinirik dauko [Jangoikoak]; ta eztau gura andik atxina edo
aurrera igaro gaitezen. Job santuaren aotik emoten dau onen adieranza bat esanik: Inguratu neban itxasoa
neure mugez. Añ GGero 89s. Argi onen adirantzak dira bateoan ta eriotzako orduan eskuan ifinten deuskuezan
kandela erexegiñak. Añ MisE 173.
- ADIERANTZAKO. Semejante, que recuerda. Egizue onetan, egiten oi dabena sartzen danak lorazko jardin
eder baten; bada onen adierantzakoa dirudit misiño santu batek. Añ LoraS 16.
adieratsu. "Alusivo" Lar, Añ y Dv.
adieratzaile, adiaratzaile, adiarazitzaile, adiratzale. 1. Intérprete, traductor. Eta hek etzeakiten Josepek
aditzen zituela: zeren eta baitzen adiarazitzaille bat hekien artean. 'Per interpretem'. Urt Gen 42, 23. (Ur
adieratzalle; Dv ararteko, Ol, Ker adierazle, Bibl itzultzale, BiblE itzaultzaile). Hartarakotz bada Mundu
guztiko hitzkuntzen ezagutza eman nahi izatu zioten; bide hartaz interpreten, edo bitarteko adiaratzaillerik gabe
bere buruen adiarazteko. ES 393. Etzan lan gaitza izan alako adiratzalerik arkitzea (Quijote IX). "Intérprete".
Ldi RIEV 1929, 208 (Anab RIEV 1928, 609 adirazlerik, AIr ib. 601 itzulikatzaile, Berron Kijote 108 ele-bi-dun).
2. adiarazitzaile (Urt), adierazotzaile (Lar Dv, Añ). (El) que avisa, hace saber. "Admonitor" Urt I 207.
"Amonestador" Lar, Añ y Dv. "Monitor" Lar y Añ.
3. adiaraztzaile (Urt). "Accusator, [...] adiaraztzaillea" Urt I 90.
4. adiarazale, adierazotzalla, adiratzalle. Intérprete, que interpreta, explica. Eta Jaundone Paulo,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
241