A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
adelantu (V-gip ap. Elexp Berg). "Adelanto. Oiñ daren adelantuekin, etxeko lanak eztie lan. Sasoi artan
bizikletia adelantu aundixa zuan" Elexp Berg. Zelebria da kulparik gabe / jarri diguzun disputa, / ze adelantu
espero dezu / okasiyua piztuta? Tx B I 99. Iñor ezertaz biartzen bada / Donostiyara Madritik, / izugarrizko
adelantua / jarriya dago Nortetik. Tx B II 114. Jaunak! Emen daukazue munduko azkenengo adelantua! Zinia!!
SM Zirik 45s. Adelantu aundia dok ori, Españian oindiok ez jaukagu olakorik. Ib. 22.
adelarazi, adela-erazi. Hacer preparar. [Ordenatzen dügü jaun erretorari fidel] haien adelaraztia
kofesioniaz eta komünioniaz. Mercy 17. Ermitain edo elixa-zainak arristiri-askari hun bat adela-erazi zian.
Const 38.
adelatu (L, BN, Sal, S, R; SP, Dv (S), Gèze, H (s.v. adelua)). Ref.: A; Lh; Lrq. 1. Preparar(se). "Se préparer à
faire quelque chose" SP. "Arranger, préparer" Gèze. "Arranger, préparer, se préparer" Dv.
Tr. Documentado en la tradición suletina desde los primeros textos, y en Pouvreau y J. Etchepare.
Gizon beroa eta agudoa gauza guzietara da preparatua eta adelatua. SP Imit I 25, 11. Doatsu da [...] egun
oroz preparatzen dena, adelatzen dena hiltzera. Ib. 23, 2. Adela ziteie zien arimen haren grazian ezartera. FPrS
32. [Jesüsek honak] beregana hartüren dütü, eta bethidanik adelatü derien, bere Erresümaz goza eraziren. Bp I
36. Bethi adelatürik egoiteko, Jinkoaren jüjamentiala agertzeko. Ib. 127. Penitenziaz bihotzen adelatzia. Bp II
16. Batbedera adela onsa kofesatzera. Ib. 43. --Nola adelatürik erran behar da kantore saintü haur? --Boztario
handi bateki [...], eta hümilitate barna bateki. Ib. 101. Guri han lekhü baten adelatzeko bere aitaren eretzian.
CatOlo (ed. 1743), 32. O nuiz nizateke zureki, eternitate oroz geroz, zure maiter adelatü düzün erresoman? Mst
III 48, 3 (Ip adelatü; SP, Ch preparatu). Ükhezü koraje eta indar, adela zite soferitze handiago batetara. Ib. 57,
3. Egün oroz untsa hiltzera adelatzen dena. Mst I 23, 2 (Ip adelatü). Berantegi erremediua adelatzen dük. Ib. 13,
5. Gitian arren iseia hiltziala hobeki adelatzera. Ib. 19, 7. Zoiñetan Jinkua laket beita, isurtez turrustaz bere
Benedikzione eta grazien, bihotz onsa adelatietan gaiña. Mercy 17. [Jaun direktorra eta prioria] juanen dira hen
[erien] bisitatzera [...] eta sakramentien rezebitzeko disposatzera edo adelatzera. Ib. 42. Portugesak ja zütien
harmak adelatzen, Etiopenak inkara hari soz, baratü zien ibiltian. Egiat 159. [Amorioak] gaiza güziak dütü
ikhertzen, güziak algarri adelatzen, güziak ere dütü animatzen. Ib. 205. Jente eraiki ezazü / Eta bertan adela.
'Levez des troupes / Et faites les préparatifs immédiatement'. Xarlem 1118. Begiek eztiela deusere ikhusi hain
ederrik [...] nula beitirade Jinkuak adelatü dütian hunak maite dütiener. UskLiB 69s. Abentia da Penitenzia
egiteko denbora]t[ bat, adelatzeko Nathibitateko Bestaren saintüki igaraitera. CatS 95. Errelijioniak erakusten
deizkü [...]: zertako kreatürik izan giren, zuñen eder den adelatü zaikün zorthia. Ib. V (v. tbn. III). Arimen
galzeko hedatü sariak eta adelatü zephoak. Ip Hil 218. [Birjina] haitatürik zen eta adelatürik Trinitate Saintiaz
Salbazaliaren amatako. Ib. 64. Tziauri, ene Ama maitia, [...], tziauri ene Aitak bethidanik adelatü deizün
tronoan ene saihetsian. Ib. 199. Ene eskazian hartü dizüt [lan txipi] hunen adelatzeko aüsartzia. Ib. V. Meliza
bezala adelatürik den tizanak azkartzen dü estomaka. Alth Bot 13.
(s. XX). Amak baitzakien peludokitik jaki hautaren adelatzen (préparer; preparar, guisar). JE Bur 14. Orai
behar diat untsa adelatürik jarri. [...] nahi nük izan Jundane Juhane lilia bezain xuri nausi handiaren besuetara
juaiteko. Const 43. Igante hartan haatik, ez axuririk ez ahüñik, ihurk etzian ekarri apeztegialat. [...]. Eta
Mañaña gelariak etzian deus handirik bildü ez adelatü. Ib. 24. Zuberoarat bainoa oraintsu hamabortz egunen
iragaitera eta horrengatik beharbada ez naizateke Parisen emisionea [= 'emisión (de radio)'] adelatzen duketen
garaian. Mde Pr 63. Han ez baita ez heriorik, ez hogenik, ez hutsik. Tai gabeko afariak egiten ditiagu, adelatu
behar izan gabe; batzarre ederrak baditugu liskarrik gabekoak. Ib. 269. Jan dügüla bai axurki [...]
Etxekanderiak guri / adelatürik ederki. Casve SGrazi 92. [Eliza] barnen aldiz harrihabez / dügü gothor
süstengatü [...] Gizun jakintsünek die, / itxüra haitü berheziak / adelatü zühürkilan, / argitzekotan jentiak. Ib. 70.
v. tbn. Mustafa 203 (ap. DRA).
"Avancer, adela, abanza, aitzina" Gèze.
(S ap. A; HeH Voc). "Aphaintzea, behar bezala ezartzea, adelatzea" HeH Voc. "Adornar" A.
Erriko guziek bideak adelatu behar dituzte, urtean bi aldiz (BN-mix). "Tienen que arreglar los caminos". A
EY I 413.
2. "(Sal), estrenar. Egun adelatu nat kota berria, hoy he estrenado la saya nueva" A. Ooltz berriaren
adelatzea (adelatu = estrenatu. Zuberoan esaten dan itza da) edo jai eguna. J.B. Ayerbe EEs 1912, 50.
3. "(Sal), usar a diario" A.
4. "(R-uzt), disiparse (el humo)" A.
adelatzaile, adelazale (S ap. Lrq). (El) que prepara. "Qui prépare" Lrq. --Nor da Jondane Johane Batista? -
-Jesüs-Kristen aitzindaria [...]. --Jesüs-Kristen Aitzindari hitz honek zer dio? --Popüliaren adelazalia, haren
onsa hartzeko. Bp II 112.
adelatze. Preparación. Bena adelatürik badago erran dügün bezala, meskabü erranetara ezta eroriren.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
233