A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
adagili. v. adarkili.
adagio. Adagio. Hantik ere frantses adagioa: arrautze bat ebasten dian, idia ebatsiren diala. Egiat 200 (v.
tbn. 244). --Zer da erreprana? --Erreprana, erreprana; edo beste izen batez adagijua. Mg PAb 119.
adagune. v. adargune.
adailu. v. adarailu; adreilu.
adaite (L-ain ap. A). Cornamenta. v. adaje, adakera.
adaje (AN-larr-ulz, B; VocB), adarje (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ y Elexp Berg (adarje); Izeta BHizt2.
Cornamenta. "Cornada, no golpe de cuerno sino figura de cuernos. Bei orrek adaje ederra du" VocB. "Adarje
txordia, cornamenta. Adarje ontakua" Iz ArOñ. "Oso adarje zatarreko irixa da, baiña inddartsua" Elexp Berg.
"Cornamenta. Gure aariek adaje ederra du" Izeta BHizt2. v. adaite, adakera, adarrune.
adaka (S; Dv (S)), araka (V-ger-ple-arr-oroz). Ref.: A (adaka, araka); Lrq. "Renuevo de planta" A. "Araka,
nudo de árbol" Ib. "Rejeton" Lrq. Ni niz Dabiten herrua eta adaka, izar argia eta goiz izarra. Ip Apoc 22, 16
(Lç Dabiden zaina eta jenerazionea, Dv Dabiden ganikako aldaska eta ethorkia, Echn Dabiden zaña eta aren
ondorioa, Ur (V) sustraija eta Dabiden jatorrija).
adakai (AN ap. A Lcq 40; Lar, Lar DVC, Hb ap. Lh, H). 1. "Rama" Lar. "Rama menor" Lar DVC 149.
"Jeune rameau" Lh. "Ramo, primera división del tallo" A. v. adar (2).
2. "(V), veta del árbol" A.
adakaitu. "Ramificarse" Lar.
adakaitz. "(L-ain), oveja que tiene cuernos" A. Cf. adarkatxa.
adakaitz. v. arakaitz.
adakaitze. "Ramificación, adakaitzea" Lar.
adakari. v. adarkari.
adakatu. v. adarkatu.
adakera (V-m ap. A), adarkera (G-goi ap. A), adarke (G ap. A). 1. Cornamenta. v. adaite, adaje.
2. (V-m ap. A), adarkera (G-goi ap. A), adarke (G ap. A). Ramaje.
adaki (V, G, AN-larr-erro, L, B, BN; SP, Lar, Aq 204 (G), Mg PAbVoc, Añ, Izt 102r, H), adarki (gral.; Dv, H),
araki (V-gip; H (G), A Apend), aaki (V-gip). Ref.: A (adaki, adarki); Lh (adaki, adarki); Iz UrrAnz; EAEL 141;
Elexp Berg (aaki, adaki); Izeta BHizt2.
1. "Adakiak, abarrak, branches mortes d'arbre, cerrojas, astillas, curianas" SP. "Rama" Lar. "Rama de árbol
cortada y quitada de la ramusca" Aq 204. "Rama limpiada de hojas o ramillas" Mg PAbVoc. "Rama cortada. Si
es grande: (c.) adakia" Añ. "Bois de branche" Dv. "1.º [...], clase de leña delgada, no tanto como txari; 2.º [...]
rama deshojada; 3.º (B, BNc), rama como la muñeca" A. "Adarki (c, ...), leña de ramas" Ib. "Rama de árbol para
quemar" A Apend. "La rama del grueso de la muñeca para el fuego" Iz UrrAnz. "Leña de ramas. Aakixa oso fiña
izaten da sutarako" Elexp Berg. "Adakie pileka gure ariztien" Izeta BHizt2. Cf LzG: "Adaqui. Abarra; rama
delgada (Murua)".
Tr. Documentado en Arana Goiri y en autores meridionales del s. XX. Todos los testimonios corresponden a
la forma adaki (salvo en un ej. de Arana Goiri).
Adarki edo abarkija: basuan, abarra; zeian ikatza; etxian, sutan gorrija. AG 1532 (102 adaki). Pizkor jaiki
zan mutilla, aurki artu zuan adakia eskuetan, azkar jarri zan edozertarako prest. Ag G 156 (v. otro ej. en la
misma pág.). Nor dan izarren eraenlea / beti nagoke ikusten, / eta illuntzoro nor ibilten dan / adaki batez
piztutzen. EEs 1925, 44. Ondo ornidu ziran adakiz ta izkilluz (armaz). Kk Ab II 178. Bere orduan adakizko
bendeziño on bat lakorik eztago, jentia zuzen erabilteko. Ib. 158. Aite asarratu yaku, artu dau adaki sendo bat,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
212