A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
satisfakzione guziz handiak eta abundantak. CatLav 309 (V 154). Grazia abondantenetzaz bethatzen zialarik.
Mercy 13. Nigarrik abundantenez. Brtc 151. Mai abundanteak eta sala doratuak (B, s. XVIII). BOEans 872.
Benedikzionerik abondantenez [aberastua]. JesBih 395. Ikhus zazu zoin abondanta eta handia den sasoina. Jaur
396. Ithurri abondant batzu bezala. Ib. 143. Graziaren urak dakharken bigarren efetua, da gu abondant
bilhakatzea, fruitu on suerte guzietarik erakhar arazten daukularik. Ib. 143.
(En la expr. abundant izan 'vivir en la abundancia'). Eta badakit behera izaten, badakit abundant izaten ere.
"Abondant". Lç Phil 4, 12 (He frankian bizitzen, BiblE ugaritasunean bizitzen). Ikhasi dut ase izaten eta gose
izaten, eta abundant izaten eta peitu izaten. "D'abonder". Lç Phil 4, 12 (He frankian izaten).
(En la expr. -(e)z abundante egon 'tener en abundancia'). Gure antepasatuak gauza guzies zeude abundante,
zerengatik amarrenak egiten zituzten ongi. SermAN 6v.
En abundancia. v. abondo. Orra Pello Errota / Amerikara juan, / sei illabeteko ta / milla duruan / janetik
abundante, / gañera traguan [...]. AzpPr 92. Dirua abundante, / biotzak bigunak, / edozeñek ez ditu / olako
lagunak. EusJok 88.
abundantzia (Urt I 64, Gèze), abondantzia (Ht VocGr). Abundancia. "Abundantia, abundantzia, frankia.
Omnium rerum abundantia, gauza guziezko abundantzia" Urt I 64. "Abondance" Ht VocGr. AxN explica
frankiak (444) por abundanziak. v. ugaritasun.
Tr. Documentado sobre todo en textos septentrionales hasta finales del s. XIX. Al Sur se encuentra en
Capanaga, Elizalde (43), SermAN, Lizarraga de Elcano (Doc 25), Hualde y en bersolaris guipuzcoanos de
principios del s. XX. La forma abondan(t)zia se documenta en textos suletinos (Abraham, CatS, Inchauspe; en
los dos primeros junto a abundanzia) y en Jauretche.
Begira zaitezte abariziatik: ezen zenbeitek onhasunez abundanzia badu ere, bere bizia eztu bere onetarik. Lç
Lc 12, 15 (He zer nahi abundanzian izan dadin gizon bat). Hik eskua zabaltzen duanean guziak abundanziaz
bethe dioazak. Lç ABC B 3r. Bere miserikordiaren abundanzia. Lç Ins G 3r. Abundanzia ondasun guztiena. Cap
(ed. 1893), 36. Errezibi dezan berthute guzien abundantzia. Gç 55 (126 abundanzia). Hitzen abundantziaz
bezanbatean-ere ezta eskasa, ez erromesa, batzuek uste duten bezala. ES 191. Ene grazien abundanziarekiñ. Ch
III 42, 2. --Nola izan da Ganzutua edo Sakratua? --Grazia haren arimara abundanzia handian ethorririk.
CatLav 50 (V 32). Gauza nezesarioez kontentatu behar dugu, abundanzian eta frankanzian injustuki jarriko
garen baino lehen. Ib. 172 (V 88). Mundugontan itzulzen dio Jainkoak abundanzia andiarekin ematen duena.
SermAN 6v. Atseginetan eta atsekabetan, abundantzian eta gabetasunean, [...] Jainkoa guziez behar dut
benedikatu. Brtc 203. Heben abondanzia deno / untsa gira izanen. Abraham 88. Eta abundanzia ororen / heben
edireitera. Ib. 46. [Aitaren etxean] abondantziaren erdian aurkhitzen baitzen. Jaur 125. Konfirmazionia da
sakramentü bat zuñek emaiten beiteikü Espiritü Saintia, bere grazien abondanziareki. CatS 112 (71
abundanziareki). Biziuen inundazioniaren edo abundanziaren kausaz, otzten da anitxen karitatia. Hual Mt 24,
12 (Samper eszeso). Beste munduban glori ontasunez / nai degu abundantziya. Ud 148. Jinkoak thaigabe bere
grazien abondantziak hartara ixurten zütian. Ip Hil 197. Gizon orrek [...] urretan omen dauka / asko abundantzi,
/ lasai egiñ dezake / mantendu ta jantzi. AzpPr 47.
v. tbn. Abundanzia: EZ Eliç 386. Tt Arima 89. CatLan 137.
abundarazi, abundaerazi. Hacer que sea abundante, pródigo, generoso. Eta botheretsu da Iainkoa grazia
guziaren zuetan abunda eraziteko. Lç 2 Cor 9, 8 (He zuen gaiñerat gaindiz isurtzeko). Eta zuek Iaunak
multiplika eta abunda erazi zaitzatela elkharganako eta guzietarako karitatean. "[Il] vous fasse abonder en
charité les uns envers les autres". Lç 1 Thess 3, 12 (BiblE Jaunak gero eta handiago egin dezala elkarrenganako
eta guztienganako zuen maitasuna). Ierusalemetik [...] Illyriquerano abunda erazi ukhan baitut Kristen
ebanjelioa. Lç Rom 15, 19 (BiblE Kristoren berrionaren zabalkuntza burutua utzi dut).
abundatasun, abundatarzun. Abundancia. Nola da posible xek aipa zazei gaiza onik, izaitian, zrein gisa,
gaxto? yaketa mintzatan baita aua biotzaren abundatarzunetik. Hual Mt 12, 34 (Lç, Samper, Echn
abundan(t)zia, He frankia, Ur, Ur (V) ugaritasun, Dv gaindidura).
abundatu. (Aux. intrans.). Abundar, hacerse abundante. Ezen nola Kristen sufrimenduak gutan abundatzen
baitirade, hala gure konsolazionea ere abundantzen da Kristez. "Car comme les souffrances de Christ abondent
en nous, pareillement aussi notre consolation abonde par Christ". Lç 2 Cor 1, 5 (He ezen zenbatenaz parte
gehiago baidugu Jesukristoren sofrikarietan, hanbatenaz dugu halaber Jesukristoz heldu zaizkigun
konsolazioneetan). Anhitzez areago Iainkoaren graziá [...] anhitzetara abondatu izan da. Lç Rom 5, 15 (BiblE
askoz ugariago zabaldu da guztiengana Jainkoaren dohaina). Graziá abunda dadinzát. Lç Rom 6, 1 (BiblE
onginahia ugari dadin). Ezen baldin gauza hauk zuetan badirade eta abundatzen badirade [...]. Lç 2 Petr 1, 8
(BiblE jarrera hauek guztiak zuengan gero eta gehiago indartzen badituzue).
(Aux. trans.). Hacer que sea abundante. Oblazione hunen administrazioneak eztu sainduén nezesitatea
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
201