A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
absolutamente. En general. Aek konfesatzeko obligaziorik eztago, absolutamente edo jeneralidadean
itzegiten degula. OA 138. Esan degu ezen, absolutamente edo jeneralidadean itzegiten dala, eztagoala
zirkunstantzia agrabanteak [...] kofesatzeko obligaziorik. Ib. 138.
absolutu, absoluto. 1. (Adj.). Absoluto. Ezagützen zitügü gure errege oroz gañeko eta nausi
absolütuarendako. CatLan 161. Baina "garai" absolutorik ez denaz gain, bizitza guziak garai berekoak dira,
denbora berean gertatzen, baina hori beste kontu bat da... Mde Pr 351. Zerbait Absolutu bear zuen nere biotzak,
Artan atsedena ta atsegiña edateko. Txill Let 117.
2. (Sust.). (El, lo) absoluto. Absolutu-malla ematen dio eriotzak biziari. Txill Let 128. Ortaz, oso erlatibuak
dira absolutuak. Absoluturik ez dagoela esan diteke egiaz. Ib. 126. Absolutuak zuzendu bear du nere bizitza. Ib.
123. Bazterrik gabeko idealitatea, ori da absolutua hindutarrentzat. Absolutu ortan murgiltzea, ori da beretzat
zoriona. Vill Jaink 139. Heldu ziren udazken euriteak, / arima usteldu didatenak / --arima haragia, / absolutu ta
bizitza irritsak / amorruz eutsia. Azurm HitzB 59s. Bide bat hautatu arte, etsita dabil Leturia; eta hautatu eta
gero ere, etsiago. Gidari dituen absolutuak ez baitzaizkio sasi-absolutuak baizik. Txill in MIH 335.
absolutuki (Urt I 52), absolutoki, atsolutoki. 1. Absolutamente. "Absolute, sinpleki, absolútuki" Urt I 52.
Absolutuki juiatzea ea spiritu ona ala gaistoa den, gauza gaitza da. Arbill III 15, 1 (Ch xuxenki). S. Thomasek
dio, gauza batzu Iinkoari behar direla galdatu absolutoki, hala nola bizitze eternala [...]; bertze gauza batzu
hala nola, aberastarzunak [...] behar direla Iinkoari galdatu, kondizionerki. Tt Arima 17 (v. tbn. Onsa 151).
Ematenbaute ezkontzéko itza [...] absolutokí, paratugábe kondizioa. LE Matr6 277. Badakit sinple nizela; / Hori
segurki hala da; / Iduritzen zaut atsolutoki ezagutzetan zirela. 'Il me semble beaucoup que vous vous y
connaissez'. ChantP 342. --Eztaitekea egin penitenzia heriotzeko orenian? --Egin daiteke absolütoki
Jinkuaren graziarekin, baina hori arraro da, eta ezta kondatü behar horren gañian. CatLan 58.
atsolutoki, atsulutoki (S ap. Lrq). "Atsülütoki, à tout prix" Lrq. Thuilier, hede xurien lieutenantak orhit
erazten dü nausiek ez dütiela kabaliak ützi talalai, bideen gañti, nun ez dien atsülütoki xixa bat nahi. Herr 9-3-
1961, 3. Andere gazteak aitortu du nahi zuela atsolutoki alabaño bat. Herr 10-3-1966, 1.
2. (Acompañando a un adj.). Absolutamente, completamente. Eta heren kondizione haur orazionian
absolutoki nezesario da. Tt Arima 29 (v. tbn. 5). --Penitenziazko sakramendia salbatia izaiteko absolütoki
nezesario dea? --Batheatüz geroz zonbait bekatü mortal egin denian, absolütoki nezesario da. CatLan 142.
absoluzio (Lcc), absoluzione (SP, Gèze, H), absoluzino (Añ, Izt 63r), absoluzinoe, absolbazino, absolbazione
(SP), absolbizio (Lar), absolbizino (Añ), asolbizio, asoluzio (Urt I 52), ausoluzi(ñ)o, asoluzione (Urt I 52),
absolbizione, asolbizinoe, atsoluzione (S ap. Lrq). Absolución. "Absolution" SP. Cf. fB Ic I IX: "Geuri
entzunda, dakijeez baseerrijetakuak Jaungoiko Omnipotentia, poderosua, [...] absolbizinoia, doloria,
errestituzinoia. Ta beste onako berba euskalgaistoko asko". v. askespen, barkamen.
Tr. Absoluzio es la única forma documentada en textos alto-navarros y la más gral. en guipuzcoanos. En la
mayoría de textos septentrionales hay absoluzione, y los vizcaínos emplean principalmente absoluzino(e).
Además de estas formas, hay absolbazino en Haramburu, Axular y Harizmendi, absolbazione en Pouvreau,
absolbizio en Ubillos, J.A. Moguel y Udarregi, absolbizinoe en CrIc, asolbiziñoe en VJ, asolbizio en Txirrita,
asoluzio en ArgiDL y Orixe, ausoluziño en CatLlo, y ausoluzio en Arrantz.
Eta erreserbatzen duela beretzat edo bere superiorearen(tzat) onen absoluzioa (Leiza, 1626). ASJU 1978-79,
237. [Kristen] kondemnazionea gure absoluzionetan lizenzát. Lç Ins C 4v. Elizako Aphezaren absoluzioneak /
Hutsak barkhatzen tuela, baiñan ez azoteak. EZ Man I 24. Etzaika absolbazinorik eta barkhamendurik eman
behar. Ax 267 (V 178). Konfesoreak ezarten daben asolbiziñoea. VJ 9. Bekatien absolüzionia. CatLan 151.
Absolbizioak kentzen diozka bekatariari bekatu guziak. Ub 211. Aldegin nai ez duenak bekatura dezakean okasio
[...] urrekotik, ez du eraman bear absolbiziorik. Mg CC 149s (145 absoluzio). Ez dago prestaurik absoluzinua
artuteko. Mg CO 213 (125 absoluzinoe). Ta joan zan absoluzioaren eske. AA II 169. Apaizak barkazioa edo
absoluzioa eman didanean. AA I 454. Baña ondo prestauta ez doianari, bota arren milla absoluzinoe
Konfesoriak [...]. JJMg BasEsc 51. Ondo konfesadu ta ausoluziñoa artzaiten dogunian. CatLlo 60s. Dago
konfesatzeko / obligaziyua, / konsegituko bada / absolbiziyua. Ud 129. Emango zazutela ausoluziyua. Arrantz 37.
Askatuerea edo absoluzinoa. Itz Azald 144. Absoluzionea da bekhatuen barkhamendua, aphezak emaiten duena
Jesu Kristoren izenean. CatJauf 117. Azkapena (asoluzioa) artu nuan. ArgiDL 38. Asolbiziyo biarrik ere / ezta
izaten oiekin; / fakultadia Aita Santuak / ainbat badute berekin. Tx B II 66. Asoluzioa emanen dizut. Or Mi 36.
Aditzen duzu: azken absoluzioneaz barkatuak... denetaz kito zirela. Larz Senper 52. Nigana etortzen bazera ere /
ez dezu absoluziyorik. Basarri in Uzt Noiz 44.
v. tbn. Cb Eg II 159. LE in BOEanm 575. Arr May 71. Legaz 41. Absoluzione: Tt Onsa 101. CatLav 295 (V
147). Brtc 164. Dh 143. CatLuz 35. UskLiB 82 (-ü-). CatS 88 (-ü-). Zerb IxtS 110. Absoluzino: Arz 55. Cb CatV
76 (-iño). Zuzaeta 123 (-iño). CatBus 48. Absoluzinoe: CrIc 158 (86 absolbizinoe). Ur MarI 76 (-ñoe).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
198