A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
abrusko, abruzko (V-ger ap. A). "Pececillo no comestible de entre peñas" A. Atxartietako osiñetan
arrapaten ebezan noizbait, abrusko, karraspio, lula ta beste arrain txikitxoak. Echta Jos 33s.
absart. v. ausart.
absent. v. ausente.
absintio, absenta (L, S). Ajenjo. v. 2 asentsio. Eta izarraren izena erraiten da Absinthio, eta urén herén
partea Absinthio bilha zedin. Lç Apoc 8, 11 (He Azenzioa, TB Azunzua, Dv Zizari-belharra, Ip Ixeña, Ur (G)
Asensioa, Ur (V) Asentzijua). Atsegindasunaren fina eta ondorea atsekabea da eta dolua: ezti-beraskatik
absintioa, plazeretik desplazera sortzen da. Ax 356 (V 236). Nork ere dastatu baititu [haren faboreak], bertze
gainerako konsolazione guziak mintzat eta absynthiotzat dadutza. SP Phil 477. Absinthiozko urik [...] edan. Ib.
320 (He 321 asensio-ur kharratsa).
- ABSINTIO-BELAR. Ajenjo. Abszintio belharra bezain min eta gozo gabe. Ax 355 (V 235).
absolbatu (SP). Absolver. "Absoudre" SP. v. absolbitu. Apezek ez apezpikuk ezetare aita sainduk /
absolbatzen halakoaren ezein bothererik eztu. E 45. Iainkoaren aitzinean iustifikatu izatea da haren
iujemenduaren aitzinean absolbatu izatea. Lç ABC I 4v. Beren hoben guzietarik absolba ezazu. Harb 244. Nola
amorantearekin dagoena [...] ezin absolba baititeke amorantea utz arteiño. Ax 267 (V 178). v. tbn. EZ Eliç 105.
Hm 203. SP Phil 77. He Phil 79.
absolbatzaile. "Absolbatzaille, qui donne l'absolution" SP.
absolbazino, -zione. v. absoluzio.
absolbiarazi. Hacer absolver. Ezkümikatü hizatekeenian, absolbi-arazi hadi labürski. CatLan 15. --Zer
manatzen daukü Manamendü hunek? --Ahalik lasterrena absolbiaraz ditzagün gure buriak izan baginira
exkümikatiak malhüroski. Ib. 107.
absolbigarri. "Absolvederas, manga ancha en un confesor, absolbigarriak" Lar.
absolbitu (Lcc (-idu), Lar, Añ), absolitu, asolbitu (Lcc (-idu), Urt I 48), atsolbitu, ausolbitu. Absolver.
"Absolver de pecado, absolbidu bekatuaz" Lcc (tras assoleado). "Asalto de pecado, asolbidua bekatuaz" Ib.
"Absolver, desatar y dar por libre de culpas" Lar. v. absolbatu, barkatu, asketsi.
Tr. Documentado al Sur en autores de todas las épocas hasta finales del s. XIX; en el s. XX hay sólo un ej. de
Txirrita. Al Norte, donde compite hasta mediados del s. XVIII con absolbatu (q.v.), se encuentra en Etcheberri
de Ziburu, Gasteluçar (101), Urte (Gram 444), CatLan (154), Duhalde, CatLuz y Etchahun. En cuanto a la
distribución de variantes, absolbitu (-idu) es la forma más gral.; hay asolbidu en f. Bartolomé (junto a
absolbidu), ausolbidu en CatLlo, absolitu en CatLuz (172) y atsolbitü en Etchahun (478).
Ernegatzen dot / oi konfesore juduaz, / zerren ninduan / oi absolbidu orduan, / oi egin baga / penitenzia
munduan. Lazarraga 1199v. Ordean faltetan bahaiz esker gabez erori, / Absolbitzera hoako nigarrez Aphezari.
EZ Man I 19. Absolbitzeko sakramentuaz. Ib. 21 (tít.). Ezpadauko bear dauen jurisdiziñoa absolbietako. Cap 63.
--Zer da Ordea Sazerdotala? --Emaiten dabena podere da grazia Sazerdoteari konsagretako da absolbietako
pekatuetarik. Arz 48s. Pekatari bat absolbitzea. Cb Eg II 5. Ez nau absolbituko artzen ez badiot penitenzia au.
Mg CC 145. Absolbietan ez baditu ez diriala iños geijago konfesauko. Mg CO 11. Ez sekulan ibil kofesor largo,
errexki absolbitzen dutenen bilha. Dh 59. Inok pekatutik absolbidu edo librau ezin legi. fB Olg 123 (Ic I 8
asolbidu). Ez dozu faltako nok absolbiu. JJMg BasEsc 162. Eta bago konfesoriak ausolbidu ezin leiyan
pekaturik? CatLlo 65. Aita Santu Erromakoak izan ditezkeala absolbituak. Ur BulaG 528 (BulaAl 21 absolbidu).
Pekatu errez egiten dala / konfesoriak badaki, [...] absolbituta bere ordenak / emango ditu egoki. Ud 147.
[Erretoriak] ere aisa asolbitu nau. Tx B I 34.
v. tbn. OA 162. El 70. SermAN 7. AA III 379s. Arr May 90. Absolbidu: ZBulda 30. Astar II 108. Absolbiu: CrIc
108.
absolbitze. "Absolución" Lar.
absolbizio, -zino. v. absoluzio.
absolitu. v. absolbitu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
197