A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
doiena eta kantunamentüko aphez haboxiak. Herr 20-12-1956 (ap. DRA). Bizitze haboroxia Bordelen iganik.
Herr 1-8-1968 (ap. DRA).
b) (S ap. Lh y Lrq). "Haboroxe, un peu plus" Lrq. Bestiak beno haboroxe den bati zor den errespetia. Const
26. Heltzian plazer egiten / Eta juitin haboroxe. B. Mardo in Onaind MEOE 238.
- HABOROXEAGO (obroxeago R-uzt, obroxago R-is). Ref.: A (obroxeago); Iz R 404. "Un poquito más" A.
"Obroxágo, un poco más (R-is)" Iz R 404. Orai xin zaiku maistro berri bat, konek urdudu badiola obroxago
azku aratsukitako. 'Parece que tiene algo más empeño para enseñar'. Mdg 128. Berriz labia beroazten da lehen
aldin beno haboroxiago. Alth Bot 19. --Mündian bizi diren Khiristiek Ebanjelioko Kontseilliak jarraikitzen
ahal dütieia? --Bai: haboroxiago edo gütixiago, bakhoitxak bere estatiaren arau. CatS 62.
- HABOROXETAN. "La plupart du temps, dans la plupart des cas" Lrq Aphezen erranetan behar jakin
hartzen / bena haboroxetan zonbaiten ere üzten. Xikito 9.
- HABOROXIK. "(/habós#ìk/ avec deux accents, dont le premier est principal; le deuxième est secondaire et bref:
accent d'intensité), [...] la plupart (des gens, animaux ou choses) (S)" Lrq. [Herriko aizinantak] ezpeitira
akhitzen nun ezten jatian / haboroxik gizentzen mehek galtzen tratian. Xikito 4.
- HABOROZ. Más. Guziuek estimatu zein, zoinek obroz, orren alteko bixita. 'A cual más'. Mdg 135. Tenpra
digu negu minian bikain otz, dago elurrari ezin obroz. 'Está a nevar a más no poder'. Ib. 152.
- HABOROZ HABORO (H). Además. Harriet, que dice tomarlo de Maister, traduce "de plus en plus".
Mündian asezian direnak, khia bezala galdüren dütüzü, eta plazer igarenek eztizie orhitmentxarik batere
ükhenen. Haboroz haboro lürrian direno ere, eztütüzü hetzaz gozatzen karatstarzün eta lotsa gabe. Mst III 12, 3
(SP bai eta, Ip eta ere). Hañbestetara duazü grazia hunen goratarzüna, nun gero jinen diren gaizen jakitia,
miraküllien egitia [...] deüs ezpeitira hura gabe pheretxatü izaten. Haboroz haboro fedia, esparantza, eta beste
berthütiak etzaitzü maithagarri, karitatia eta grazia gabe. Ib. 55, 4. Nur sinhetsiren düt, Jauna, nur zü baizik?
Zü zira egia inganatzen eztiana, eta ezin inganatü izaten ahal dena. Haboroz haboro gizonak oro dütüzü gezürti,
flakü. Ib. 45, 3.
- EZIN HABORO. (Con vb.). Mucho, en grado sumo. v. EZIN GEHIAGO. Hari ezin haboro estekatü den
bat. Mst XII. Botz gintakiela ezin haboro. Xarlem 1080. (Con adj.). Zeren baitzira ezin haboro hon, eta ezin
haboro maithagarri. CatLan 13. Bethi egonen ezin haboro malerus. CatS 36.
Etim. Sin duda de *(h)oba-ro "mejor" adv. Cf. hobeto (3).
haborokin (S). Ref.: A; Lrq. 1. Sobrante, excedente. "Excédent" Lrq. Balin bada denbora haborokinik
Besperetara drano, Jaun Direktor edo gidariak eraginen dü irakurte bat, pietatezko [...] süjet batetan gaiñen.
Mercy 29.
2. "(S), [...] gajes que se dan a los criados sobre el sueldo" A. "Aborokin, gratificación" A Apend.
haboroziz. v. HABORO EZI EZ.
aborrentzia. Rencor, aborrecimiento. v. aborrimendu. Gauza guziak perfetki ezagutzen dituen Jainkoak,
huni [bere ahalen gaiñean fidatzen denari] aborrentziarekin behatzen dio. He Gudu 40.
aborrezedore. "Aborrecedor, aborrezedorea" Lcc.
aborrezimentu. Aborrecimiento. v. aborrimendu. [Pekatuen] aborrezimentua. "Aborrecimiento". Cap 90.
Ea Iaungoikoren kontra pazienzia galdu dabenz, bere trabajuetan aborrezimentuagaz eta gatxeretxiagaz. "Con
odio o enfado". Ib. 92. Pekatu mota guzien iguitasuna edo aborrezimentua. Gco I 444. v. tbn. OA 143.
aborrezitu (Lcc (-idu), Añ (AN)). Aborrecer. v. aborritu. Tr. Documentado sólo en textos meridionales;
no lo hallamos en sl s. XX. Gauza azertatua da aborrezi dezagun bekatua. Ber Doc 126r. [Gauza
desonestuak] aborrezidu eta gorroto izan bear dituz. Cap 126. Aborrezietan dogula pobreza egiazkoa. Urqz 11.
Batek iñor aborrezitzen duenean, ari bizia kenduaz, kontentatzen da baña zu ainbesteraño aborrezitu zera, non
orrezaz kontentatu etzera. Cb Eg II 67s. Zure ofensa guztiak ezagutu, ta aborrezietako zure argia bear dot. Cb
CatV 86. Aborrezitzen ditut bekatu guziek. CatUt 31. Pekatuak igui izan edo aborrezitu bear dituzue. Gco I 455.
Pekatu mortala gorrotatzeko edo aborrezitzeko. Gco II 11. Nork estú onetsíko humíla? ta nork estú aborrezitúko
subérba? LE Prog 122. Aborrezitzen dúzu Jangoikoaren ofénsa den guzía. LE Ong 92r. Eta izanen zradie jende
guziez aborrezitrik. Samper Mt 24, 9 (Hual aborritruk). Aborrezitu etzuen / bere pekatua, / Jaunaren sententziya,
/ kruel da artua. Ud 112.
v. tbn. OA 143. Zuzaeta 73.
(Aux. intrans.). Sentir aborrecimiento. Batek iñor aborrezitzen duenean, ari bizia kenduaz, kontentatzen da
baña zu ainbesteraño aborrezitu zera, non orrezaz kontentatu etzera. Cb Eg II 67s.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
191