A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
diezadazu, / Duzun legez puxantza. EZ Eliç 4. Eta, gero ondoan, agoatu zuen, absoluzionea errezibitzeko
mementoan, senditu zuela bozkario eta kontentamendu gehiago, ezin ez irabazi izan balitu munduko urre eta
zilhar guziak. MarIl 180.
Reconocer como. Ezen Iesusek umetzat ez au aboaturen, / Non ez nauken ni lurrean amatzat aithorturen.
EZ Man I 31. Ezen Iaunak ez au bere / Seme aboaturen, / Non eztuen heure ama / Eliza ezaguturen. EZ Eliç 106.
2. (Lar). Confesar (una falta, pecado...). "Confesar sus pecados, bere pekatuak esatea, salatzea, aitortzea,
aboatzea" Lar. "Aboatu, confesar, chistar, mencionar" Lar DVC 163. Erortzen da haren oinetara, nigarrez
urtzen hari delarik, agoatzen dio bere hutsa, eta galdatzen dio barkhamendua. Jaur 162. Ereman zuten jujen
aintzinera eta han agoatu zituen bere gaixtakeria eta egitate izigarri guziak. Jaur AndreB 68 (ap. DRA).
aboatze. Reconocimiento. Kristen aboatzeaz, edo ukhatzeaz. Lç Mt 10, tít.
abodi. "Canales en la arquitectura, boillutsak, abodia" Lar. "Estrías, boillutsak, abodiak" Ib.
abodiatu. "Acanalar", "estriar" Lar.
abodo. v. adobo.
aboe. v. agoa.
aboen. "(V-ger), circularmente" A.
aboeri. v. ahoeri.
aboeztatu. Disipar. v. aboeztu. [Egunsentia] agertzen danean gure begi illunen aurrean itzalak eta
lurruñak aboeztatuaz. Otag EE 1882c, 414.
aboezte. "Disipación, evaporación, aboeztea" Lar.
aboeztu (Lar H), aboezi (Hb ap. Lh). "Resolverse, disiparse, evaporarse" Lar. "Disipar, evaporando,
aboeztea" Ib. "S'évaporer, se dissiper" Lh.
abogadu (Lcc), abokatu (Gèze), abokat (SP, Urt I 243, Ht VocGr 274, H), adbokat, adbokatu, abogatu,
abogau (V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
1. (Sust.). Abogado, letrado (ref. en la mayoría de los ejs. a 'abogado, defensor, intermediario ante Dios').
"Abogado, abogadua, letradu[a]" Lcc. "Adest reo advocatus, abokata hobendunaren alde da" Urt I 243.
"Abogaua, abogado. Naturalizado directamente desde que se dió la profesión" Etxba Eib. v. letratu, legegizon.
Tr. Documentado ya desde Dechepare en autores de todas las épocas y dialectos. Al Sur disminuye su empleo
en el s. XX, sustituido por legegizon. En cuanto a la distribución de variantes, al Norte abokat es la forma mejor
documentada y se encuentra en textos labortanos y bajo-navarros desde mediados del s. XVII; los autores
suletinos (tbn. Oihenart) emplean abokatu (abogatü en Eguiateguy), y hay formas con inicial adb- en autores
antiguos: adbokat en Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu, Argaignarats y Gasteluçar, y adbokatu en Dechepare y
Tartas (en éste junto a abokat). En la tradición meridional abogadu es la forma gral. (abogau en J.J. Moguel y
Aresti); hay además abogatu en Lizarraga de Elcano. En DFrec hay 37 ejs. de abokatu, 27 de abogadu, 7 de
abokat, 3 de abokadu y 1 de abogado y abogatu, respectivamente.
Iurista eta teologo, poeta eta doktoriak, / prokurador, adbokatu, iuje eta notariak? E 59. Erregeren adbokatu
bidezko eta nobleari. Ib. 5. Iesus Krist Adbokat dugula eta hura aitzineko ezarten dugula. Lç Ins E 3v. Probeen
aitea da, / Gizonen abogadua (1610). TAV 3.1.21. Adbokatik ezta zeren hautatu ararteko, / Ezen Zerua da falten
mendeku eskatuko. EZ Man I 84. [Ama Birjina] lurrekoen adbokat hautetsia. EZ Man II 29. Axeter zekeneti,
abokatu goseti eta partida bien konseilu deneti, begira adi nola asaieti. O Pr 488. Abokat batek iakin behar du
nola ilkiko den orazionetik hauzikeriara, merkatariak bere tratura, [...]. SP Phil 111 (He Phil 113 abokat).
Zeruetan ene zaren, / Adbokatzat iarria. Arg DevB 229 (referido a la Virgen María). P. Darhetz, parlamentian
adbokatu, eta Barkoitzeko iujia. Tt Onsa 184 (24 abokat). Andre adbokat, Andre puxant, / Jesusen Ama emea.
Gç 143 (v. tbn. 156). Gure lekhiaren han [zelian] adelatzeko, eta gure Abokatü izateko. Bp II 67. D. De Ivigne
Brossiniere abokat handi hura. ES 109. Abokata da Jainkoaren aitzinean Zeruan bere othoitzez lagunzen
gaituena. CatLav 452 (V 211). Han da hekin abokat eta hekin guzien ama. Ib. 432 (V 204). Zuk emoniko
sentenzi orrek txapadamente dirudi, / Zu legezko abogadurik ezta sekula ikusi. Acto 87. Abogadu, Eskribau, / eta
Merioak, / Mediku, Barbero, ta / Botikarioak. GavS 32s. Alemaniko abogadu bat. Mb IArg I 329. Han
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
184