A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
bere lenago ioaten da bertara [eriotzea]. A Ezale 1897, 20b.
hamateki. "Paraît-il, dit-on (S)" Lrq. "Bai-hamateki, oui, paraît-il (S)" Ib.
amatiar. v. amatar.
hamatiar. Amatheo. Aruadienarrak, tsemarriarrak eta hamatiarrak eta ondoan barraiatu dire
kananearren familiak. "Amathaeum". Urt Gen 10, 18 (BiblE hamatarrak).
amatigarazi, amatika erazi. Hacer apaciguar. Haren kolera jüstuaren amatika eraziteko eta gure bekhatien
pharkamentiaren jardiesteko. UskLiB 32s.
amatigarazle, amatikarazizale. Apaciguador. Sen Grat Jinkuaren koleraren amatikarazizalia. UskLiB
142.
amatigatu (L? ap. A; Lar, Añ, H (BN, S)), amatikatu (S ap. A), ametikatu (S ap. A). Apaciguar(se).
"Serenarse el mar tempestuoso" Lar y Añ. "Apaciguar" Lar. "Apagar, calmar el fuego" A. "Ametikatu: 1.º
moderarse, calmarse [...]; 2.º apagar, calmar el fuego" Ib. Haren interzesioneaz hire hirá apazega eta amatiga
dadinzát. Lç Ins A 6v. Haserretasuna amatigatu, ilhuna klartu, iniustiziá iustifikatu. Lç Adv ** 8r. Zeinen
amorekatik Iainkoa amatigatu izan baita, eta fabore bere fidelei ekharten baitraue. Lç Decl a) 5v. Eta
publikanoak [...] bere bulharrari zeraunsón, zioela, Iauna, amatiga akit, othoi niri bekhatoreoni. Lç Lc 18, 13
(TB izan zaite emaatua ene alderat, HeH nauzula urrikari, Dv jabal zakizkit). --Amatikatü behar dügüia
Jinkoaren khexüeria? --Bai skandaloak emendatzen direnaz geroz. Bp II 60. Aita orotako hobena eta
photeretsiena, amatika zazü zure kolera. UskLiB 101. Zure emur gaitza eta / kolera amatika itzazü. Mustafa (ap.
DRA).
amatigatzaile. "Apaciguador, emaatzallea, gozatzallea, paketzallea, amatigatzalea" Lar.
amatigo(a) (-go L ap. A; Lar). "Serenidad, sosiego, amatigoa, beregandea, gozaera" Lar.
amatista, ametista, ametist (Urt II 142), ametisto. Amatista. "Anteros, ametist egiazkoa" Urt II 142. Lehen
fundamenta zen iaspez, [...] hamabigarrena ametistez. Lç Apoc 21, 19s (He, Dv, Ip ametista, Ur, BiblE
amatista). Atzenean, gañeko arri errenkada da amethysto esaten zaion arri mota prezioso bat. AA III 351 (581
ametisto).
amatorio, hamatsordei(s). v. HAINBAT HOBE.
amatsu. Maternal. Maite ditut izigarri / Zure bihotz amatsu, bihotz amultsuak / Itsas-gizonak eta oihuka
elgarri / Jauzika dabilzkitzun muttiko zaintsuak. Iratz 116.
amatto (L, S ap. Lh; H (L)). 1. (Dim. de ama). "Petit-mère. Terme enfantin" H. v. amatxo. Amatto
Galluase (1200). Arzam 100. Eztut batere anaiarik, / Amattok eztu ni baizik. Gy 10. Lo! lo! nonbait goza; / Ez
duzuia ezagutzen / amattoren boza? Larralde in Onaind MEOE 453. Erregerentzat on badire / Phordoin eta
khoroa, / Hobeago duk hiretako / Amattoren altzoa. Elzb Po 200. Bazuen beraz amattok semettoekin zer egin,
heien ongi artatzeko. HU Zez 71. Frantziako amatto urrikalmendutsuek gure haurrentzat egorri gauzak heltzen
ikustearekin. Prop 1906, 167. Amatto hari, othoi, errozu bethi zerbait igor dezan. Ox 49. Ene amattok zerutik, /
Ophilak igortzen dauzkit. Ib. 54. Hots, amatto, emadatzu piska hoik, eta zalu zalua gero! Barb Sup 20. Amatto,
othoi! ez egon hola suari beha nigarrez: / Laster nuzu etorriko, zu besarkatu beharrez. / Oi amatto hain maitea,
ez egon ba nigarrez. Iratz 134. Amattoren agurra. Ib. 116. Amatto baten altzoan goxatu zaizten guziak. Iratz 101.
Hire amatto gaixua / azken hatsan emaitera dua. Casve SGrazi 54. O, amatto maitia, / nigar horiek txüka
itzatzü. Ib. 42. v. tbn. Etcham 98. Mde Pr 69.
(Ref. a los animales). [Bildotx] Bati nik hauxe galdetu diot / musu bero bat emanik: / Nor da gutan
dakienik / zoinek zaituen maitenik: / zure amattok edo nik? Xa Odol 99.
2. (Sal). Ref.: VocPir 165; A Apend. Abuela.
amattu. v. amaitu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1235