A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
zerriak. Izt C 187. Bigarren txandan amaseña aldiz / berdiñean zuten jaso, / orduan ere Txikian alde / trabesean
animoso. EusJok 60.
hamaseira (S ap. Lrq /hamaseiá/; Dv, H (s.v. hamasei)). (Distributivo de hamasei). Dieciséis cada uno;
dieciséis a cada uno. "Seize à chacun ou chacun seize; seize à seize" Dv. v. hamaseina.
hamaseiraka. "Seize par seize" Dv.
amasera (G-azp, AN ap. A; Aq 1008, H (V, G)), amasara (V-m ap. A). "(V-m), artesa" A. v. oramahai, 2
oraska.
amaso (BN-arb ap. Bon y A; Urt III 20, Ht VocGr 331 y 385, Lar, Arch VocGr, VocBN, Gèze 318 Dv, H (L,
BN, s.v. ama)). Abuela. "Aïeule", "grand-mère" Ht VocGr. "Grand-mère" Arch VocGr y VocBN. v. amaxo,
amama, amona. Orhoitzen naizela hitan den fikzione gabeko fedeaz, zein lehenik habitatu izan baita hire
amaso Loida baithan eta hire ama Eunica baithan. Lç 2 Tim 1, 5 (TB, Dv amaso). [Andre Dana Maria Birjina]
gure guzien gaineko aitaren ama da, eta halatan gure amasoa da. SP Phil 144. Bera gertha dadin
salbatzaillearen amaso. Lg I 250. Amaso emaiten duela [eskuarak] oraiko mintzai gazte, burrustan elhea
dariotenen artean? Hitz guti derabila, ba, gure amasok, eta bertzela ixila da. Kasik herrian beihala ikusten
zituen gauzen baizik ez daki izendatzen. JE Bur 175. Aitaso? Amaso? Lf Murtuts 39. Zenbat amaso dauden
aiduru... Iratz 178.
"Amaso, bisaïeule" Gèze.
- AMASO-INTXAUR. "Nuez muy grande que se usaba en el juego de las nueces (kosketa). Premorena" DRA.
amasotu. "Devenir grand-mère" Dv.
amastarrika. "(Sal), juego de niñas a las cinco piedras" A (se trata, obviamente, de una expr. adv., no de un
sust.). v. tbn. A EY IV 285. Cf. amaxarri.
Etim. Seguramente de (jugar) a bost arrika, con a preposición románica.
amaszena. "Amacena, damascena, ciruela, aran amaszena, damaskoarra" Lar.
amata. v. amatatu.
amatal. v. amantal.
amatar (Lar, Añ). 1. Maternal. Ixo nigan olerti-su goitarra, / Abes dagidan neurtitzez emeki / Zure amatar
maite ta ederra. B. Manterola in Onaind MEOE 699. Bere izakera ta amatar maittasuna ezagutzeko oso egokia
da, esango dedan gertaera au. PMuj Noni 96.
2. (V, L; Dv), amatiar (S). Ref.: A; Lh (amatiar); Iz IzG. Parecido a la madre. "Ressemblant à la mère par la
figure ou le caractère, se dit des enfants" Dv. "Amatarrak eztira, no se parecen (los hijos) a la madre" Iz IzG.
Adimenduz eta bere buruaren jabegoz aitatiarra da errotik J.B. Montini; bainan amatiarra fineziaz eta omore
onez. Herr 27-6-1963 (ap. DRA). Emazte hori ere, ttutta untzi zonbait dut, nik uste... Eta semea, amatar naski. Ez
dik horrek Ameriketarat joaitia beharrik galtzeko! Larz Iru 36 (Lek amatar).
3. amatiar (S (Foix) ap. Lh). "Qui chérit sa mère" Lh.
amatarzungoa. Maternidad. v. amatasun. Amatarzüngoako antsien haxia, eta ezkuntziari lothürik diren
beste gaitzüniak. ArmUs 1903, 7 (ap. DRA).
amatasun (V, G, AN, L ap. A; SP, Lar, Añ, Dv, H), amatarzun (BN, S ap. A). Maternidad, condición de
madre. "Maternité" SP. Amatasuna birjinatasunarekin batean. Mat 96. Baxotasun berarekin ohora haren
Amatasuna eta errenda haren dinitate gorari geure obligazionezko agurrak. Arg DevB 223. Andia da, bai, bere
Amari Jesusek gaur eman dion gauza guzien jauntz eta jabenz hau, baña gauz agitz andiagoa da gaur berean
eman dion bere Amantza eta Amatasuna. Mb IArg II 62. Jinkoaren amatasunaren gañetik. Mih 21s. Akordatzen
diogula Jaungoikoaren amatasunaren honra eta dignidade paregabea. Gco I 458. Bere kusi Elisabeth abiatu
zitzaionean bere Jainko-amatasunaz laudatzen. Dh 273. Géro ilabéteak pasátus, amatasúna nabarméndus. LE
Urt ms. 15v. Artu nagizu emen semetzat, gero zeruan amatasun onen esker gozoak zeuri beti emoten egoteko. Añ
EL 2 209. Bihur diotzogun Amatasun Dibinoari dohazkon ohore guziak. MarIl 65. Froga araz diezaguzu nolakoa
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1233