A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
v. tbn. JE Bur 54.
"Hari xurizko amarruak, finesse cousue de fil blanc: facile à decouvrir" Hb GH 1929, 86.
(Como segundo miembro de comp.). Arako Jon, aurtemein ezetsia, beste emakume baten maite-amarruak
bide, aren sareetan jausira ta lotuta ekusan. Erkiag Arran 178.
(Uso adj.). Arratsaldean, billa dabil errekluta-etxean, arako brigada amarruaren bizilekua non ete danentz
jakin gurarik. Erkiag BatB 163.
- AMARRUZ. Astutamente, con engaño. Eta elgarrekin deliberatu zuten Jesusen hartzea amarruz eta haren
hilaraztea. "Ut Iesus dolo tenerent". TB Mt 26, 4 (Dv, HeH amarruz; Lç fineziaz, He fiñeziaz, Echn, Ur engañuz,
Hual mañarekin, Ol, Or MB 318 marroz, IBk azpikeriaz, IBe maltzurkeriaz). Bainan nahiz, erranen dute, ez
nitzautzuen izan karga, bainan amarrutsua izanez, hartu zaituztedan amarruz. TB 2 Cor 12, 16. Gutienik ustean,
/ ixilikan jinik, / Atzematen zituen [arratoinak] / amarruz Miñiñik. Zby RIEV 1908, 770. Amarruz atzemanda
ikusi ditiat [beor] batzuk gesalbelarretatik urrun. Or Mi 45. Sugeak Eba amarruz atzi zun bezala. Or Aitork 389.
Maltzurkeriz eta amarru bidez. Otx 71.
- AMARRUZKO. "Qui tient de la ruse" Dv.
2 amarru. "(G-bet), cierto pastelillo" A.
amarrudun (Dv, A). "Rusé" Dv. "Astuto" A.
amarrugabe (Dv, A). "Ingénu, simple, dépourvu de ruse" Dv. Ingenuo" A.
amarruka. Engañando. Xothila bainaiz, amarruka atzeman zaituztet. "Dolo vos cepi". Dv 2 Cor 12, 16 (Lç
fineziaz, TB amarruz).
amarrukatu. "(Hb), jouer des tours" Lh.
amarrukeria (Dv, A). Engaño. "Astuce. Amarrukerian ibiltzea, ruser" Dv. "1.º astucia, [...]; 2.º superchería"
A. v. 1 amarru. Isaakek ihardetsi zuen: amarrukerian ethorri zait zure anaia, eta hartu du zure benedizionea.
"Fraudulenter". Dv Gen 27, 35 (Urt tronperiaz, Ur tranpaz). Ez duzu amarrukeriarik erabiliren haren beharren
arintzean. "Nec ages quippiam callide". Dv Deut 15, 10. Ez al-dakixu, ostera andren negarra amarrukeri utsa
baño besterik eztana? Otx 21. Alkarrengandik amarrukeri ta txarkeri barriak ikasi. Erkiag BatB 193. Berak
egiñiko amarrukeriak. Ib. 103.
amarruki (Ht VocGr 361, Lar, A). Astutamente. "Finement" Ht VocGr 361. "Maliciosamente" A. Batak
eta besteak [...] jakiñ zuten norañokoa zan auzokoen ondasuna ta estaldu zuten norberea oso amarruki. Ag G
40. Onetan, zaarrak oi daben susmo-jakituriaz, atsotxuak aldegin eban aengandik, eta agur-egiñaz, amarruki,
bakarrik utzi zituan neska-mutillok. Erkiag Arran 98.
hamarrurren (A, que cita a Mb). "Amarrurren, 'decenario' se lee en Mendiburu" A Morf 249.
amarruti (Dv, A). Astuto. "Qui aime à recourir à la ruse" Dv. v. amarrutsu. Bere antzean itsu dan azti
amarruti ta itzontzi sabelpezuri au. Zait Sof 68.
amarrutsu (Ht VocGr, Lar, Arch VocGr, Dv, H, A), amarratsu (S (Foix) ap. Lh). Astuto. "Fin, rusé" Ht
VocGr 361. "Malicieux" Ib. 382. "Rusé, artificieux. Suge amarrutsua" H. Etsai hura hain da amarrutsua, non
laster har bailezake hiria. Birjin 174. Ifernuko lehoin borthitz bezain amarrutsuak. Dh 219. Etsai amarrutsuak.
Ib. 438. Bainan nahiz, erranen dute, ez nitzautzuen izan karga, bainan amarrutsua izanez, hartu zaituztedan
amarruz. "Cum essem astutus". TB 2 Cor 12, 16 (Lç sotil izanez, Dv xothilla bainaiz). Bethi ere beita plazer
handia / Amarrutsien atzamaitia / Bere xederetzaz. "Car c'est un double plaisir de tromper le trompeur". Arch
Fab 115. Haxeri bat amarrutsienetarik. "Un vieux renard, mais des plus fins". Ib. 159. Horra non egortzen
zaituztedan ardi batzu bezala otsoen arterat: izan zaitezte beraz zuhur suge batzu bezain, eta guti amarrutsu
nola uso batzu. HeH Mt 10, 16 (He, Lç sinple, Ur tolesgabe, Dv laino). Deus onik ez da izanen haur
amarrutsuarentzat. "Filio doloso". Dv Prov 14, 15. Bainan ez othe dire apostoluak gizon amarrutsu batzuek,
bere onetan eta abantailetan gu enganatzea bilhatu izan dutenak? Lap 304 (V 138). Jauna, ene arima begira
zazu ezpain gaixtoetarik eta mihi amarrutsuetarik. Dih MarH (ap. DRA). Eguzkia guztientzat agertzen ei da
egunero. Nikanor amarrutsuak, ez deritxa orreri zuzen esana danik. Erkiag BatB 166.
(Ref. a cosas inanimadas). Nere buruazko prezamendua, eta ikhusia ta ohoratua izateko hirritsa hain biziak
dire ni baithan; hain amarrutsuak dire; hain errexki atzeman diezakedatet bihotza [...]. Dh 108. Laster-bide
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1229