A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
habeki. 1. Planta leñosa. "Endekia", jatorrizko indarra ta izatia galdu dabezan lora edo osterantzeko abeki
edo bedarkiren bat da. A Txirrist 69.
2. "Abeki, de madera (ídolo, etc.)" BeraLzM.
1 abel (V-m-gip). Ref.: A; Iz ArOñ. "Voz con que se llama a las abejas" A. "Abél, abél, abél...! así llaman
para hacer parar un enjambre que va volando" Iz ArOñ. Eskualdun ohidura zahar batek nahi luke nagusiaren
heriotzea salatua izan zaioten barrokiko kabaleri, baratzeko erleri: abel, abel, zuen nausia hil da! SoEg Herr 5-
10-1961 (ap. DRA).
2 abel. Dios (en el habla de los gitanos vascos). "Abel, Jainkoa" Barb GH 1970, 35. v. amorubel.
abel. v. abere.
1 abela (G ap. A Apend; H (G)). Situación, coyuntura. "Peligro" A Apend. Ambos lexicógrafos citan a
Lardizabal. v. abelera. Simon eta Israel guziari zor ziezten mesede andiak, osotoro aztuta, asi zan [Antioko]
Juda esetsi edo persegitzen, eta soldadu-talde andi bat ere bialdu zuen, Judako bazterrak beretzera. Simonek,
abela au ikusirik eta bere zartasunez ezertako ere etzegoala ezaguturik, Judas eta Juan bere bi semeak bere
lekuan soldaduai agintzen ipiñi zituen. Lard 353.
2 abela. "Insolvente en el bar o taberna; el que se larga sin pagar la consumición. Existe también como mote,
aplicado a un hombre por semejante acción" Gketx Loiola.
- ABELA EGIN. "Marcharse de un establecimiento público sin pagar la cuenta" Gketx Loiola.
abela. v. abaila.
habel(a). v. abaila; 1 habaila.
abelamenka. v. aburumenka.
abelamenta. v. aburumenta.
abelari. "(Hb), vacher" Lh.
abelarri. v. ABERE LARRI.
abelarru. v. ABERE-LARRU.
abelarte. "Especie de tirantes que unen el trillo a la caballería (AN)" M. Alvar "El habla de Oroz-Betelu" RDTP
1947, 472 (ap. DRA).
abelbide. "(L, BN, S), chemin de troupeaux" Lh. v. altxonbide.
abelburu (-bürü S; Dv), abere-buru. Ref.: A; Lh; Lrq (abere). Res, cabeza de ganado. "Tête de bétail [...].
Baditut hamar abelburu, j'ai dix têtes de bétail" Dv. Aintzinean, hamar abere buru hazten ziren lekhuan, orai
badira hogoi. Dv Lab 92 (135 abere buru). Bortz abere buru; orga pare bat, eta zer ez oraino? HU Zez 165.
Zonbat abere-buru duten, zer uzta biltzen urtheka. JE Ber 31. Sei edo zortzi abere-buru koka zitazken doidoi
hemen. Ib. 58. Merkhatukotz zauzkan abelburu ederrenak. GaztAlm 1934, 105 (ap. DRA). Herriko abelbürü
larri eta xehiak oro ezagützen bazütian (S). A EY II 315. Eta beste abelbüriak: / horiek ezin sinhesteko! / Behi,
bohor, zamariak / dütützie gisa orotako. Casve SGrazi 90.
abeldegi. v. abeltegi.
abeldi. v. aberedi.
abeldun. 1. Jinete. v. zaldizko. Sentitu zue karrikan atarira ellegatzen zirela abeldunak. 'Gentes de a
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
121