A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aitona, Ixteben "frantsesa". MEIG IX 41.
Honek biak amaldekoak izanik ez dutela elkarren antz handirik. In E. Bozas-Urrutia Andanzas y mudanzas de
mi pueblo (2.ª ed. San Sebastián, 1976), 29. Gurasoen seme gara gu, baina ez zeharo aitaldeko ez amaldeko.
MEIG VII 68.
amaleka. "(AN), mielga, planta leguminosa (Carta del Vicario de los Arcos (Navarra) a los Amigos del País,
Septiembre de 1775)" A Apend.
amalektar, amalekar, amalekiar, amalekitar. Amalecita. v. amalezita, amalezitar. Hamalekitarren herri
guzia. Urt Gen 14, 7 (Dv, Bibl, BiblE amalektar). Egipto-arrak, Amalek-arrak, Canaan-tarrak, Asirija-arrak. Ur
MarIl 44. Ijitoa naiz, amalektar baten katibua. Lard 179. Amalektarrai gogor egiteko. Ib. 76. Bere seieun
gizonekin amalektarren ondoren abiatu zan. Ib. 179. Moisaren orazionia amalekiarren kuntre. CatS XII.
Negebeko eskualdean amalektarrak bizi dira. BiblE Num 13, 29.
amalezita. Amalecita. v. amalektar, amalezitar. Moiseren othoitzak Jainkoa ganik ardietsi zuen biktoria
amaleziten kontra. CatLav 327s (V 161). Begira gañera jaungoiko gezurrezkoen zenbat adoratzalle, ejiptotar,
amalezita, Canantar, Asiriatar, feniziatar, greziatar eta Erromatar dauden. Arr May 55. Orduan amalezitak
garhaitu eta erhautsi zituzten israelitek. Zerb IxtS 38.
amalezitar. Amalecita. v. amalektar, amalezita. Amalezitarra nas. Mg CO 208. Dabitek desegin
zituenean amalezitarrak. Lg I 292. Eman zaroen gudu amalezitarrei. Ib. 271. Moise othoitzean, izraeldarrak
amalezitarren kontra guduan ari zirelarik. CatJauf 99.
amalma. v. amaraun.
amaloka (V-m ap. A). Gallina clueca. "Amaloka esaten da Markiña-aldean oillo lokeagaitik" A BGuzur voc.
v. loka. Dendaka edo dendarika iolastu bear baeben, bera izango zan saltzaillea; oillo oilloka iñarduezkero,
bera izaten zan oillo lokea edo Amalokea. A BGuzur 109. Eta aate alper-nagien umeak oilo amaloka baten
egapean arrautze-koskoletik irten ta azi oi diran bezen mamintsu ta pizkor. A Ardi VII.
1 amama (V, G-azp, S-saug; Urt III 20, Añ (G)), ama-ama, amoma, amuma (V-m). Ref.: A; Lh; Etxba Eib;
Holmer ApuntV; Elexp Berg. Abuela. "Amama baserrikuan ipoñak, gozuak sutonduan entzuteko" Etxba Eib.
Cf. aitaita. v. amandre, amañi, amaso, amatxi, amona.
Tr. Empleada por autores occidentales, fundamenalmente vizcaínos.
Ama-ama gaisua, ekartzu beso kaltebagako ori. Mg PAb 76 (Maisu Juan hablando a la ventera). Ama-ama,
zer gura zeunkian? Ill gatxik igaro baga? Ib. 77 (id.). Amama --dirautso bere alboan datorren batek-- etziñean
egongo askoz obeto oian, amama laztana, eguraldi au dala kanpora urten barik? Zam RIEV 1907, 424. Umeumetan
bere amama done Jertrudisegandik ikasi ebazan ontasun da zuzen ibiltea beiñ bere etzituan aztu. Ag AL
143. Niri etzakidaze etorri orretariko barriketakaz, zeuben amamai juan zakiyoeze eurokaz. Kk Ab I 55. Amama
zarrak, illoba aziak / bildu dauz bere inguruan. "Udazken abestia" (ap. DRA). Etxe bakoitzean amuma bat bear
litzake. EgutAr 7-2-1958 (ap. DRA). Emen yarten zan zure ama, an otoi egiten oan zure amamak. Akes Ipiñ 22.
Ipuiñ orregaz eure amumagana, mutil. Berak siñistuko deu! Bilbao IpuiB 267. "Amoma" --dinotso andratxuari--,
"astoak amar txarritxu emon dauz". ---"Jesus, Maria ta Jose"-- esaten dau aikoan amomak. EgutAr 28-6-1959
(ap. DRA). Nire aitita ta amuma / gaztetxu ziran oraindik. Gand Elorri 198. Amama zaarra, etxeko jauna,
emaztea, seme bi ta iru alaba. Erkiag BatB 113. Kubalan amama noiz jaio zan. SM Zirik 85. Amamak itz milla, /
eskuan makilla. NEtx LBB 313. En DFrec hay 2 ejs. de amama.
v. tbn. A BGuzur 118. BasoM 13.
(Ref. a los antepasados). Zeuk eztozu iñoz oldoztu ixango zenbat asaba edo zenbat aitita-amama ixan
zenduzan Don Iñigo orren aldijan. Kk Ab I 88. Lau milla ta larogeta amasei (4.096) aitita-amama. Erdijak
aititak, 2.048, eta beste erdijak amamak. Ib. 88.
(Como insulto). Nongue da berori... krientsabako enplastu ori? Bestelakue a-ona... amama andidxori! Ort
Oroig 98.
2 amama. 1. "Chollo. Ikusi zenbat keixa, ta danak geuretako. Au dok amama au. Au dok amama! batik bat"
Elexp Berg.
2. "A placer, 'a huevo'. Baloia amama etorri jakuan Satrustegiri, baiña sekulako kalia ein juan" Elexp Berg.
"Amama najaukan makinan premixo aundixa, ta kakazarra" Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1209