A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
urtian / maiatzaren amalaubia [sic], / Oriyo barran plaian sartu zan / erriyo aldera balia. Arrantz 123.
Garagarrillan amalaurako / Zeru gustia dau barrez. Enb 82. Ernaz-mendira joan nai duna / Uztaren
amalauean. Or Eus 208. Getxotarra, 1902'ko otsaillean jaioa. Illaren amalauean, uste deanez. JAIraz Bizia 72.
Uztailaren hamalaueko besta. Mde Pr 47. Zenbat naigabe sortu dizkigun / urrillaren amalauak. Basarri 106.
1933ko urriaren hamalauan sortu zen Aresti. In Arti Tobera 262. Agorrilaren amalaua zan / eta Santa Kruz
eguna. Uzt Sas 266.
v. tbn. Elsb Fram 76. BEnb NereA 25.
2. (Ref. al número de un año). Hamalaueko Gerlak etzuen, beraz, atxeman. Zerb Azk 83. Han bide zen
hamalaueko gerla denboran ere. Xa Odol 33. Hamabi ehun eta hoita hamalaua. Hb Esk 78. Milla berreun ta
amalauban. Bv AsL 123. Bosteun da larogeta amalauan, Txildeberto Erregearen seme Teodoreto ta Teodoriko
agertu iakozan ostera bere [...]. Ag AL 14. Berrogei ta amalau / milla zortzireun da, / Kristo mundura zala /
garai onetan da. JanEd I 20.
- HAMALAU-HAMABOST. Catorce o quince. Semiak ba-eukotsazan amalau-amabost urte. Otx 106.
Amalau-amabost urtetik asi ta gorakoak ziran. Erkiag Arran 137. Ene hamalau hamabortz urtetako amentsa
erdi egi bihurtua zen. Xa Odol 41. Amalau amabost urtetara eldu zanean. Berron Kijote 138.
- HAMALAU-HAMASEI. Catorce o dieciseis. Urte bi edo iru zitubeeneti amalau amasei urtera artian. fB Ic
I app. 14.
- HAMALAU ARRANAKO. "Amalau arranakua, escolopendra, cienpiés (G; Darric)" DRA.
- HAMALAU BAT. Unos catorce, aproximadamente catorce. Oiloek lo egiteko txabola ttipiaren teilatua,
hamalau bat metro luzatzen zan bolatoki baten itxuran. Osk Kurl 75. Or daukazu orain ogeita amalau bat urte
Andoainen aldatutako baten argazkia. Munita 85.
- HAMALAU ERRAMUKO. "(V-m), tejedor, insecto [sic] de patas largas que se desliza en la superficie del
agua trazando líneas oblicuas" A.
- HAMALAU EHUN. Mil cuatrocientos. "Por 1400 mila eta laureun o amalau eun" (Tabla de numerales del s.
XVI). FLV 2008, 298. Salomonek bildu zituen orga-lasterrak eta zaldizkoak; orga-lasterrak igan ziren
hamalau ehunetara, eta zaldizkoak hamabi miletara. Dv 3 Reg 10, 26. Bazituen hamalau ehun orga-laster eta
hamabi mila zaldizko. Dv 1 Par 1, 14. Badu hamalau ehun urthe / San Benedit sortu zela. Zby RIEV 1908, 609.
Hamalau ehun mende eta erdi bazituen gure erlisione saindua Europa guzian [...] hedatua zela. HU Aurp 49.
- HAMALAU MILA (Lcc), AMARLAU MILA. Catorce mil. "Catorce mil, amalau milla" Lcc. Zazpi mill
anega gari edo amarlau milla erregu ta beste anitz gauz eta gerrako gai. Mb IArg I 198. Berreun ta berrogei
persona prinzipal, ta amalau milla ta zazpireun bestelako erre zituban Zerutik jatsiriko subak pekatu au gaitik.
JJMg BasEsc 101. Amalau milla arkume jaiotzen dirala. Izt C 101. Baña ordurako amalau milla eta zazpireun
lagun kiskaldu ziran. Lard 96. Gorriak etxunate animarik il. Amalau milla zionate. Or QA 84.
- HAMALAU MILIOI. Catorce millones. Hamalau miloi berreun eta berrogetamasei mila. Arti Ipuin 36.
Hamalau miloi berreun eta hamabi mila laureun eta hogetabi. Ib. 38.
- HAMALAU-ZAKU (amalauzaku G-to ap. A; A Morf 593). "El bú, fantasma imaginario con que se asusta a los
niños" A. Cf. HAMALAU-ZANGO, amiamoko (4).
- HAMALAU-ZANGO. a) v. HAMALAU-ZAKU. Baita umiak izutzeko askotan aipatu oi diran izen,
Amalauzanko, Prailemotxo, Ipixtiku eta beste orrelakoak, lenagoko deabru, gaizkiñ edo jainkoizunen oroipenak
izan bear dute. JMB LEItz 91. Uraxe bai izugarri! Benetan e! Espiritu bat ikusi nian. --Bai zea! amalau
zankoa?... nun eta noiz? EgutAr 1-3-1957 (ap. DRA).
b) (a. zanko G-azp ap. A EY III 340). Tejedor. v. HAMALAU ERRAMUKO.
hamalaudun (Lar Gram), hamalaurdun. 1. Soneto. "[...] zortziko, y mejor zortzidun amarko, y mejor
amardun, que significan cosa de ocho, y de diez, cosa que se compone de ocho y diez, y es lo que cuadra a las
octavas y décimas. Por esta misma razón laudun a la quarteta, bostdun a la quintilla, amalaudun al soneto, &c."
Lar Gram 382. v. hamalaukun, hamalauko, ISASTUN HAMALAUDUN. Españarren anzinako hizkuntzan.
Amalaudun. Lar Gram 391. Hamalaurduna Irakurtzaleri. Egiat 24. Nafarroko eskutarmak, amalaudun batean,
ongiena goitaltxatzen dituenarentzat (Donostia, 1889). JFlor. Gernikako euskal-piestetarako. 1888.an.
Amalauduna. AB AmaE 72. On Antonio Trueba-koaren eriotzeari. Amalauduna. Ib. 144. Amalaudun asko etorri
ziran batzaldira, baña lendabiziko saria etzitzaion iñori eman; bigarrena Ramon Inzagarairi. RIEV 1911, 605.
Euskerazko amalaudunak nolakok egin izan diran eta nolakoak egin bear diran argi-bidien bitartez obeto
azaltzen duan idazti-egilleari, 100 laurleko saria. EEs 1912, 149. Amalaudun edo amalaukua euzkeran
aspaldikua ez izanarren, beste izkuntz batzuetan antsiñetakua da [...]. Sicilian XIII'g. eunkiyan egindako
amalaudunak arkitzen dira. LzM EEs 1913, 193. Euzkeran eztegu amalaudunik arkitzen beranduago arte,
geroxeago ikusiko degun bezela. Id. ib. 193. Amalaudun bi. Arti Egan 1956 (3-4), 14. Ez da beharbada alferrik
izango Larramendik berak hamalaudun ilunxko honi ezarri zizkion argibideak hona aldatzea. MEIG I 216.
2. (El) que tiene catorce años. Geroz eta galtzenago / hamalaudun nintzanetik / ez dut eduki Jainkorik, /
Jaungoiko on maitaturik, / urte haiek ezkeroztik. Azurm HitzB 53.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1207