A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Añ (V, G), VocBN, Dv, H (L, BN, S; + amalau V, G)), hamalaur (AN-mer, L, BN, Ae, Sal, S, R; Urt II 385,
Lar, Añ (AN), Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H). Ref.: Bon-Ond 153; A; Lrq; ContR 515; Iz Ulz; Echaide Nav 359
(donde sólo se recoge -r en Ae, Sal y R); Elexp Berg.
Tr. Hamalaur es la forma documentada en textos de autores alto-navarros, aezcoanos, salacencos y roncaleses
(hamalau en baztanés) y en textos septentrionales hasta mediados del s. XIX (todos los ejs. posteriores son sin -
r). La variante propia de la tradición vizcaína y guipuzcoana es amalau (hay amalab en Ochoa de Arin y
amalaub en CatCeg 19).
I (Numeral). Catorce. (El verbo tiende claramante a concordar en pl.; v. hamabi). "Amalau, catorce" (Tabla de
numerales del s. XVI). FLV 2008, 296. "Amalau urte agin da ni or bizi nitzala (V-oroz)" A. Cf. Barb Leg 147:
"Hamalauenea deitzen baitzuten orok, hamalau seme bazirelakotz etxe hartan". Bada Abrahamganik
Davidgananoko jenerazione guziak dirade hamalaur jenerazione. Lç Mt 1, 17 (He, Dv, Ip, Echn, HeH, Ir YKBiz
18 (h)amalau, BOEanm 1279, SalabBN, Hualde, Samper (h)amalaur). Hamalaur urtheren buruan. Lç Gal 2, 1
(TB hamalaur). Dineroa zen moneda mota bat hamalaur ardit Franziakorik balio zituenik. Lç Decl a) 2v.
Artikulu fedekoak dira amalau. Bet 8. Obra miserikordiaskoak dirade amalaur. Ber Doc 89v. Eta dire hamalau
lekoa. INav 135. Amalau erriel (AN, c. 1690). ConTAV 5.2.9, 141. --Zoin adinetan eta nola ikhasirik hartü
behar da korpitz saintia? --Mithilkoek hamalaur urthetan, eta neskatilek hamabitan. Bp I 73. Hamalaur urthez.
Urt Gen 31, 41. Pekatu egin dedala amalaub bider emakume libreak edo solterak diranakin. OA 135. Aingerua
lagun zuela, egun artan gure amalau legoa ibilli zan. Cb Just 104. Errumako hamalaur kharriketan. Egiat 267.
Urrengora dagoz amalau pausu. Añ EL 1 202 (CatAN 8 amalaur). Amalaur prediku eriotzekó amabí doloreén
gain. LE Ong 67r. Amar urteetatik amalauen bitartean. AA I 487. Amar urteetatik amalauren bitartean. Ib. 485.
Baldin Jacob Patriarkak morrontzan amalau urte igaro bazituan [...]. AA III 305. Urte bi edo iru zitubeeneti
amalau amasei urtera artian. fB Ic I app. 14. Amalau edo amabost erritatik alkargana biribillatuak. Izt C 228.
Bortz emaztek edan tuzte / Amalau pinta bepetan / Jokaturikan kartetan. Bordel 77. Orhoit banaiz ontsa,
bazituzken urthe / Hamabortz bat edo hamalaur bedere. Gy 198. Hamalau urthe dute muthilek adina. Hb Esk
168. Esplikatzera noa / amalau bertsotan / Azkoitiko erriyan / zer pasatuba dan. Noe 22. Zoin oilarrek erron du
arroltze eder hau? / Irets nezazke, aise, holako hamalau! Elzb Po 210. Amalau dukat iri / Bazeuzkat emanik.
Urruz Urz 38. Hamalau egunen buruan. Jnn SBi 108. Nun dira nere amalau urte nituaneako pensamentu aiek!
Moc Damu 10. Hamalau mende huntan Klodobez geroztiz, / Zenbat ongi dathorren haren bathaiotik! Zby RIEV
1908, 606. Etortzekuak dira / amalau ijito, / aiekin tratatzea / zenduke lizito. Noe 70.
(s. XX). Otzak eta bildurrak dardaraka geunkazan, ta amabi, amairu edo amalau orduan egon bear alantxe!
Ag Kr 89s. Bazkaltegiko maiean amalau lagun ginan. A Ardi 128. Amalau [irakurgaitxu] orrexek dira
lenengokuak. Kk Ab I 5. Amalau urte abetan emen bizi naiz. Ill Pill 7. Amalau arruako arriyarekin / ederki ziran
proatu. EusJok 46. Bat gurean eta beste amalabak Maritxorenean. Alz Ram 58. Amalau orduan beterik uri
biyen arteko 1.500 kilometruak. Kk Ab II 66. Au ta beste amalau bertso besterik ez dauzkagu Pello-Errotarenak.
SMitx Aranz 193n. Saindua baino hamalau urtez zaharrago. Ardoy SFran 47. Hamalau urtetako ene gain hartu
nituen ardien lan guziak. Xa Odol 29. Amalau urte onetan badet / emen laguna ugari. Uzt Noiz 82. Ni ere etorri
gabe nenguan / juan dan amalau urtian. Ib. 83. Hamalau bertsoak bi lauko eta bi hirukotan banatu. MIH 256.
v. tbn. Cap 9. Arz 29. Iraz 33. CatUt 6. CatB 51. CatLlo 8. CatBus 27. Bil 150. Legaz 3. Sor Bar 17. Elsb Fram
115. Azc PB 206. Itz Azald 119. CatUlz 8. Echta Jos 167. JE Bur 197. Iraola 33. Inza Azalp 98. Or Mi 22. Tx B I
183. FIr 135. Aitzol in Ldi UO 4. Zerb Azk 53. Balad 221 (248 hamalaur). SM Zirik 71. Zait Plat 8. Osk Kurl
151. Alzola Atalak 137. Casve SGrazi 15. Hamalaur: Mat 11. El 29. CatLuz 6. CatSal2 25. CatAe 10. CatSal 11.
CatR 11.
Borzetan eun eta berrogei eta amalau erreal (Leiza, 1626). ASJU 1978-79, 237. Hogoi eta hamalaur guti
gora behera. Volt 255. Claudio Aquaviva, ogei ta amalau urtean gero jeneral izandu zana. Cb Just 109.
Berrogei ta amalau urtetaraño hereje bizitu zen. Mb IArg I 256. Lau errialeko baten sarturik dagoz ogeta
amalau lauko; bardin balijo dabee zein batak, zein bestiak. Mg CO 84. Hogita hamalaura, nian alagera / uste
beinin Agenen libratzen ninzala. 'La trente quatrième fut une année de joie'. Etch 184. Aita il zitzaionean Jose
berrogeita amasei urtekoa zan, eta gero ere beste berrogeita amalauean lenagoko anditasun berean bizi izan
zan. Lard 62. Hortarik hasi eta, igortzen dauzkigu Réveil Basque-k bi lerro, eta oroz gainetik lauetan hogoi-ta
hamalau lerro. HU Zez 41. Berrogei ta hamalau urtetan hil izan da. HU Aurp 119. Eta beste lau milla ta
larogeta-amalauak zelakuak ziran? Kk Ab I 89. Rafael delako bat hiruetan hogoi-ta hamalau urtetan ezkondu
zelakotz hogoi-ta lau urthetako neskato batekin. Ox 203. Hogoi eta hamalau urthe eman ditut zerbitzuan, / Fidel
Gobernamenduan. Oxald in Ox 193. Duela hogoi ta hamalau urtheren ingurua. JE Ber 87. Santa Cruzek ogeita
amalau eskupeta besterik etzitun bildu. Or SCruz 73. Larogei ta amalau urte zituan Martiñek il zanean. Uzt Sas
340. Pello Errotaren laurogei eta hamalau urteko alaba Mikelak. MEIG III 129.
v. tbn. EgiaK 88. Munita 113. Arti Ipuin 37. NEtx LBB 102. Ardoy SFran 57.
(Cf. hamaika, 'muchos'). Etxe ontako galai gazteak amalau urre-txintxarri. Lek SClar 112. Urrutiko
intxaurrak amalau, bertara joan eta lau. And AUzta 40.
II (Uso sust.). 1. (Ref. al día del mes). Apirillaren amalauean egiña. Izt C 464. [Illaren] amalauean Jaunari
eskeñi edo sakrifikatuko diozute. Lard 71. Ilbetz illaren amabalian. EusJok II 87. Ogeigarren sigluan lenengo
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1206