14.05.2013 Views

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

A-Amazur - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur<br />

amakarazko. Maternal. v. amakarako. Amakarazko samurtasunaren bizitasunaren kontra. Birjin 246.<br />

1 amakatu (Hb ap. Lh). 1. Arreglarse, componerse. "Arranger, ordonner" Lh. Laborari etxeak yoriak<br />

badire, / Zapatainak non nahi amakatzen dire. Hb Esk 109.<br />

2. "(L), arrear, excitar a andar" A (que cita el ej. de Hb). Oro beira daudelarik, heldu da uso bat, eta yartzen<br />

da karrosaren kukulan [...]. Egin zituzten egin ahalak usoa haizarazteko oihuz, bainan etzuten higirazi ere [...].<br />

Amakatzen dituzte zaldiak harrabots guziekin; bainan oihu, arruden burrunba eta azote klakakoen gatik bere<br />

tokian egon zen usoa, Erromako athetaraino. Hb Egia 17.<br />

3. "(BN-mix), lisonjear, halagar" A. "Dorloter" Lh. "Cuver son vin, [...] pottoka amakatu" T-L.<br />

2 amakatu. "(R-vid), alimentarse de la leche de la madre" A.<br />

3 amakatu. "Cacher" Lh. Cf. amaka.<br />

amakaxto. Malas consecuencias, mal fin. Erran zion amakaxto izanen zuela anaiari erraten bazion; hilen<br />

zuela. M. Ariztia GH 1957, 378.<br />

Etim. De ama- + -?- + gaizto.<br />

amaketan. Jugando a ser madres. "Amaketan, txinoketan, soldauketan ibili gera (G-azp)" Gte Erd 275.<br />

amaki. 1. "Cardiaca, ema sabelkia, ema sabel belharra, amákia, amaki belharra" Urt IV 233.<br />

2. Len amakia egin diguk gure hizkuntza, ta orain alabakia, beiñ txuri, ta gero beltx. 'Antes la has hecho<br />

materna (matriz), y ahora la haces filial (propio de hija)'. Lar DT CCXIV.<br />

amakide (L ap. A Apend; Lar, Hb ap. Lh, H). "Comadre" Lar.<br />

amako (V ap. A). "1.º madraza, madre que mima a sus hijos, [...]; 2.º muchachona" A. "Aitako (V), padrazo y<br />

amako (V), madraza, que se aplican a muchacho y muchacha crecidotes" A Morf 276.<br />

amakoi. "(R), niño muy apegado a la madre" A. "(V, G, L), niño apegado a la madre" A Morf 209 C.<br />

amakor. 1. "(Hb), qui aime sa mère" Lh.<br />

2. Lur erraiak amakor; / eguzkia, azalez, on / ta azia pozkiroz. Egieder UrreB 183 (DRA lo interpreta como<br />

"fértil, fecundo").<br />

amakotzar. "He oído muchas veces la curiosa palabra amakotzar (V-ger), que es aumentativo de un diminutivo<br />

y significa algo así como a) "muchachonaza", b) "madrecitona" [...]" A (s.v. amako).<br />

amakunde. "(R), día de comadres, jueves de Septuagésima" A. "En muchos valles de Navarra suelen celebrar<br />

con meriendas los tres jueves anteriores a la Cuaresma [...]. El jueves de Sexagésima es para las mujeres. Su<br />

nombre es en casi todas partes emakunde (reunión de mujeres); en Bidangoz, amakunde (reunión de madres)" A<br />

EY I 54. Cf. aitakunde.<br />

amala. "Asfódelo (BN; Darric)" DRA.<br />

amalagun (Lar, EE 1881b, 135). "Madrina de boda" Lar. v. amaldeko.<br />

hamalarru (S; Foix ap. Lh), hamalarri (S). Ref.: A (hamalarri); Lh. "Honda" A. Cf. habailarri.<br />

amalatz. "(G), una clase de castaña" A. --Zer? Eztakitala nik gaztaña zer dan uste aldezu? Au ezta bizkai<br />

gaztaña, au amalatz erdi ustela da. --Jas! Orire esan. Gaztaña zindoagorik... --Eta au zindoa al da? --Bat edo<br />

bestek eztu ezer esan nai, emakumea. Bai, kendu zaiozu azala, ikusi zaiozu mintza. Gurean eztago amalatzik,<br />

gurean bizkai gaztaña, ibarbeltza ta txapardoa baño besterik ezta. Ag G 84.<br />

hamalau (V, G, AN, L-sar, B, BN-baig, S; Lcc, Mic 6r, Deen II 228c (hamar la), Ht VocGr 300, Lar, VocS 140,<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

1205

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!