A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
AlosT 68. Amagan [...], etzun ez txerarik, ez abegi gozorik arki. Etxde JJ 26. Bere abegi (acogida) onaz esker
onez gintzaizkiola. Etxde Itxas 251. Milla esker, onen abegi ona egin deustazulako. Bilbao IpuiB 277.
Guztientzako dozu / euskotar abegi, / bedartza loretuan, / ur, gaztae, mami. Gand Elorri 65. Poema oni abegi
beroena egin zion Erromako erriak. Ibiñ Virgil 48. Abegi onez artzen dituzte kanpotarrak. Anab Poli 73.
Aurreko liburuxka bieri bezelako abegia azaltzen badiezute, Jaungoikoa lagun, azkenengoak ez dira izango.
Basarri XX. Abegi onez artu nagizu / zugana noian orduan. BEnb NereA 246.
v. tbn. EEs 1916, 234.
"Agrado o recibida, el buen rostro, abegia, por abeguna, abegunea" Izt 7v. "Agrado bueno, abegi ona. No me
manifestó tanto agrado, ez eustan ainbeste abegi egin" Ib. 7v.
2. Rostro, semblante. v. begitarte. Angerua dok ez dok gizona, / Aren abegi ederrak / Duda baga benzitzen
ditu / Kanpoetako eperrak. 'Su hermosa cara'. Acto 309 (el sentido no es del todo claro). Muker muker ta abegi
txarragaz begiratu zeuntseen lenengo sarreran pranzes euskaldun da kiputzari. Mg PAb 167. Eta abegi
obiaguagaz begiratu deijon Marijak, konfesau ta komulgauko zara, alegiñaz, albait onduen prestauta. Ur MarIl
119. Umiaren abegi samur, edertasun ta modu onak, euken Dominika konort baga, legez. Ib. 116. O [...] Ama, ez
egijezu arren nire erreguei ezentzunik egin, eta bai abegi onegaz aditu egizuz eta emon egidazu eskatuten
deutsudana. Ib. 1.
3. (S ap. A; H). "Audace, effronterie" H. "Descaro" A.
- ABEGI EMAN. Acoger, recibir. Baina ez zuen oraindik naikoa edan itxaropen-izpi bat bezela agertu
zitzaion burutasunari abegi ematera ausartzekotz. Mde HaurB 83.
- ABEGI ONEKO. Acogedor, hospitalario. v. abegiar. Baziran moruak eta beltzak eta bien artekorik asko, ez
oso abegi onekoak. Anab Aprika 18.
- ABEGI-TXAR. "Inhospitalier, abegi-txar" T-L.
- ABEGIZ HARTU. Recibir, acoger calurosamente, hacer un buen recibimiento. Au gaitik joan jakon bereala
Martin, / Amaseiko gorria artze arren arin. / Baña, Manuk abegiz artu bearrean, / [...] banan banan asi zan
diruak kontetan. AB AmaE 289.
Etim. Se piensa naturalmente en begi 'ojo' (cf. begitarte 'rostro' y 'acogida'), pero el elemento inicial queda en
la oscuridad. El sentido no siempre aparece claro, por otra parte, en testimonios antiguos.
abegiar. Acogedor. "Abegiar. Néolg.: accueillant" JE Ber voc. Karrikako bertze etxeak ez ditugu haatik
hoin abegiar: hotz-hotza daude beren pareta xuri eta harri pikatu beltzaan dorpeekin, [...] athe-aitzinean
alhartzerik ere gabe. JE Ber 52s.
abegitasun. Afecto. Marirentzat adiskide on-ona iruditu zitzaidan eta abegitasun (afecto) aundia
zeukakiola ematen zun. Etxde Itxas 128.
abegitsu. Acogedor, hospitalario. Dollorkume zelebre ta abegitsu zen, izan ere, Zaldunbide ura. "Era un
canalla pintoresco y simpático". Etxde Itxas 159. Etxe abegitsua. "La casa hospitalaria". Ib. 252.
1 abegor (G ap. A; H). Acogida. v. abegi. Abegor txit gozo, ta agasajo txit andiak egiten asi zitzaion. Cb
EBO 41. Ipui onek erakasten dioe aberats, ta andikiai, ez abegor txarrik egitea. VMg 48.
2 abegor (Lar H). "Quexura, apresuración congojosa", "azomamiento" Lar. "Arrebatadamente, con prisa,
precipitación, lasterka, lasterrero, abegorraz" Ib. "Faena con mucho afán y ruido, arazoa, abegorra" Ib.
abegorri. v. abelgorri.
abegortu (Lar H). "Azomar, azuzar al perro, urribatu, abegortu" Lar. "Txakurra abegortzea, urribatzea,
huiatzea" H.
abegune. v. abagune.
abejoi. v. 1 abioi.
abekari (Lar, Hb ap. Lh). "Cabalgadura", "caballería, bestia" Lar. "Cabalgar, zamarian, abekarian jarri" Ib.
"Cabalgar, andar a caballo, zamariz, abekariz, zaldiz ibilli" Ib. "(L; Hb), bête de somme" Lh.
abekata (G-goi ap. EI 359). Mariposa. v. JAINKOAREN KATU.
Etim. Bähr RIEV 1928, 4 recuerda Jainkoa(re)n katu para el final.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
120