A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Sakramentuaren gañean amaikagarrena. AA I 426. Aita Santu Inocencio eta Clemente Amaikagarrenak. Ib.
442. Greziyatikan etorri eta / amaikagarren urtean, / irugarrena degu arzaiak / Donostiyako kalean. Echag 78.
Ala deklaratu zuen Inozenzio Amikagarrenak (AN-ulz, 1833). ETZ 225. Hameka gerrenekoz, nin aita pharkatzen
/ hari khausitü nahiz, indarra bortxatzen. 'Dès ma onzième année'. Etch 176. Maiatzeko illaren amaikagarren
egunean. Izt C 473. Hamekagarren mende hiru laurdenetan, / Sakratzean Ramirez eskal-herrietan; / Ezda izan
errege baliosagorik, / Ez eta zorionez haren parekorik. Hb Esk 66. Abran zeritzana, Tare-ren semea, eta Noeren
billoba amaikagarren belaunekoa. Lard 12. Azkenekoz, hamekagarren orenaren gainera ilkhi zen, eta bertze
batzu aurkhitu zituen han zaudela. Dv Mt 20, 6. Amekagarrena, modestia. CatAe 68 (CatSal 69, CatR 69
amekagarna). Cantabriako amaikagarren Jaun, Lope Diaz Harokuaren billobak. Bv AsL 123. Naparruako
amaikagarren batalloian. Urruz Zer 54. Amaikagarren ezkutitza. A Ardi 107. Amaikagarren irudia. Ill Pill 18.
Zein da amaikagarren siniskaia? KIkV 40 (tbn. KIkG 26). Amaikagarren eunkian egiña dala dirudi. Inza Azalp
157. Amaikagarren neke-unia. Josu kurutzian untzez josi ebenekua. Enb 103. Vaticanoko artzai umilla, / Pio
amaikagarrena. Tx B I 205. Pio Hamekagarrenak. Ardoy SFran 273. Oraiko eliza hamaikagarren mendekoa da.
Lf in Casve SGrazi 16.
v. tbn. CatBurg 44. Cb CatG 19 (CatV 61 amekagarren). It Dial 48. CatBus 37. Ur Dial 48. Arr GB 61. Sor
AKaik 135. Moc Damu 16. Alz STFer 133. Itz Azald 195. ArgiDL 96. ABar Goi 36. Ir YKBiz 354. Lek SClar
108. Or Aitork 303. NEtx Antz 92. Hamekagarren: Mat 146. Ber Doc 173r. EZ Eliç XXVIII. Harb 303. SP Phil
119. Bp I 56. Urt Gen 11, tít. TB Apoc 21, 20. CatLuz 28. Lap 123 (V 58). CatJauf 42. Ox 193. Zerb IxtS 113.
Larz Senper 106. Amekagarren: El 16. Iraz 46. LE Ong 40r. CatB 82. CatSal2 28. Legaz 52. Hamekagerren: AR
153. Ip Dial 48. Amakagarren: CatLlo 84. Amekagarnen: Hual Mt 11, tít.
Luis hameka izen hartako garrenaren pian. Tt Arima 130.
Euskal-Kondairak laugarrena zun / orduan gurutz-bidean. / Nik donetuta emen daukazu orain, zurekin
batean, / Opalmai ontan amaika-amabigarrenak lortu naiean. SMitx Aranz 167.
Hogoi eta hamekagarren kapitulua. SP Imit III 31, tít. Ogeta-amaka-garren eguna. Añ EL 1 68. Ogeta
amaikagarren ipuiña. Zav Fab RIEV 1909, 34. Milla zazpi eun, irurogei ta amaikagarren urteko otsaillaren
bian. Izt C 53. Milla bosteun eta irurogeta amaika garren urtian. Ur MarIl 50. Aguztuaren ogei ta /
amaikagarrenian. Ud 80. Hogei eta hamekagerren egüna. Ip Hil 213. 1889gko abenduen ogeta
amakagarrenean. Akes Ipiñ 9. v. tbn. Munita 106.
- HAMAIKAGARRENEKORIK. "Hamekagarrenekorik, onzièmement" Dv.
hamaikaka. "Hamekaka, onze par onze" Dv.
hamaikako. Endecasílabo. Neurtitzen azken-doñuari dagokionez, berriz, olerki geienetan beintzat beraren
aburura jalki natzaio, amaikakoak doñukide ta zazpikoak beren gisa utziaz. Gazt MusIx 8. Amaikakoen eta
zazpikoen azentua bigarren eta seigarren silabetan. Ib. 167. Bi neurtitz duzte oberenak, orietan banatzen baitira
obekienik azentuak, batez ere bigarren maillakoak: zortzi zatiko eta amaikakoa. Ib. 22.
hamaikana, amekana (AN-olza ap. Bon-Ond 164). (Distributivo de hamaika). Once cada uno. v. hamaikara.
Gizendu ditubala txer-ama bat eta beraren bost ume, zeñean amaikana illabete zituzteneko, bost umeak pisatu
izan zituzten amabostna arroba bataz beste. Izt C 187.
hamaikara (L-ain-sar), hamekara (AN-ulz-arce-olza, Ae, S; Dv), hamakara. Ref.: Bon-Ond 164; Lrq
/hameká/; EI 75. (Distributivo de hamaika). Once cada uno; once a cada uno. "Hamekara, onze à chacun ou
onze chacun; onze à onze" Dv. v. hamaikana. Othoitz perfekt eta jeneralak hamekara pontutan. EZ Eliç 8.
Aztezken, luzean... bi oren ari izanik hamakara jokoa gelditu. Herr 10-7-1958 (ap. DRA).
hamaikatxo (V-arr-gip), amaikatxu. Ref.: Elexp Berg (amaika); Gte Erd 221. Dim. de hamaika 'muchos'.
"Amaikatxo barre erainddakua da zuen aittajuna" Elexp Berg. "Amaikatxo bider esan neutson (V-arr)" Gte Erd
221. Munduan gertatzen da amaikatxo gauza. AB AmaE 267. Amaikatxori dio zabaldu eskua. Ib. 408.
Artaben kontura babil / amaikatxu alper! Enb 183. Abertzaliok esan dogu, ba, / Ori amaikatxu bidar. Ib. 195.
Arestian "Itz-lauz"en amaikatxo idazki eder bildu dizkiogu. Aitzol in Ldi UO 9. Amaikatxu gorroto, asarre ta
burruka ba lekarkez bai lanen banatze onek! Eguzk GizAuz 116. Bai egia diozu, naiz ta arrezkero amaikatxo
urte luze igaroak izan. Zait Sof 89. Etengabeko bizialdi luze negargarrian amaikatxo atsekabe itzal izan baititut.
Ib. 33. Mundu-zalea utzi nunetik / amaikatxo gau-ordu bai / emana nazu, begiak malkoz. SMitx Aranz 165.
Jainko-aintzarik aundienera / amaikatxo euskal-seme / junak dituzu mixiolari. Ib. 177. Basoaren itzalak
amaikatxo pamiliri zaitzen die beren ogia. Munita 137. Amaikatxu bider damutu yakon eskopetarik ez ekartea.
Bilbao IpuiB 134. Fortunatoren hamaikatxo kaltegin ahal nuen hobekien jasan nuen. Mde Pr 105. Amaikatxo
ikasle arganatu ziran iakin-gosea berdintzeko. Zait Plat 84. Amaikatxu mesede egiñik juan da! BEnb NereA 227.
Jakintza lanak gogoko ditu, dakigunez, eta hamaikatxo argitara eman ditu aspaldi honetan. MEIG II 45.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1197