A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
10. Markiegi in Ldi IL 8. Otx 68. Laux AB 14. TAg Uzt 147. EA OlBe 60. Zait Sof 68. Lek SClar 103. Txill Let
74. Bilbao IpuiB 32. SM Zirik 37. Osk Kurl 154. And AUzta 104. Erkiag BatB 94. BEnb NereA 42. NEtx LBB
86. Berron Kijote 50.
(Con sust. elidido). v. HAMAIKA HOLAKO. Bai; amaika ikusten dira orrela. Sor Bar 54. Amaika badago
pozik kosk elduko liyokena! Alz STFer 144. Ai, amaika ilten dira / toki urrunetan / bizi leitekezala / euren
errietan! Azc PB 321. Amaikarentzat azken eguna izan zedin. AB AmaE 184. Amaikari emana / biotzean pena.
EusJok 85. Kanpoetan ikasiak ezagutzen ditut amaika. Ag Kr 99. Amaikak artuko zukean pozik emaztetzat, berak
nai izan ezkero. Ag G 171. Amaikari erakutsi diet irakurgaitxo au! A Ardi 79. Ura lako langille bat / artuko
zuten amaikak / bere etxean. Jaukol Biozk 40. Edale ta zoroak / dabiltz bide batez, / Euskalerrian beintzat /
amaikaren kaltez. JanEd I 112. Horrelakoak ankabikotan bai ote diran? Bai amaika! Munita 46. Amaika
etorriko uke al balu! NEtx LBB 32. Bertsotan egin gabe amaika / bizi zirala munduan. Uzt Sas 139. Mutilzartuta
ezkondu nintzan, / ori amaikak esan du. Ib. 206. Hamaika baziren behar ziren baino h gehiago erabiltzen
zituztenak. MEIG IX 54.
v. tbn. AzpPr 54. Arrantz 26. EusJok 85. Or QA 187. BEnb NereA 27. Hameka: Zerb Azk 64.
"Amaika ikusteko jaio giñan!" Elexp Berg. Txakur bat bazedukan / txit kuriosua, / agradatzen zitzaion /
mokaru gozua; / askotan zelebratu / bijili osua, / amaika sufritzeko / jaio zan gaxua. Noe 36. Emen gagozan arte
amaika ikusi bear yoagu. Or Tormes 85. Amaika ikusi neban onegaz bere. Ib. 119.
(Con reduplicación intensiva y eta intercalado). Amaika ta amaika aldiz esaten nion nere buruari [...]. A
Ardi 116. Zorigaitzez, hameka eta hameka azkaindar bada oraino aise bekatu hortan eror litakenik. Zerb Azk
101. Ordu luzeetan etengabe aipa daitezkeen beste hamaika eta hamaika. MIH 74. Hamaika eta hamaika
gertakari. MEIG IV 102.
"Badaude amaika amaika modutako (G-azp), amaika amaika modutara bizi da munduan (G-azp)" Gte Erd
196. Cf. infra HAMAIKA HAMAIKA ETA ERDIKO.
II (Uso sust.). 1. (Ref. a la hora). "Hamekak, onze heures du matin ou du soir" Dv. "Hamekak dira, il est onze
heures" H. Amaketan eroadazu saldia palaziora. Mic 14r. Uste dut hamekek io dutela. Volt 173. Edertasun
andi bat / goizeko amaiketan / zegoan jendezkoa / leku guztiyetan. Echag 49. Amaiketan bagarik, / ta goixago
bear bada. Zav Fab RIEV 1907, 97. Amarretako jeikitzen bada / armariyua iriki, / arropak artu, amaiketako /
apainduko da ederki. Xe 262. Domekan artuko dot / neure senarragaz / goizekoak amaiketan / ardao zuriagaz.
Azc PB 235. Goiz beranduan, amaikaak baino lentxuago. Ezale 1897, 19b. Plaza betean ibiltzen ziñan / amaikak
arte bailean. Tx B I 36. "Ze ordu ete da?" [...] "Amarretatik amaiketara" --esan geuntsan. Ag Kr 90 (v. tbn. G
42). Bai, amaikak aldera asten da eztulka. Iraola 81. Goizean zortziretatik amaikakarte, ta arratsaldean
ordubietatik bostetararte. Echta Jos 57. Hameketan bertze xilintxa ukaldi bat. JE Bur 172. Naparrako erritxu
baten, goixeko amaikak inguruan, karlisten Durangoko batalloia sartzen da. Kk Ab I 96. Hamekak joak izana
gatik. JE Ber 16. Olan ibilli giñan amakak arte. Or Tormes 65. Gabeko amaiketan iritxi ziran Aranora. Or SCruz
59. Amaiketan inguratu zan Dorronsoroko baserrira. TAg Uzt 209. Etsi etsi egin eta ontziruntz, gau artako
amaiketan joatekoa zan da. JAIraz Bizia 17. Oraintxe amaikak puntu-puntuan. Bilbao IpuiB 21.
v. tbn. DurPl 48. Goñi 22. A Ardi 61 (BGuzur 156 amakak). Altuna 78. Etxde JJ 274. Ugalde Iltz 47. And AUzta
57. Salav 96. Osk Kurl 130. BEnb NereA 59. Hamekak: CatB 21. Noe 117 (AN). Lf Murtuts 23. Izeta DirG 23.
Larz Senper 56.
--Orain amaka ta erdiak edo... Ezale 1897, 19b. Amaika t'erdietan asteko / lendabiziko banduan. EusJok 93.
Ai! Jesus! Jesus!... zer egin? Eta jadanik hamekak eta erdiak hurbiltzen ari!... Barb Sup 39. Joanen gira etxera?
hamekak eta erdiak ditugu berehala! Ib. 121. Amaika ta erdietan / txala jaio ein zan. Noe 98. Elizpian amaika ta
erdietako mezia noz asiko zan begira. Kk Ab II 103. Cambo bere aldian loak hartzera deramake, hamekak eta
erdia baita. JE Ber 102. Amaika terditan Medellingo katedralean zegon. JAIraz Bizia 92. Orain ameka t'erdiak
dira. Izeta DirG 44. Amaika t'erdiak aldean ixildu zan tiroteoa. Salav 96. Goizeko amaikak eta erdietatik
amabiek artiño. Alzola Atalak 141. v. tbn. Iraola 56. Bilbao IpuiB 268. Ugalde Iltz 51.
"Amaika ta erdiak emongo deuskuzak onek, éste nos ha de fastidiar (V-ger-gip)" A EY III 290.
Amaikak laurden gutxiagotan nuela irteera. Anab Aprika 84.
2. (Ref. al día del mes). Setemeren hamekean. INav 161. Zemendija amaika / garijak ereiten / beste biarrik
soluan / ez dabe egiten. DurPl 70. Martxuan amaikian / dirade asiyak, / ez ditugu aditu / sermoi itsusiyak. Ud
127. Uztaren amaikian / juan nitzan goizian. PE 69. Baranthallaren hamekan. Ip Hil 208. Aurtengo otsaillaren
amaika ezkeroz. Goñi 80. Prazuelako pondan / Patxiren etxian, / Martxuaren amaikan / kontuak an zian. Tx B I
158. Abuztuaren amaika zan. Lek SClar 103. v. tbn. Jnn SBi 107 (hamekan).
3. (Aplicado al número de un año). Eta ereiaroaren zazpian mila zazpi ehun eta berrogoi eta hameikan.
JesBih 390. Hamabortz ehun eta hamekan bezala, / Albak eman zioen [Nafarroari] lege española. Hb Esk 78.
Mila sei ehun eta berroita hamekan, / Urthubiak Senpere ezarri estekan. Ib. 119. Mila zortzi ehun eta hiruretan
hogoi eta hamekan. Arb Igand 127. Milla seireun ogeita amaikako urtean. AB AmaE 96. Siglo berriyan gauden
ogei ta / amaika urtetan gera, / Begi-Txikiyen kantan bueltak / oraintxen nua jartzera. Tx B I 221. Gaude milla
ta bederatzi eun / ogei ta amaika urtian, / Kristo zerura iyo zanetik / orañdano bitartian. Tx B II 90.
4. (Número once). Badirudi, nolanahi ere, gu hamaika-n gelditu garela Cantoren kontagai diren
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1195