A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
hamabosturren. Quincena. Amabosturrenen / bazenetorkit / Zerua dagintzut / Biyotz-biyoztik. Elizondo
KristPE 231 (ap. DRA).
amabrahiraso (Urt H). Tatarabuela. "Abavia, amabrahirasoa" Urt I 17. "Trisaïeule" H. v. Bähr Eusk
1935, 19n.
amabutxa, amabutxi. v. amabitxi.
amader. v. amander.
amadore. Amador. Leen esan dogu konkistan lau amadoreoek egonik. Lazarraga 1145vs.
amadubel. v. amorubel.
amaeka. v. hamaika.
amaera. "Amor" Lar.
amaerdi. v. emerdi.
amagai (G-to), amagei (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (amageixa), To (aittagaiye). Futura madre. "La futura suegra"
Iz ArOñ. Emazte mardotu bat, amagai bat, bederatzigarren ilebetean bezelantxe. A EEs 1916, 113. Urte
beteren buruan, norbaitek puztuta, asi zitzaidan amona belarriak berotzen: Isabel emaztetzat artu bear nuela ta
bear nuela: ni isilik. Bera uela iretzat amagairik onena, etxandre aundia zala, egilea ta eragilea: ni isilik. A
Ardi 19s. Zuek [emakumezkoak] zaitutegu gere aurren ama, ala amagai. Zuen eskuek taiutu ta azi bezelakoxeak
izango dira biar gure aurrak. Ldi IL 141.
(Ref. a animales). Dana dala, gorpuzkera oneko amagaiak aukera bitza arduraz. Ibiñ Virgil 95. Beti izango
dituzu aldatu bear dituzun amagaiak; atergabe ordezkatu itzatzu, galdu ondoren damutu eztakizun; urtero
aukera itzatzu abere gazteak taldea berrizteko. Ib. 95.
amagaitu, amageitu. "Amageitze (neol.), rendre apte à la maternité" JE Ber voc. Nun othe da, gainean
jartzen zitzaizkon emaztekiak amageitzen zituen harri aipatua? JE Ber 15.
amagalla (R ap. Arzdi PlantR 450). Pasto (fruto) de haya. Cf. VocNav s.v. amagalla. v. bagazi.
1 amagarri. Acto por el que una mujer se vuelve, o puede volverse, madre. Cf. 1 aitagarri. Baina piesta
zaleen konzienzijaak oitura txaarren tintiagaz zetakatuta dagozan legez, sakrilejijo bat, adulterijo bat, edo
aitagarri ta amagarri bat osotu artian, beste kastidadiaren kontrako desonestidade nasaija ezdaukee pekatutzat.
fB Olg 181s.
2 amagarri (Lar, Añ). Digno de ser amado. "Amable" Lar y Añ. Cf. 2 amatu. v. maitagarri. Dá maite
bakárra / Jaunarén Maria, / au sú ta sugárra / ta maitagarría / ta amorosgarría / ta admiragarría / ta amatáko
amagarría. LE Kop 29. Da pekatubari artuten jakon gorrotua gatx guztijai baño geijago Jangoiko txito on ta
amagarrijaren ofensia dalako. Mg CO 45 (CC 203 maitagarriaren). Maite izateko Jangoiko ain on ta alde
guztietarik amagarrija. Ib. 284 (CC 189 maitagarria). Jesusen borondatera geurea beeratu ta azpitutera; gurari
bizi bategaz berari gustu emon ta bere bertute amagarriak jarraitutera. Añ LoraS 53. Zelan egon geintekez [...]
maitetasun amagarrienagaz berari [Jesusi] eskatu baga arren etorri dedilla gu ikustera ta gure arimakaz
alkartutera? Ib. 131. Ametan dot neure Jaungoikoa neure biotz guztiaz ta gauza guztien ganian, zegaitik dan
guztiz ona ta amagarria. CatBus 54.
amagarriro. "Amablemente" Lar.
amagarritasun. "Amabilidad" Lar.
amagatu. "Amagar, amagadu" Lcc.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1189