A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
zaitugu. Etxde JJ 192.
II (Uso sust.). 1. + hamabortz, amost. (Ref. al día del mes). Oktobreren hamabortzean gaberdi izanen da
guarda hegoan suduestean laurdenean denean. INav 161. Aphirilaren hamabortzean. JesBih 390. Aphirilaren
hamabortzean. Laph 228. Zelebratu genduben / Ama Birjiñ eguna, / illaren amabostian / izaten deguna. Ud 75.
Martxuaren amabostian / egin giñaden jokatu. EusJok 38. Buruil amosta xortatsu, zortzi egunez irrisku. GAlm
1956 (ap. DRA). Dagonillak amabost. Anab Poli 109.
2. hamabortz. (Aplicado al número de un año). Mila zortzi ehun eta hamabortzean. MarIl 5. Mila bortz
ehun eta berrogoi eta hamabortza zuan; uda azkena. Elzb PAd 72. Mila zortzi ehun eta hamabortzean. Zerb Azk
11. Mila bederatzi ehun eta hirur hogoi ta hamabortzeko martxoan. Xa Odol 271.
(Ref. al siglo). Hama-zazpi urthetan mende hamabortza. Hb Esk 155.
3. Quincena, período de quince días. "Decimos mucho en V amabosta daroat emen, llevo aquí el (período de)
quince" A Morf 248. "Amust oroz (S), tous les quinze jours" Lh. v. infra HAMABOSTEAN BEHIN,
HAMABOSTETIK. Etzengiela luzetu konfesiñoa amostik aurrera. Añ LoraS 38. Hamabortz guziez
egitekoak. Dh 58. Kofesa hamabortz guziez. Ib. 58. Sarrantzeko aphez saintik / Dira zü bezañ jakintsik; / Haiek
emanik amust oroz Jesüs errezebitzen dit. 'Chaque quinze jours'. Etch 498. Amosten burian behar duke berhezi
beste holako lekhu bat. Arch Gram 121. Ezpeletan aspaldi merkatua bada; / [...] Biltzen du azienda hamabortz
guzian, / Bertzerik ere saltzen hekin aitzakian. Hb Esk 115. Ezpeletako merkatuan zeraman bere saltzapen
izigarria, hamabortz guziez. JE Bur 60. Aurtengo komerzioko hamabortza ere urbiltzen ari omen da. Herr 19-8-
1957 (ap. DRA).
- HAMABOST-HAMASEI. Quince o dieciséis. Anjelitok amabost-amasei urte izango zituan. Ugalde Iltz 15.
- HAMABOST-HAMASEI EHUN. Mil quinientos o mil seiscientos. Azkaine hamabortz-hamasei ehun arima
duen herri tarro bat da. Zerb Azk 6. Neguan hamabortz-hamasei ehun, udan menturaz mila gehiago. Ib. 29.
- HAMABOST BAT (Dv; amust bat S ap Lh). "Hamabortz bat egun, une quinzaine de jours" Dv. "Amust bat
egun (S), une quinzaine de jours" Lh (s.v. amortz). v. HAMABOSTEN BAT. Amabost bat egunian pekaturik
egin baga. Mg CO 109. Orhoit banaiz ontsa, bazituzken urthe / Hamabortz bat edo hamalaur bedere. Gy 198.
Handik laster zituen, Re sokhorritzeko, / hamabortz bat piñaza egorri arinsko. Hb Esk 129. Mariak hamabortzbat
urthe zituzken Tenplotik atherarazi zutenean. Jnn SBi 37. Hamabortz bat egun lehenago. HU Aurp 187.
Amabost bat metro. Goñi 46. Diala hamabost bat urte. Const 13. Hamabortz bat otomobil eder gelditurik
badaude hemen. JE Ber 55. Semiak ba-eukotsazan amalau-amabost bat urte. Otx 106. Andik amabost bat
egunera. SM Zirik 101. Hamabortz bat egunez. Mattin 36. Noiznai amabost bat egun edo illabete egingo ditu an
elurrak. Uzt Sas 353.
v. tbn. Lab EEguna 63. Munita 41. And AUzta 92. MAtx Gazt 37. Ardoy SFran 145. Alzola Atalak 142.
Hamabortz: Zerb Azk 80.
Siglo berriyan oi ta / amabost bat urte. Tx B III 127.
- HAMABOSTEAN BEHIN (V-gip ap. Elexp Berg). Cada quince días. Zorzi oroko, amabostean beingo edo
illetik illeko konfesatze-komulgatzeak. Mb IArg I 288. Amabostean bein edo illero konfesetea. Añ MisE 225.
Hamabortzean edo hogoian behin baizen ezpalitz ere. Dh 61. Aste oro edo beintzat amabostean beñ konfesatu
eta komulgatzea. Arr May 9. Amabostean bein nerau bere iges-lekura, Amezketara, joaten izan natzaio. A Ardi
141. Amabostean bein igo oi zen janari eta jazki garbiakin. Etxde JJ 11. Edo-ta eztun aski amabostean beingo
asegarria? Ib. 127. Hamabostean behin, bertsoak izaten ditugu, igande gabean eta bazkal ondoan. MEIG I 101.
Donostian hamabostean behin agertzen zen Baserritarra aldizkaritik hartuak dira. MEIG III 109.
- HAMABOSTEAN BEHINTXO. Dim. de hamabostean behin. Neguan amabostean beintxo irtetzen naiz
Leaburutik. A Ardi 31.
- HAMABOSTEN BAT. Unos quince. v. HAMABOST BAT. Betania Yerusalem-etik urbil samar zegon,
amabosten bat eztatuko bidean. Ir YKBiz 357. Amabosten bat urtekoa. Berron Kijote 57. Orain dela hamabosten
bat egun argitaratu da Mitxelenaren idazlan hautatuak liburua. In MEIG IX 57.
- HAMABOSTETAN. "Hamabortz-, hamabostetan, en quinze fois" H.
- HAMABOSTETIK (L-ain sg. A; hamabortz- Dv). Por quincenas. "Hamabortzetik ethortzen da aitaren
ikhustera, il vient voir son père tous les quinze jours. Hamabortzetik hamabortzera, de quinze en quinze jours"
Dv. Etxe ondoetako otheak maiz larrutuak daude. Zortzitik edo hamabortzetik larre urrunetara orgekin othe
biltzera goan nahi laiteke. Dv Lab 100.
- HAMABOSTETIK HAMABOSTERA. Cada quince días. Ez errezebitzea hamabortzetik hamabortzera
baizen. SP Phil 165 (He (ed. 1853), 140 hamabortzetik hamabortzera). Amabostetik amabostera, jai
arratsaldetan, urten oi eban [...]. Ag Kr 116. Amabostetik amabostera jeixten naun, larunbatetan, ire egarria ta
bide-batez nerea asetzearren. Etxde JJ 127.
- HAMABOST EHUN. Mil quinientos. "Por 1500 mila eta bosteun o amabosteun" (Tabla de numerales del s.
XVI). FLV 2008, 298. Phixtako kabal-zaiñek badie bereki / Hamabost ehün arrez ehün behieki. Etch 616.
Hamabortz ehun eta hamalau urthetan, / Urthubia Laphurdin Bailiren dretxotan. Hb Esk 125. Ulibarin gelditu
Osma zehatua, / Hamabortz ehun hilez bihotza zaurthua. Ib. 163. Lau ehun? --Gehiago. --Zortzi ehun? --
Gehiago. --Hamabortz ehun miliun! HU Zez 46. Noren eskuetan urtu ote dira hamabortz ehun miliun hek oro?
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1187