A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
amable. Amable, afectuoso; digno de ser amado. Izanik ain ona eta ain amablea. OA 67. Nor dá amatuko
eztueník aláko amazalea ta ain amablea? LE Ong 104v. Gauza amablia da / personen biziya. Ud 81. Biyotz
amablekua / izandu da fuerte. AzpPr 126. v. tbn. Iraz 62.
hamabortz. v. hamabost.
amabor(t)ze (Sal), amorze (Sal, + -rz-), amotze (AN-ulz), amurze (Sal). Ref.: VocPir 190; A (amaborze); A
Morf 12 Q; A Apend (amotzea); EI 352. "Marraine" VocPir 190. "Abuela y también madrina" A. "Es del valle
de Salazar [...] el curioso borze de aitaborze, abuelo y padrino, amaborze, abuela y madrina" A Morf 12 Q. Cf.
VocNav: "Amorzia, abuela (Ochagavía)". Cf. aitabor(t)ze. Non da gure aurkau? --Amorzearnean
(Amaborzearenean). --Zetan? --Txitxi ta papa xaten (Sal). A EY IV 351.
Etim. v. aitabor(t)ze.
hamabosgarren (Lar, H), hamabostgarren (Añ), hamabostgerren (Gèze), hamabortzgarren (Dv; -borz- H),
hamabos(t)karren, amostgarren. Decimoquinto. "Quinceno" Lar y Añ. Tr. Las formas con -k- son
modernas y debidas en principio a prejuicios teóricos: los autores clásicos que escriben ezta, etzuen, ezpalu etc.,
escriben hamabos(t)garren, hamabor(t)zgarren. Tiberio Zesaren enperadoregoaren hamaborzgarren urthean.
Lç Lc 3, 1 (tbn. HeH; Oteiza amabostgarren, Dv hamabortzgarren, Ol amaboskarren, Ker amabosgarren).
Hamabortz garren kapitulua. Mat 168. Iruñan, Abuztuaren amabostgarrenean. Aq EE 1887b, 27. Kapitulo
amaborzgarrena, bekatuen eta birtuteen gañean. El 81. [...], noiz azkor ta jakitunagoak diran gaztetxoak
amargarren urtean, len amabostgarrenan baño. Mg CC 214. Amabostgarren eguna. Añ EL 1 42. Amabostgarren
urtea zijoan Tiberio Erromako Enperadore arkitzen zala. AA III 519. Amabostkarren ipuiña. Zav Fab RIEV
1907, 533. Hamabots gerreneko, ni ez deusetako / egoitera ez ausat et'ez hun laneko. Etch 178. Oro berritan
konfirmatuak izatu ziren Gregorio hamabortzgarrenaz. JesBih 390. Bere liburu emeretzigarrengoan,
amabostgarren kapituluan. Izt C 483. Hamabortzgarren Luis zen behar handitan. Hb Esk 99. Samuel,
amabostgarren Jueza. Lard 153. Xalupa urean da hamabortz gizonekin, kapitainaren iloba hamabortzgarren.
Laph 222. Amabostgarren bertsuarekin / orra azken errematian. Xe 324. Hamabortzgarren mendearen
erditsutan. HU Aurp 49. Etxeratu ta amabostgarren egunean. Echta 190. Amaboskarren Bedita beren / Ixentzat
artu dabena. Enb 84. Hamabortzgarren bil-aldian Aita Saindu berri bat hautatu zuten. Zerb IxtS 108.
Bigarrenan, irugarrenan edo amaboskarrenan. Etxde JJ 151. Hamaboskarren mendeko karta zaharrak. MIH
334.
v. tbn. It Dial 68. SMitx Aranz 15. EgutAr 26-9-1957 (ap. DRA). Hamabostgarren: Bp I 66. Ur MarIl 60. Arr
May 177. Bv AsL 156. Sor Gabon 60. AzpPr 124. Itz Azald 63. Ill Pill 23. EusJok II 160. Zub 81. Ardoy SFran
38. Hamabostgerren: AR 175. Ip Dial 68. Hamabortzgarren: SP Phil 141. Urt Gen 15, tít. Elsb Fram 58.
CatJauf 90. Larz Iru 56. Xa Odol 89. Hamaborzgarren: Harb 308. Amaboskarren: Inza Azalp 156s. Ir YKBiz 38.
A EY I 351. Amostgarren: CrIc 102.
Berrogoi eta hamabortzgarren kapitulua. SP Imit III 55, tít. Milla sei ehun eta hogoi eta hamabortzgarrenean.
ES 99. Berrogei ta amabostgarren erakusaldia. AA I 549. Ogeta amabostgarren ipuintzat. Zav Fab RIEV 1909,
36. Berrogei eta laurin izan ninzan jalki / berrogeta hamabost gerren gaztelüti. Etch 186. Milla bosteun ogei ta
amabosgarren urtea eldutzean. Aran SIgn 74. Milla beatzireun eta ogei ta / amabostgarren urtia. Tx B I 263.
hamaboska. "Amaboska saria emoitan zau gore mitilari (R), por quincenas se le paga a nuestro criado" A (s.v.
amabostetik).
hamaboskari. (Revista) quincenal. v. hamabosteroko. Eta atzapar zapaltzailea pixkaren bat jaso orduko,
hor agertu ziren, gero eta ugariago, euskal liburuak, aldizkariak eta, hauen artean, hamaboskari eta astekariak.
MEIG VIII 45.
hamabosna (S ap. Lrq; H), hamabostna, hamabortzna (SP, Dv; -rz- H). (Distributivo de hamabost). Quince
cada uno; quince a cada uno. "Hamabortzna sos, à quinze sols" SP. "Chacun quinze" H. "Quinze à chacun" Lrq
(s.v. hamabosnara). Bost umeak pisatu izan zituzten amabostna arroba bataz beste. Izt C 187. Bederatzi
oñetan gora igotzeko dauzka amabost malla arrizko, bakotxa amabost-na oñ luzekoak, eta guztiak puska
osokoak. Ib. 57.
hamabosnaka, hamabortznaka (Dv). De quince en quince. Ta abeen gañean izaizko zurrunak zeuntzan.
Abeen gañean amabosnaka aurkitzen ziran, berriz, berrogei ta bost gela lerroka. Ol 3 Reg 7, 2s (Ker erreskada
bakotxean amabost).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1185