A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
liliak. Xa Odol 298. Sortu eta lehen solasak / aita! ama! ditu haurrak. Xa EzinB 59.
O Jainkoaren Ama! Ezdakit zer laudorioz altxa zure handitasunak. MarIl 77. Jaungoikuaren ama, erregutu
egizu nigaitik. Ur MarIl 378. Maria santa, Jaungoikoaren ama, erregu zazu gu pekatariokgatik. Arr May 72. O,
Birjina loriusa, Jinkoaren ama, enüzü digno zureganat ene begien altxatzeko. Ip Hil 121.
Eldu eutsan sendo gonatik, ama, ama ta ama txilioka iarduala. Echta Jos 16.
(Seguido de nombre propio). Oso nago mendean / jaungoiko itxuaren, / Ama Venusengandik / jaiotako
aren. Bil 57. Ama Tomasa Andiak. Ag Kr 72. Egieutsela berba bere ama Juana Mariri. Echta Jos 242. Ama
Kataliñek egingo dizka prakak eure batzuekin. Ag G 29. Ama Arroxa ta ama Mañazi batean agertu balekizkida,
nor lenik musukatu? Or QA 46. Zugatzaren urtumea bezela, Ama Joseberen arikoa irten zan Libe. TAg Uzt 315.
Itzulean ama Joakiña ekarri zuten berekin. NEtx LBB 60. Ama Joakiñak estutu zuan bere besoetan. Ib. 49.
(Ama Maria). Birjina Ama Maria bere Jesus Haurrarekin erretaula batean pintatua. Gç 132. Jesusen Ama
Maria. Ub 62. Zure Ama Maria Birjina guziz eztiaz. Dh 78. Bere Ama Maria guziz Santa. Lard 451. Samiñez
beterikako Ama Maria, lagun zakidaz! Ag AL 22. Zeure Ama Maria Dontzella guztiz garbiari. Itz Azald 204.
Ama Mariaren irudi eder bat. Ag Kr 46. Aren Ama Maria Yoserekin ezkontzeko itz-emanik zegoela. Ir YKBiz 18.
Agur, Ama Maria, agur, agur, agur. ArgiDL 167. Ama Maria: bere bidalde luzean lagundu zaiozu. Alz Ram
132s. Txori-soiñurik, Ama Maria, basoak ez duenean... NEtx LBB 339.
v. tbn. Mb IArg I 160. Añ LoraS 121. CatLlo 29. Ur MarIl 80. AB AmaE 382. Ip Hil 8. Ox 49. Enb 79. SMitx
Aranz 125.
Eskekoak deituten deutse, ama Juana. AB AmaE 318.
(Ref. a la Virgen; escrito gralmte. con mayúscula inicial). "Ama Arratekua,Virgen de Arrate. [...] Ama
Arratekuan gona zabalan azpitik ekarrittakuak giñala esaten zeskuen txikittan" Etxba Eib. v. AMA BIRJINA.
Milla laudorioz Ama / saindua ohoratu. EZ Noel 80. Lastima zaite nizaz, Ama guziz beraa ta gozoa. Cb Eg III
295. Biryina saindua, ama amultsua. Lg II 97. Iñork ere eztu izan Ama Santisimak orduan izan zituen baño fede
biziagorik. Gco I 471 (v. tbn. Ama Santisima en Cb Just 38, fB Ic I 76. Apaol 85 y Urruz Zer 63). Phorroska
zaitzu beraz, oi ama guziz ona! Dh 86. Ama guziz garbia, egizu othoitz guretzat. MarIl 41. Imita dezagun gure
ama saindua. Jaur 356. Oi, Birjina Maria! Ama guziz maitea, guziz eztia. Dv LEd 278. Bitarteko jarriyaz /
Arantzazuko Ama. PE 109. Ondarrabiko Ama Guadalupekoaren kondaira. Zab Gabon 83. Liburu onen egilleak
egiten dion eskaintza Andre Maria donzella obengabeko ama Aranzazukoari. Nori obeto ezpada zuri nentzakio
eskañi liburutxo au, o donzella garbi Aranzazuko ama maite Maria? Bv AsL 15. Zere ondoren eraman nazazu,
Ama guziz biguña. Arr May 79. Baña Ama Santisimak gorde du. Apaol 60. Othoi, ama maitea, / Urrikal
zaizkigu. Zby RIEV 1908, 289. Ama Sokorrikoa, othoizten zaitugu. Arb Igand 160. Orduan Antiguako Ama
arranondotarrak olatuen artetik ataraten ibilliko zan. Ag AL 86. Graziaz ta errukizko Ama, gorde ta zaitu
gaitzazu. KIkG 80. Goiz, arrats eta eguerdietan, Ama, goresten zaitugu. ArgiDL 77. Ama Birjinaren alderat
itzulirik: Ororen izenean milesker Ama! Barb Sup 60. Gaurtik, Ama, zuretzat nere bizitza. Jaukol Biozk 43. Ama,
zato gure lagun, / etsaia garhait dezagun. Ox 61. Koroiaz ipinteko Begoñako Ama. Enb 80. Zeruko Ama laztana,
emen naiz! Alz Ram 137. Nik ere hartzen zitut, Ama, ararteko. Etcham 160. Zato, Ama, / Itzultze handiaren
Ama! Iratz 191. Belokeko Amaren hegalpe beroan. Ib. 121. Zer nai diguzu? / Agindu, Ama! / Zure esanerako
gaude! SMitx Aranz 62. Ama Arantzazukoa. Ib. 135. Ai, gure Ama Santa Clara! Lek SClar 103. Dorletako Ama!
NEtx Antz 21. Errosarioko Ama. Ib. 154. Aldareko Amak dezala! Ib. 157. Itziarko Ama laztana. Basarri 30.
Arantzazuko Ama dabela / guzti-guztien zaindari. BEnb NereA 39.
(Ref. a Eva). Araitziña hobiratu uen gure ama Eba. EZ Man I 44. Eba gure lehenbiziko ama hari. ES 175.
Eba gure lehenbiziko amak. CatLan 32. Esan eutsan Eba, guztion amari. fB Ic II 174. Zelan jazoten dan onekaz
gure lenengo ama Ebagaz jazo zana. Astar II 152. Guzion lenbiziko ama Ebaren utsegiteak. Gco I 462. Gure
Aita Adan eta Ama Ebaren ganik sortzez ekartzen dugun bekatu bat. CatLuz 22.
(Fig.). "Ama illetik ume bizixa, el tiro de escopeta" Iz ArOñ. v. tbn. infra (2). Eleiza gure ama da, ta
orregatik egin behar degu, ark esaten diguna. Ub 182. Gure ama Gipuzkoa leialak. Izt C 203. Izan zaite
alabatua, Jauna, lurra gure amagatik. Bv AsL 400 (v. AMA LUR). Errumako Eliza beste Eliza güzien ama eta
Gehiena baita. CatS 33. Euskara degulako oraindikan ama. AB AmaE 287. Aramaiok ondo zaiñduko / dau
Euskera Ama atsua. Ib. 425. Maria Birjina gure ama da. Ip Hil 172. Geure ama Euskal-erriaren izkerea. A
BeinB 35. Ama Birjina Maitea, / Zeruetako Athea, / Parabisuko Lorea, / Zu zare Ama gurea! Barb Sup 52.
Erijotza luaren ama da, ezta? Altuna 25. Gora Euzkadi, geure ama! Enb 63. Zein ederra dan barealdijan /
Itxaso zabal bardin-bagia, / Beren sendijaz jolasten alai / Dabillanian uren amia. Ib. 49. Baju-bajutik galdetu
niyon: / Ama Euskera al zera? Tx B II 168 (tbn. ama euskera en Altuna 5, Jaukol Biozk 70, AB AmaE 113, Enb
50, Ldi IL 51, Or Eus 196 y BEnb NereA 247; euskera ama en AB AmaE 11). Bai, Eskual-herri maitea / Herri
guzien ama da. Etcham 46. Belarren eta zugatzen ama. "Mater". Or Aitork 419. Euskaldunaren ama euskera da.
BEnb NereA 87. Erri bat daukat, bere ama naz. Ib. 247. Tetis, Nereuren alaba, ibaien ama ta Itxasoren emazte.
Ibiñ Virgil 44. Ama Euskal Herriaz naiz nahigabetua. Xa Odol 207 (v. tbn. Ama Euskalerria en Or SCruz 143,
Ama Euzkadi en Enb 34, Euzkadi Ama en Enb 64 y Laux BBa 142).
(Ref. a la Iglesia; postpuesto o antepuesto a Eliza). "Cabeza de la Iglesia, Eleiz Ama Santaren Burua, lene,
lenena" Lar. (La construcción Eliza Ama, escrito Elizama en algunos casos, es de uso general en catecismos y
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1173