A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
altzope (-lz- SP (sin trad.) A). "Alzope, regazo, falda" A. v. altzo. Haren illobatxoak edo haurtxoak
bezala sar gaitezin haren alzopean fidanza guziarekin. SP Phil 144 (He 146 alzora). Bere besoetan eta alzopean
iduki zaitzala. Ib. 548. Altzo pean gerizaturik [oilaskoak] / Mentaberri jaunarentzat. 'Au creux protecteur d'un
tablier'. Monho 36. Erraiten ahal beitüt izan zeitala jin / Ene ürkha bülhürra gorderik alzo pin. 'Ayant
caché dans son giron la corde pour me pendre'. Etch 78 (tbn. en Etxde JJ 89). Onela oi ziran orduan Donostia
inguruan nekazari anitz bizi, beren langintzari ziotelako utzi; zorroa alzopean, eta laborea azokean. Izt C 180.
altzoratu. Llevar al regazo. Esnez iñutuz eta iñude antzo altzoratuz. "Quos lacte nutriret et tamquam nutrix
foveret". Or Aitork 404. Noemi, aurra artu ta altzoraturik, iñude izan zitzaion. Ol Ruth 4, 16 (Dv ezarri zuen
bere altzoan, Echn paratu zuen bere altzoan, Ker artu eta bere altzoan ipiñi).
altzotara (L, BN; Hb ap. Lh, Dv, H), altzota (L, S ( + -lz-)), altzotra (BN, R; -lz- VocBN), altzoata (Hb ap. Lh),
alzata (S). Ref.: A (altzokada, alzota); Lh (alzata); Lrq (altzota). Haldada. "Ce que peut porter une femme
dans son tablier" VocBN. "Plein un tablier" Dv. v. altzokada. Mendekoste gereziak, zer gerezi onak! [...]
Mayik altzotara bat eremango zuen etxerat eta Peiok bunetaren bethe. JEtchep 18.
altzotaraka (H). "À pleins tabliers" H. Europatik eta Aziatik airekoek ekarri diozkate [muthillari]
karraskan altzotaraka! SoEg Herr 14-11-1957 (ap. DRA).
1 altzu. "(Sc), veta horizontal de mineral" A.
2 altzu. "Rangua, pieza de hierro en que juega el gorrón o espiga de las máquinas (Darric)" DRA.
altzu. v. 2 altzo.
haltzu (SP (a-), Dv), haltsu (H), haltzatsu (H (+ alz-)). "Altzua, aunaie, saussaie. Altzupea (sin trad.)" SP.
"Aunaie" Dv. "Lieu abondant en aunes" H. v. haltzadi.
haltzueta (Darric (BN, + a-) ap. DRA). Alisal. v. haltzadi, haltzeta.
altzuma. v. altsuma.
altzur. v. aitzur.
1 alu (V-och-m, G, AN-ulz-egüés-olza L, B; Lcc, SP (sin trad.), Deen II 314, Hb ap. Lh, Dv), alo (AN-ilzarb),
allu (Sal), ale (S). Ref.: Bon-Ond 141; VocPir 292; A; Lh (ale); Lrq (alu, ale); Garbiz Lezo 161; Etxba Eib. En
DFrec hay 8 ejs. 1. Vulva. "Coño, miembro", "vergüenzas de mujer" Lcc. "Parties naturelles de la femme" Dv.
"Vagin (triv[ial])" Lh. Según Ondarra (Bon-Ond 141), y salvo errata, hay lu en AN-olza. v. motz II. Ahal
baneza alü bat / har niro nik intresian / holaz berrogei eta hamar luis / behedi behiro ürtian. AstLas 41. Besta
berri Mauleko / Jundane Juhane Lextarreko / Ehün urthez bizi behar dakiala emazte baten aliari belhaiko. Igela
172. [Lapurdin] khono ordez diote alua. Itz hori Gipuzkoan asko sartua da, erdal itz itsusiaren lekuan, guk ere
aluak baditugula erakusten on da gure izkuntza garbi edukitzeko. Ib. 48. Neskatxa garbiak dira / hemendik
desagertu. / Ezta dontzelleziarik, / inundik ere urratu. / Zerren alu-lore gabe, / neskak diraden sortu. Arti
MaldanB 203. Alu pobrian umia, beti arlote (AN-ulz). Inza Eusk 1963-64, 150.
2. (V-m-gip, G, AN, BN-baig). Ref. A; Satr VocP; Etxba Eib; Gte Erd 212. "Epíteto despreciativo de personas,
voz baja y mal sonante. Alu orrek abant, eizu abant, rema, rema tú, miserable" A. "Por un proceso opuesto al
encanallamiento de las palabras, otras pierden su malicia y vienen a ser comunes, como este préstamo de los de
Ondárroa. Ator ona, alu ori" Etxba Eib. "Zital alu hori! (AN-gip)" Gte Erd 212. Cf. fr. con. Jarri etzak ba
jesuiten martxa alu ori kantatzen. Inazio... gure... ABar Goi 31. --Bukatzen utzi nazak. Kosme, i, ni, ta
laugarren... --Zuen antzeko aluen bat. Ib. 57. --Ara or "xantua". --Ez beñepein i bezin alua. Ib. 57. Goiko Jaun
ona, gu zer giñian / kendu zeuzkunian Sabin? / Negar alua baño besterik / etzan geratu Euzkadin. M. Enbeita
"Gure didarrak ez entzuteko" (ap. DRA). Sasikume alua! NEtx LBB 37. Baña ailperrik! Ez nituan zuaitz alu aiek
besterik ikusten. D. Ayerbe Egan 1961, 68. Ganorabako aluak engañatu ezpalu. Osk Kurl 41. Olakorik! --oiu
egin eban Okaran-ek arriturik--. Iturrizain alua bere, lo ete dago ba oraindiño. Erkiag BatB 14. Tentel alua! Ib.
58.
- ALUA JO. "Qui non potest coire culpat naturae mulieris labra, alua ezin io dezakénak alupizarraren atzékia
egiten du" Urt I 468. v. LARRUA JO.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1169
mende.