A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
abats. v. 1-3 abatz.
habatu. "Habatzea (S), [...] être piqué par l'œstre" H. Cf. 2 habe.
abatxera. "Abátxeria, la mujer que va en días fijos a vender a la plaza. Abátxeraak, vendedoras fijas" Iz ArOñ.
Cf. abazeru.
1 abatz (V-arr-oroz-m, G, AN, L, B, BN, R; Lar, H (V, G), VocB), abats (V-arr-oroz-m, G, AN, L, BN, R; SP,
H (G)), apatz (V, G-goi; Lar, H), apaz, aupatz (AN-5vill). Ref.: A (abats, apatz, aupatz); AEF 1955, 49 y 189;
Satr VocP; Iz ArOñ (ápatz); Izeta BHizt2.
1. Cuezo, colodra. "Sorte de vaisseau de laiterie" SP. "Cuezo mayor", "tarro de ordeñar" Lar. "Apatza" Izt C
224 (en una lista de utensilios de pastor). "Vase de bois pour traire. Gazura apatzetik apatzera irabiaturik
oztutzea" H. "Gran vasija de una pieza como errada, para leche" VocB. "Cuezo mayor en que se cuaja la leche"
A. "Artesa de madera (hoy de zinc) (Gorbea)" JMB AEF 1955, 189. "Para fabricar quesos la leche se trasvasa
hoy a un pozal o artesa de metal, provista de asa; hace 50 años era de madera y recibía el nombre de abatz (Lain)"
Id. ib. 49. "Recipiente para la elaboración del queso" Satr VocP. v. una descripción completa en Garm EskL
I 102ss., e ilustración gráfica al final del libro.
[Gazura] apatzetik apatzera goi goitik bee beera boteaz irabiaturik oztutzera. Izt C 229. Esnia etxian, / gazta
abatsian, / gazura arratsian. Xe 297. [Euskaldunen txapelak] batzuen buruan zozo-abia dirudi edo perretxikoa
edo abatsa. Ag G 164. Artzai batzuek ere zurezko kaiku edo apatzetan esnea egosten dute. JMB ELG 44. Abatz
bete gaztanbera buruan zuela. A EY II 427. Jeki ta ardiak jetxi, / larrera biraldu, / apaz esneakin / txistu joz
gastak egin, / ondoren gosaldu. P. Erauskin Bertsol 1931, 61bis. Kaiku, oporra eta abatzaren langintza. Garm
EskL I 90. v. tbn. Abats: Anab Eusk 1930, 149.
2. (H), apatz (Lar Dv y H). "Colodra de los que venden vino, apatza, ardasulla, ardaspilla" Lar. "Abatza
(V, G), apatza, abatsa, [...] vase servant à transvaser du vin" H.
3. "Abatza (V, G), apatza, abatsa, [...] auge en bois" H.
2 abatz (AN-larr-erro, L-ain ap. A; SP, H), abats (H). "Bouton de roue, botón de rueda" SP. "Abatsa, moyeu
de roue (L; mieux abatza)" H. "Cubo de la rueda" A.
- ABATZ-UHAL. "Abatz-uhalak, frettes de moyeu (L)" H. "Abatz uala, bonde ou cuir dont on garnit, comme de
frettes, le moyen des roues" Ib. (s.v. uhala). v. buruilu.
3 abatz (AN, BN, S ap. A; Lecl, VocBN Dv, H (BN)). "Tas de fougère" Lecl. "Pile de matières, telles que
fougère, ajonc, etc... arrangées sur de grosses branches attachées ensemble pour être transportées en la traînant"
VocBN. "Tas de fougère, ajoncs, etc. que l'on traîne du haut en bas des montagnes sur branchages liés ensemble
et formant traîneau" H. "Montón de helechos, etc." A.
abau. v. abao.
abaune. v. abagune.
abauts. v. abarauts.
abaxamendu. Rebajamiento, humillación. Betan kausitzen da [Jesus] Zeruan eta lurrean, glorian eta
abaxamenduan, Aitaren eskuinean eta aldarearen gainean. Brtc 227.
abaxatar. "Instrumento para la limpieza de las caleras. Abaxatar unekin ederki garbitzen tugu kisulabeain
zikinek" Izeta BHizt2.
abaxatu (Urt I 408, H). 1. Rebajar(se), humillar(se). "Faire un rabais", "rabaisser le nom, les qualités de
quelqu'un ou de quelque chose" H. Eta berriz nathorrenean abaxa ez nezan neure Iainkoak zuek baithan. Lç 2
Cor 12, 21 (He humilia, Dv aphal). Pensamentuok altuan ditut, / zuk ala merezidurik, / oi eta ez dot abajaduko /
neure bizian punturik. Lazarraga 1171r. Prezio gorean da alxatzeko iduriarekin abaizatzeko baño
leen. Volt 184. Salbatu izatekoz behar diola abaxatu, susmetitu eta gurtu Jinkoari. Tt Arima 6.
Bajar. Eranzun zidan utra kortesdo, / begiak abajadurik. Lazarraga 1170v.
2. + abajatu. Bajar, descender. Joaten bazare leihorraren bilha iakin behar duzu parada hartan lekoa
bakotxekotzat abaxatuko zarela brasa bat urez. INav 87. Edo zuba Zerutikan abajatzia, abajatu zen bezala
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 114
mende.