A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
alphertu / baitziran bideko asperaz. Mde Po 89. Berritsukeri guttiago eta lan geiago egin bear da. Alfertzen ari
zara. Izeta DirG 104. Ezagun ezagunean alpertu da, ta alegiña ta nekea auzokoarentzat egokiagoak dirala,
norberentzat baiño. Erkiag BatB 153. Eskolak alpertu egiten du. And AUzta 84. En DFRec hay 2 ejs. de alfertu.
"Apoltronado, alperra, alpertua" Lar.
Sua, berez berez, makaldu, alpertu eta itxungi egin zan. Erkiag BatB 16.
2. (SP, Dv). Hacerse inútil; invalidar. "Alfertu dut haren hitza" SP. "Rendre inutile" Dv. Aldaratu eta alfertu
guziak. Lç Decl e) 1r (Rom 3, 12 guziak aldaratu izan dirade eta guziak elkharrekin inutil egin izan dirade; TB
ez deus bilhakatu). Eta zuzenak emaiten dioen iauntasuna alfertzen da, lagun duenean tiranotasuna. SP Phil 231
(He 233 bere nausitasuna galtzen du).
Convertir (una tierra) en baldía, improductiva. [...] non uste izanen baituzu zure arima dela lur utzia,
agortua ez deusetakoa eta hartan eztela ez biderik ez xidorrik Iainkoaren aurkhitzeko [...] agortasunak direla
kausa, zeinek, iduriz, hura osoki alfertuko baitute. SP Phil 483s (He 490 agortasunak direla kausa, alde batera
utzia balitz bezala).
alfertxo, alpertxo, alpertxu. 1. Dim. de alfer (2). Ta itz alpertxo bateraño, egin dedan guzia kontatzen dute.
Cb Eg II 108. Eldu deinian arako juizijo estu, zeinetan artuko jakun berbarik alpertxubenen kontu ziatza. Astar
II 182.
2. Dim. de alfer (1). Baiña alpertxua zan mutilla, ta beste bizimodu bat artuteko asmotan asi zan. Bilbao
IpuiB 88. Biaramonean, goizean goizetik langille ta emutsak euren zeregiñetara abiau ziranean, alpertxuagoak
ainbesteko priesa ta iradumin bage urteten eben euren etxe zirkilluetatik. Erkiag BatB 14.
alfertzar (L ap. Lh; Urt II 29), alpertzar (Lar, Añ), alperzar, aurerzar (R ap. Iz R). (Aum. de alfer). "Ambro"
Urt II 29. "(Es un) bragazas, frakajario bat, nagitzar bat, alpertzar bat da" Lar. "Sobón, sobonazo" Ib. "Arlote"
Añ. "Vil fainéant" Lh. "Holgazán" Iz R 302. Gañerakoak dira / alfertzar utziak, / lanika egin gabe / ongi bizi
naiak. It Fab 167. Ago ixillik, beti aitzaki billa ibilli gabe, alper tzar ori. Urruz Urz 39. Ez etxeko-jaun zintzoren
batek; baizik iri guztietako loian oñak zikindu zituen alper-tzar batek. Lh EEs 1915, 245. Alfer tzar
ahalkegarria! Barb Sup 98. To! Alfer tzarra, atzemak hori! Ib. 98. Alpertzarrok, eginbearrak ez ditue ondo
betetzen. Goen Y 1934, 101. Alper zar bat zala; jan besterik ez ebala egiten. Bilbao IpuiB 208. Ganora ta ardura
bako alper zar bat zala. Ib. 145.
Huna beraz giltzak, bertze lan zerbaiti lot nadien berehala zeruan, alfer tzar egoiteko orde. Barb Sup 134.
alferxka, auherxka (S ap. Lrq). "Un peu paresseux" Lrq.
alfeta. Negocio. v. afera. Lehengo alfeta hau, negozio hau, nagusi batena zen. Herr 6-2-1958 (ap. DRA).
alfinike. "Alfenique, alfinikea" Lcc.
alfo. Fuerza. "Ezertako alfoik gabe gelditu zen. Alfo guztiya juanta dao" (AN-gip). v. algo.
alfonbra. Alfombra. Kondeak berak bere arropa-zorroa idiki, eta suaren ondoan alfonbra batzuek
zabaldu, eta bere kapa ederrean Jenobeba bildu [...]. Arr GB 113 (v. tbn. 116). Oinpekoa, alfonbra, alegia,
maiztua agiri da, ta ertzak listuak ditu. NEtx LBB 101.
v. tbn. Lab EEguna 95. SM Zirik 68. Anab Aprika 29.
alfonbragintza. Fabricación de alfombras. Monja aieri esaten diete Aizpa Zuriak eta alfonbragintzan
aritzen dira nexkaeri erakusten. Anab Aprika 29.
alfonbratu. (Part. en función de adj.). Alfombrado. Gela alfonbratuetan oitutako prinzesa minbera. Arr
GB 68.
alfora. v. alpore; alportxa.
alforja. v. alportxa.
alforro. "(R), en mangas de camisa" A. Cf. VocNav: "Forro. Ir a forro, en mangas de camisa (Roncal, Salazar,
Aézcoa)".
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1088