A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aldendu ete dituezan. Egikera onerazkoak (1882), 42 (ap. DRA). Alferkeria pixka bat ere lotzen zauku batzutan.
HU Zez 184. Alferkeriari emana da. Ib. 60. Nagitasuna, alperreria, biarraganako gorrotoa. Itz Azald 103.
(s. XX). Alperreri ta nagitasunagaitik izkuntzarik zarren da maitegarriena ez ikastea. Ag Kr 96. Alperkeri
baga egitten ebezan lan guztiak. Echta Jos 334. Ez duk balio zume bat biurritzeko; itzalez itzal ibiltzeko ta
alperkerirako baño. Or Mi 57. Alperkerija itxi ta jarraitu lanari. Enb 207. Alperkeriyak bentzitu zuan, / aztu
zitzaion lanian. Tx B II 45. Estetako alako alperkeri bat da "diabetis" asiera. Lab EEguna 67. Lana baño
alperkeria maiteago dogu. Eguzk GizAuz 116 (162 alperkeri). Alferkeria nigar hainitzen ama. Zerb GH 1936,
115. Ithurritik ura eta alferkeriatik gaixtakeria. Zerb GH 1936, 304. Alperreriak lapurreria; lapurreriak
kartzelea, kartzeleak urkamendia: agur nire bizia (V-m). A EY III 170. Alferkeriak ez du deus onik ekartzen.
JEtchep 75. Lanak baño alperkeriyak geiago ondatzen dik gizona. Anab Poli 42. Alperkeria gogorapen gaizto
guztien ama dela. Vill Jaink 164. Ez da, alafede, aalgo-eza; alferkeri geiegi baizik. "Sobra de pereza". Berron
Kijote 19. Alferkerian apaiñ-kezkak erakutsiak alegia. "Que la curiosidad ociosa les ha mostrado". Ib. 125.
v. tbn. SP Phil 136. Gco II 40. Elzb Po 213. Alperreria: Zuzaeta 130. Azc PB 114. Alperkeria: Arr GB 49. Aran
SIgn 11 (-keri). AB AmaE 21. Altuna 62. ABar Goi 21. Bilbao IpuiB 113 (-keri). Etxde JJ 272. BEnb NereA 53.
MAtx Gazt 84. Auherkeria: AR 40. Aurherkeria: Mst III 30, 6.
(Pl.). Erakusten dio [...] zer moldez behar duen mantenatu, gobernatu eta alferkeria guztiak utzirik, bere
denboran trabaillatu. Ax 37 (V 22). Baldin ken baitzatzu alferkeriak, galdu dirateke Kupidoren arkuak, eztu
nehor bere tragazez neurtuko. Ib. 379 (V 249). [Onelakoak] ekusiko ditu lagun urkoen nekeak eta premiak ta
guztiak alferkeriak dirala usteko du. AA III 608 (ref. a la persona avariciosa). Alperreriak utzi, nagitasunak
kendu ta, [...], sorterriko izkuntza ikasten saiatu bear dute euskaldun guztiak. Ag RIEV 1907, 436.
- ALFERKERIAN (IBILI (Lar, Añ (+ arpelerian)), EGON (V-gip ap. Elexp Berg; Lar), IZAN...).
Holgazaneando, zanganeando; en la pereza, en la holgazanería. "(Andarse a) picos pardos, alperkerian ibilli"
Lar. "Holgazanear, [...] alperkerian ibilli, egon, alpertu" Ib. (v. tbn. Añ). "Zanganear, erlasogisa, alperkerian
ibilli" Ib. "Abribonarse, hacerse bribón, alperkerian sartzea" Ib. "Benga, lanera ortik, beti alperkerixan egon
barik" Elexp Berg. [Bi] oren etarik bata, alferkerian, ian edanean eta arloterian iragan duzunean. Ax 168 (V
114). Guk ere geure denbora, hunerainokoan alferkerian eta gaixtakerian gaizki enplegatu duguna, [...]. Ib. 169
(V 114). Ezta ez iakitia, doktrina akisitzen, bonaxeran, aurherkerian, ohe hunian eztiki eta plazenki lo eginik. Tt
Onsa 11s. Zertako daramazue egun osoa alferrerian? Lg II 196. Etzuan Jaunak nai, alperkerian egotea gizona.
AA II 44. Eta are geiago, jaiak alperkerian igarotzen baditue. Ib. 60. Alferkerian beren etxearen, eta lagun
urkoen kaltean bizitzeko. AA III 499. Jaungoikuak ez gaitubala mundura ekarri, alperrerijan ta olgeetan bizitzia
iragoteko. fB Olg 38. Emen egun guzian alperkerian zertan zaudete? Lard 423. Ez beñere alperkerian egon, eta
egiñkizunik ezpadezu, on izango da Mariaren alabanzak dakaizkien liburuen bat irakurtea. Arr May 120. Eta ez
auherkerian ez eta elhestetan denboraren igaraiteko. Ip Imit I 17, 3. Ezteutsat itxi neure minari / egoten
alperrerian. Azc PB 242. Otseinak goiz goizeti / iagiten badira, / alperrerian dagoz / alkarri begira. Ib. 327.
Berak gura badau [...] emen alperrerian gelditutea, erregeren guraria bete bedi. Ag AL 160s.
(s. XX). Mutill, abar batzuek bituitzak, alperrerian egon gabe. Ag G 366. Gaiztakeriyak ikasten eta
alperkeriyan oitubaz, eskolara juan gabe, umiak ibilli ez ditezen. EEs 1917, 77. Kalean or ibiliko da alperkerian.
Ill Testim 6. Arek gura eban San Antoniok egunero mirariyak egitia, bera alperreriyan bizi izateko. Kk Ab II
144. Zenbait bezela alperkeriyan / ez da egoten oyian, / mantenu ona kastatutzen da / oien etxeko mayian. Tx B
II 141. Zurrut egiñaz alperkeriyan pasatutzen du eguna. Ib. 173. Orain daukozuz itxarrik, / alperrerijan len
ziranak be / nagitasunik bagarik. Enb 42. Lanarik egin gabe, alperkerian daudenen urdallak asetzera. ABar Goi
19. --Nun abil motell? --Lanean ermano, lanean. Ez zuek bezala alperrerian. Lek EunD 18. Alperkerian egotea,
deabruari leku ematea. Or QA 8. Lana egin biar dik, lana! Ez da naikua alperkeriyan, ta gaiztakeriyan ta
lapurretan aritzia. Anab Poli 39. Zoaz plazara ta gizona besterik ez, lurrean exerita alperkerian. Anab Aprika
25. Aien azpian egoten zan alperkerian etzanda makiña bat gizon garagarra irabazten. Ib. 94. Kanpokoen lanari
begira egon behar genuke. Ez, ordea, alferkerian eta [...] mana zerutik noiz jaitsiko. MEIG VIII 99.
(Con determinantes). Ondo zeritzon, nunbait, jokotik dirua errez irabazteari, erdi lanean edo alperreri
osoan bizitzeari. Ag G 127. Gipuzkoan udatzen eta alperkeri goxoan zeuden karlista epel "ojalatero" aiengatik
nai zutena egiten zuten liberalak. Or SCruz 11s. Lizarraga Asteasun omen zegoan alperkeri goxoan. Ib. 119. Ez
dakite ni aspaldian lurra jota nagoala... alperkeri goxoan. Lab EEguna 65. Berriro oroitze maite ortara itzultzen
badira, alperkeri bizian daudela iduri zaie. Or dira estualdiak! Or QA 142. Beti alperreri nasaian bizi danak.
Erkiag Arran 115.
- ALFERKERIAZ. Por pereza; perezosamente. "Alferkeriaz ez dut egin, je ne l'ai pas fait par paresse" H. Lo
sobera egin dut eta ohean alferkeriaz behar baño gehiago egotu naiz. EZ Eliç 162. Zeren amorioa edo
amurusia, alferkeriaz, aise eta geldi egoiteaz hazten eta mantenatzen baita. Ax 379 (V 249). Esaminaren paltaz
izango dira konfesio gaiztoak, bakoitzaren nagitasunez, alperkeriaz, edo arduragabez gogora ekartzen ez
diranean. Mg CC 167. [Meza nagusietara ez datozenak] alferkeriaz egiten due au, geienak beintzat. AA III 411.
[Kukubak] alperkeriz ez du kabirik egiten. Sor Bar 17. Sagardo txarrak, jauna? Bai!... gertatzen dira, ta ori da
egiñtzalleen alperkeriz. Ib. 80. Bizitzeko estakuruan sosa bil, eta gero hor gaindi hamar, hogoi soseko bat xahu,
promenatzeko, edo alferkeriaz, zangoak higa beldurrez. HU Zez 39. Ez gurasoai lagun egiteko, ez bere jaioterria
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1085