A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
alasta); Lh (arazta); Alth in Lander RIEV 1911, 596. Aresta, despojo del lino. "Arezta, [...] malpropretés et
brins ligneux que jettent le chanvre, le lin quand on le carde, ou quand on le peigne" H. "Ahazta: 1.º pellicule et
malpropretés qu'abandonnent le lin et le chanvre quand on les carde ou peigne" Ib. "Alesta, estropajo" LE-Ir.
"Aresta [...] , agramiza, aresta, parte leñosa del lino" A. "Aazta. Kharbe edo garba-lanak, liñhoari khentzen dioen
purruska deus onik gabekoa" Alth in Lander RIEV 1911, 596. "Lehenik atheratzen zen harika edo kapita.
Aldudeko eskualdean erraiten zakoten alasta; mendiez haraindian, kirrua" JE GH 1924, 395. "Arazta, [...]
residuo (S; Arch)" DRA. La forma aletza (AN) que da Azkue es una lectura errónea del suplemento de Aq (997
alezta (AN)). v. arestabar, abastar, arazka, erbatz. Ontzien iteko alesta (55). 'Estropajo para lavar la
vajilla'. LE-Ir. Iduki guratsoak zokoan alesta bekala. Ib.
+ arezta, aresta (AN-5vill ap. A), halesta. "Broza en el ojo" A. "Halesta, escama (BN-baig; Lacombe)" DRA.
Hargatik erran zuen Hesychiek enorantziak egiten duela gizonaren adimenduan, Jondoni Pauloren begietan
hareztek edo ezkatek egiten zutena, zeinek argia trabaturik, bista khentzen baitzioten. ES 179. Hezur edo alezta
zerbeitek trabatzen duenean zintzurra. Jnn SBi 189.
"Ahazta, [...] lie de vin, cidre, etc." H (significado forzado por una falsa etimología; v. ahetz).
aletz. (Uso fig.). (Gontzalek). --Aitu ete daustazu, yaun? (Albontsak). --Yaungoikoa-arren, ez geiagorik: ik
esaten daustakana aletz utsa dok. "Thou dost talk nothing to me". Larrak EG 1959 (3-6), 199.
aleztarri. "Gargantilla" Lar.
alfabetatu. Alfabetizar. Zenbait lagun saiatu zen, Rikardo Arregiren ondotik, irakurgaiak argitara ahala,
irakurleak ere prestatzen, hots, alfabetatzen, oraingo hizkeran. MEIG VIII 45.
alfabetatze. Alfabetización. Ikastola, alfabetatze liburu eta aldizkariak. MEIG VII 167. Larrien alfabetatze
kanpainetan. In MEIG VI 43.
alfabeto, alfabet (Chaho). Alfabeto. ABC edo Alfabetoko letra guziak banaka ikusi [...] zituzten. Cb EBO
15 (22 tbn. ABC edo Alfabetoko). Enganatu da beraz autor bat erran duenean C khen daitekela eskuara
alfabetetik. MarIl XII. Alfabet hunekin eskuarako hitzkuntzetan diren soinu suerte guziek balukete bakhotxak bere
letra berezia. Ib. XVI. Begira ezazute bada, Don Juan Bautista Erro gure erritar maitagarriak agertaratu zuen
obra gogoangarri, lenbiziko Abezedario edo Alfabeto primitiboaren 129 garren orrira. Izt D 16n. Ikur bilduma,
nolazpaiteko alfabetoa, hautatua dugu. MEIG VI 134 (v. tbn. 129).
alfabota. v. aligot.
alfafa. v. alpapa.
alfaje. v. alfanje.
alfana. (En la expr. alfana-behor 'alfana'). Arako beste ura, alfana-beor indartsu aren bizkar-aldeak
zanpatuaz datorrena. "De aquella poderosa alfana". Berron Kijote 199.
alfanjada. "Alfanjazo, golpe de alfanje, alfanjada" Lar.
alfanje (Lar, Añ), alfaje. "Alfanje" Lar y Añ. Baña illuntzearekin batean bide aundiaren erdian,
gordotzkerarako beren alfajeak izan arren biak, akulluarekin galanki jiponaturik etxera zan eskuan ebaki txiki
bat beste zauririk gabe. Izt D 181. Joan zitzaiozkan bere etxe atarira [...] ollo lapurretara beren alfaje
aundiakin. Ib. 181.
alfer (V, G, AN, L, B; SP, Urt I 11, Ht VocGr, Lar, Arch VocGr, Hb ap. Lh, Dv, H (L), VocB,), alper (V, G, AN,
L; Lar, Añ, H (V, G; + -ph- L)), auher (BN, Sal, S; SP, VocS 140, VocBN, Gèze, Dv (BN), H (BN, S)), afer
(BN-baig, Ae; VocBN, Dv, H), aufer (AN-erro, Ae, Sal), auger (Sal; Dv (Sal)), aguer (Sal), aulfer, aurer (R),
arpel (V; Añ), ailper. Ref.: A (alfer, alper, afer, aguer, auer, aufer, auger, aurer, arpel); Lrq (auher); ContR
530; Iz Als (alfer), ArOñ (alférra, alper), Ulz (alférra), R 302; Etxba Eib (alperra); Echaide Nav 246-247; Elexp
Berg (alper); Gte Erd 13 y 45.
Tr. En textos vizcaínos la forma gral. es alper (arpel en el Uriarte de CatArrig, en unos versos recogidos por
Chaho y en Arana Goiri), que alterna con alfer en textos guipuzcoanos. Emplean sólo alfer RIs, Ubillos,
Echagaray (256), Iztueta, Apaolaza, Mocoroa, Berrondo; ambas formas (alfer y alper) Cardaberaz, Aguirre de
Asteasu e Iturriaga. Hay tbn. ailper en N. Etxaniz (junto a alper) y D. Ayerbe. Lazarraga usa alfer. Al Norte, en
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1070