A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Mirande, sin duda metri causa. En DFrec hay 84 ejs. de halere, 22 de ellos septentrionales, y 22, meridionales,
de (h)alare.
1. Sin embargo, con todo, aún así. (Frecuentemente precedido de eta o baina; en cuanto a su posición en la
frase, aparece tanto al principio como al final, o intercalado en ésta). "Non obstant", "néanmoins" Ht VocGr.
"Néanmoins" Gèze. "Néanmoins, malgré cela, encore. Jo dut eta ez da halere atzarri, je l'ai frappé, et néanmoins
il ne s'est pas réveillé. [...] Ez da ethorri; halere ez baikare hartaz behartu, il n'est pas venu, heureusement que
nous n'avons pas eu besoin de lui. Bazinu ere duzun baino diru gehiago, etzinaizteke halere aski aberats ene
etxearen erosteko, quand vous auriez plus d'argent que vous n'en avez, vous ne seriez pas encore assez riche pour
acheter ma maison" Dv. "Même ainsi. Goiz ioan zen eta halere etzen mugaz heldu izan, il partit matin, et malgré
cela il n'arriva pas à temps. // Cependant, toutefois, néanmoins. Ezta ene ustez etxean, zoaz halere, behar bada
sarthu daiteke, il n'est pas, je crois, á la maison; allez-y cependant, peut-être est-il rentré" H (s.v. hala). "Aún así,
sin embargo" A. "Quand même" Lrq. "Le contexte peut seul indiquer si gatik est causal ou concessif. Pour
enlever l'équivoque, certains auteurs adjoignent au verbe l'adverbe berdin, bardin ou halere, au sens de 'quand
même' quand il s'agit de souligner le sens restrictif de gatik. Ex.: haren gatik egiten ahal duzu ba halere, vous
pouvez le faire malgré lui" Lf Gram 384. v. HALA ERE.
Tr. Documentado al Norte desde Leiçarraga, y al Sur en textos alto-navarros y guipuzcoanos desde mediados
del s. XVIII.
Gidatu ukhan gaituk eure egiaren argira. Eta halere ingrat eta ezagutze gabetako izanez [...] bide zuzenetik
aldaratu izan gaituk. Lç Ins A 5v (v. tbn. Adv ** 7v eta halere). Gauherdirano, bertzeren emazteareki, hal'ere
beldurreki. O Pr 184. Zu zara gauza guzien, / Iauna, Kreatzaillea: / Halere pena guzien, / Errezibitzaillea. Arg
DevB 196 (197 baiñan halere). Azken Toskanak izan zuen Erregea Erromarrek garaitu bazuten-ere, halere
egundaino Erromarren letrak eta hitzkuntza ezin har-arazi zioten. ES 402 (382 eta halere). On da bada halere
amudioak oraiño gibelatzen ez bazaitu bekhatutik, gibela zaitzan bederen ifernuaren beldurrak. Ch I 24, 7.
Heraberekiñ egiten dut aithor hori, halere erranen dut egia ene buruaren kontra. Ch III 52, 2 (46, 5 halare).
Bihotzean ditutzun sentimendu on hauk [...] aphurrak direla iduritzen bazaizkitzu-ere [...] begirautzu halere ez
detzatzun negliya. He Gudu 88. Nahi den bezaiñ ikharagarriak iduri dakizkitzun zure etsaiak [...], ez halere izi
batere. Ib. 101. Baztertu zen zerbait agitz zaputztua. Al-ere etzen Elizatik atera. Mb IArg II 320. Ill zen
Elizakorik ere nork eman etzuela, ta al-ere ill zen bizitu zen gisan ta agitz santuki. Ib. 301 (303 baña alere).
Jaunaren begietan santu ta justua zan Job, alere [...] juizioko ordu izugarri ta kontu estua ikusi, ta guzia ikara
añ andiak artu zuen. Cb Eg II 201. San Juanek etzuan aldi artaraño ekusi beiñ ere gure Jesus, eta al ere ezagutu
zuan ekusi horduko. Ub 74. Kreatura ez deus eta dohakabe bat baizen ez naizen arren, halere, Jainko handia!
ausartzen naiz zu ene aita deitzerat. Brtc 30 (tbn. en MarIl 56 y Arb Igand 202). Ikhusi dut kalumniatua eta
medisentziaz larrutua, eta ez dut hitz bat erran ez erran-arazi, eta halere erran dut maite dudala ene burua
bezala. Ib. 209.
(s. XIX). Karitatearen ibaian / Amodioz / Zorionaren iturrian / Bozkarioz / Zeruan dire horditzen, / Halere
beti / Direlarik sasiatzen / Beti dire egarri. Monho 86. Eziñ ill diteke Jesus, eta alere konsagrazioko itzak
nolerebait berriro iltzen duela dirudi. AA I 496. Oi laborari gaxua, / Hihaurek jaten arthua; / Ogi eta ardu
geñhatzen auherren asetzekua, / Halere hañ haie maite nula artzañak otsua. Etch 302. Nahiz huntarzün badü,
hanitx irabazten, / Eta halere hura sobreki bizitzen, / Gero soberatia beharren phartitzen. Ib. 592 (364 bena
halere). [Aita Larramendik] agertaratu izan zituen euskarazko itzkuntz ederraren Gramatika, Itztegia eta beste
gauza anitz gai oni dagozkionak, etsai ozpindu txar askoren esker gaiztoan alere. Izt C 454. Oraiñ irurogei urte
inguruan Gipuzkoako mugapean ez oizan, gaurko egunean ikusten diran ardien erdirik; eta alere ezagutu izan
nituen gizonak ifinten zituztenak artalde osoak erdirako izenarekin [...] zenbat buru, ainbeste erreal beste
irabazirik bage urte guztirako. Ib. 172. Trankill hill zen zaharra ere, / Hill baiño lehen halere, / Irakatsi
baitzioten / Egiazko den tresora / Lan segituan datzala. Gy 44. Aldi huntan asto Yauna pasatu zen halere, /
Harentzat hain frianta den plat faborita gabe. Ib. 37. Hark mokoa yoko hortan, / Hunek pattak zarabilzkan: /
Baiña halere etzioen, / Batere miñik egiten. Ib. 310. Deus guti da nik dagokadan guzia, eta halere, (oi
zorigaitza!) aphur horren uzteko, bihotzak ez nau laguntzen. Dv LEd 251. Orai ere badugu gure hauzoek baino
gehiago. Ez dugu halere aski eta ez gare hortan geldituko. Dv Lab 93. Kolpatuia zirela munduiak badaki, /
Jainkoak nahi eta halere arinki. / Hilzeko damu zira, behar zira bizi, / ehun urthez zure madamareki. Michel
LPB 422. Jinkuari esker eztügü heben holako gabeziarik. Halere hun da orai erraitera nuakizünaren jakitia. Ip
Dial 101s. Erdiak, xizpa orde, makhilekin dire; / Ez Zumalakarregi beldurtzen halere. Hb Esk 162 (Egia 146 eta
halere). Alabak errepostu, / Gazte izanik ere, / Borondate hunian / segurki alere: / --Nundik izan daiteke / Hura
ene jabe, / Egundaino nihauri / Itz bat erran gabe? Bordel 124. Hamazazpi urthe badu ez dudala ikhusi, zion
bere semer; halere, ethor baladi, segur ezagut nezake. Laph 195. Luze iraun zuen lanak eta luze martirioak.
Halere oihu bat ez zuen egin Iñaziok. Ib. 18. Dama polita zera, / polita guztiz ai! / bañan alare zaude / oraindik
ezkon gai. Bil 71. Guk apustuba irabazita / alare geunden serio, / zergatik eze panparreriak / iñun eztuben balio.
PE 43. Bi alkandora dauzka soñean jantzita, / azpiko ojalekin gañekoa lotuta, / ajolik ez alare lotsik eztu ta. PE
in Tx B 104. --Beok geiago baliyatzen dira beren izkribu edo itz batzubekiñ, gu gure lan guztiyekiñ baño. --Alare
zubek biarrago zeazte. Sor Bar 31 (Gabon 38 bañan alare). Beti eriotzera alderatuaz noa, eta alere beti gogor
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1064