A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aoetan euskereak zeukan gorniak. Ag G 108 (que considera el término como vulgar e impropio, aunque lo usa
un bersolari). Zeren arrekin zeuken / bere alegrantza. EusJok 75. Alegrantzia onakin asten naiz kantatzen.
EusJok II 161. Ez nuen oraino ene bizian ikusi halako alegrantziarik. JE Ber 94. Batobat akabaute / Bigarrena
asi; / Alegrentzi onen baten / Gure naunke bisi (V-arr). Canc. pop. in AEF 1930, 12. Dena irri eta alegrantzia.
JEtchep 81. Nik egundaino ukan ez dutan alegrantzia goxo bat badun. Ib. 68. Galeperrak asiko ziran kantari:
poxpolin ta poxpolin! Ura alegrantzia izaten zan angoa! Uzt LEG 26. Hain zela haundia jendearen alegrantzia,
nun [...]. Ardoy SFran 271.
v. tbn. He Gudu 133 (-nz-). Lg I 191. TB Lc 1, 14 . Balad 233. Elzb Po 202. Etcham 118. Mde Pr 183.
Alagrantzia: CatS 106.
- ALEGRANTZIA HANDI(T)AN. Con gran alegría, con gran júbilo. "Alegrantzia handitan da herri guzia, tout
le peuple est en gran allégresse, fête" H. Iragan zuen gau guzia kontenplatzen Yosephekin, gozotasun eta
alegrantzia handitan, konplitzerat zohan misterioa. Lg II 106. Bere etxekoetatik lenbiziko bere alaba
bakarra aurkeztu zitzaion, alegranza andian, eta soñua joaz dantzan. Lard 136. Maria Birjinaren hilabetia
deitürik eta mündü güzian fededünez alagrantzia handitan ohoratürik. Ip Hil 2. Lagüntü zütien bere egongietara
ospe eta alagrantzia handitan, argiz eta züziz üngüratürik. Ib. 93.
- ALEGRANTZIA GUZIETAN. Con gran alegria, con gran júbilo. v. ALEGRANTZIA HANDI(T)AN.
Etxerat bihurtzean, biderat lehenik athera zitzaion presuna, gerthatu zen haren alaba bakharra, alegrantzia
guzietan, eta gathanbore soinuz zohakona, dantzan, bere emazteki lagunekin. Lg I 220.
- ALEGRANTZIAN. Alegremente, con alegría. Boztarioz egiten du nigar, eta nigarrez dagoela, alagranzian
bizi da. Tt Onsa 163. Alegrentzian pasa ditzagun aurtengo Trinidadiak. Noe 73.
- ALEGRANTZIAN SARTU. Alegrarse. Iñazio berriz ikhustean, alegrantzian sarthu zen Barzelona; guti
behar zuen iraun alegrantzia hark, Iñazio lekhutzerat zohalakotz. Laph 98.
- ALEGRANTZIATAN JARRI. Alegrarse. v. ALEGRANTZIETAN IZAN. Gizonkentiak behar zükian
alagrantziatan jarri, Maria Birjinaren sortzian. Ip Hil 22.
- ALEGRANTZIAZKO (alagrantziazko S ap. Lh). (Adnom.). "Alagrantziazko misteriuak (S), les mystères
joyeux (du rosaire)" Lh. Haien alegranziazko abundanzia. Lç 2 Cor 8, 2. Gauza gozoso edo alegeranziazkoak
. EZ Man II 186. [Misterio] hetarik bost dira alageranziazkoak; beste bost dolorosak. Bp I 148.
Alageranziazko oihü bat. Bp II 55. Bazko tenpora, alageranziazko tenpora zelakoz. Ib. 56. Phitz ezazü ene
ezpiritia, bere photereki, alagrantziazko boztariuetan zureki estekatürik egoiteko. Mst III 34, 3. Zelebratzen
beitie alkarreki haren gloria, alagranziazko transport elibatzütan. UskLiB 46. Ah hiri famatiak! / plazer eta
alegranziazkuak. Abraham 1078.
v. tbn. Brtc 25 (recogido tbn. en MarIl 52 y Arb Igand 198).
- ALEGRANTZIETAN IZAN, SARTU, ARI. Alegrarse, estar alegre. Huneraño ibilli naiz bethi tristezietan, /
Noizbait bedere sar nadin alegerantzietan. EZ Man I 131. Zeru guzia alegrantzietan da. Brtc 246. Nork ez du
hautatuko justuekin nigar egitea, eta heiekin eternitatekotz alegrantzietan izaitea. Jaur 176. Bozkaria zitezte eta
alegrantzietan sar, sari ederra ukanen baituzue zeruetan. Leon Mt 5, 12 (Lç, He, TB alegeratu). Kantari bera ez
ditaike ar beti alegrantzietan / bihotzik badu parte har beza protsimoaren penetan. Xa Odol 176.
alegre. v. alegera.
alegria (Urt I 383), alegeria (Lar, H (V, G)). 1. Alegría. "Afferre laetitiam, hilaritate, alegerátzea, [...] alegria,
bozkarioa ekhártzea" Urt I 383. v. alegrantzia.
Tr. Además de en Dechepare y Harizmendi, sólo se documenta en textos meridionales, generalmente en los
autores menos puristas. La forma alegeria sólo se encuentra en Lizarraga de Elcano (junto a alegria).
Bethi eta sekulakoz gauden ene glorian, / desir oro konpliturik alegria handian. E 69. Zegaiti alegriarik ez da
/ munduan zure parerik. Lazarraga 1164r. Eta alegria andiareki bear du alabatu Iaungoikoa. Ber Trat 42r. Eta
afrontuak errezebitzen zituztenean ziaze kontentureki, eta alegriareki. Ib. 54v. Zure baithan behar dugu, /
Alegria guzia. Hm 118. Ze alegria andia euki eban Simeon sazerdoteak. Urqz 11. Ze alegria andia artu eben. Ib.
12. Nik betiko tristeza infernuan merezi nuen, ta Zuk onenbeste alegria eman didazu! Nork, tristezak utzirik,
egiazko alegria biotzean artuko ez du? Cb Eg III 241 (v. tbn. Eg II 138). Orí nere konsolázio ta alegería: Orí
nere atsegin ta gusto guzía. LE Ong 38r (91v alegria). Eskolia ederra / daukagu munduban / senzañak alegrija /
aurrari kantetan. DurPl 92. Artu alegria ta / tristezia itxi. Ib. 93. Ta apal ostian igaroko dogu denporia alegrija
onian. Mg PAb 108 (en boca de Maisu Juan). Neurri onik, edo modu onik ez edukitzea [...] alegrian, eta
tristuran. Gco II 87. Bai, arpegijan agiri jakuen alegrija ta poza. fB Olg 23. Berba egin dagijeela modu oneko
alegrijagaz. Ib. 24. Zuen dantzetan zegon / gure alegriya. Bil 29. Alegriyaz arren eriotza itxodon bear zuela.
Aran SIgn 24. Gloriyak daukan edertasuna / musikaren alegriyan, / premiyu ori alkanzatzera / gabiltzan fede
garbiyan! Xe 386. Abañozko Bazkuek alegria emoiten daitadeinagatik. Mdg 131 (v. tbn. 128). Edari
maitagarria / Tristearen alegria. Meager in Ag G 311. Guzien jauna sortu da eta / dakarrena alegria. /
Aurkitzen da Belenen / portale baten barrenen. A Aezk 246.
v. tbn. Zuzaeta 128. JJMg BasEsc 192. PE 122.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1060
mende.