A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
non aingeru oste bat hasi baitzen kantatzen Jainko Yaunaren laudorioak. Lg II 108. Barran zenak, bere guthun
edo letrak, euskaraz iskribatzen zerauzkun, eta daukagu berri xahar alegeragarrien kondatzeko, bere parerik ez
zuela. Lander RIEV 1913, 554.
2. (SP). (Sust.). Entretenimiento, diversión, recreo. "Alegeragarria , chose qui fait réjouir" SP.
Gitarraz edo zenbait bertze soinugarriz haritzea, kantatzea, ihisian ibiltea, hain ohorezko alegeragarriak dira,
non hetaz ongi baliatzeko ezpaita bertzerik behar ohiko prudenzia baizen. SP Phil 366 (He 369 errekreazione
batzu dire hain honestak). Bainan horrelakorik gertatzen denean erremedioa da gorputzari indar berriak
emaitea zenbait legezko arin eta alegeragarriz. Ib. 499 (506 zenbeit deskansu eta errekriamendu permis
direnez).
- ALEGERAGARRIZKO (SP , sin trad.).
alegerakeria. "Joyeuseté, en mauvaise part. Ordu txarrean erakusten ditutzu alegerakeria horiek, c'est à contresaison
que vous montrez ces joyeusetés" Dv.
alegeraki (L, BN, S ap. Lh; SP , Urt I 470, VocBN, Dv, H), alageraki (L, BN, S ap. Lh), alegereki,
alegreki. Alegremente, con alegría. "Joyeusement, allégrement" SP. "Alacre, alacriter, alegeraki, umore onez,
atsegiñekiñ" Urt I 470. "Joyeusement, gaîment" Dv. v. ALEGERARIK (s.v. alegera).
Tr. Documentado en textos septentrionales y en Lizarraga de Elcano.
Damnatuiak ifernuian bethi dolorereki, / salbatuiak Ienkoareki bethi alegeraki. E 71. Ez tristiziarekin edo
bortxaz, ezen alegeraki emaiten duenari on daritza Iainkoak. Lç 2 Cor 9, 7 (He, TB alegeraki). Alegeraki bere
etxerat itzuli izan zen. Lç Dedic * 6r. Han bethi izanen duzu / gaztetasun gordiña, / han bethi alegeraki /
eramanen adiña. EZ Noel 112. Alegeraki, deusen beldur gabe, salbatzeko esperantza, eta esportzu handi batekin
zabiltzate. Ax 150 (V 98). Alegerakiago bizi da athez athe dabillan errumesa. Ib. 431 (V 280). Bere egitez gaitz
den gauza ere, erraxten da, gogotik eta alegeraki hartzen denean. Ib. 486 (V 314). Aphur bat bortxa bageneza
gure burua, nahiz den guzia gero bageneidike errazki eta alegeraki. SP Imit I 11, 5 (Mst ehiki eta alageraki,
Echve erraz ta gustora, Ol erraz ta pozik). Ezpere paira zazu emeki ezin badezakezu alageraki. SP Imit III 57, 2.
Amudioduna hegaldaka, lasterka eta alegeraki dabilla. Ib. 5, 4. Gure lagunak, gük bezanbat hontarzün dian,
alageraki nahiz, Jinkoari hala laket zaiolakoz. Bp I 106. Har zazu pena hau, ez xoillki pazientki, baiñan oraiño
alegeraki. He Gudu 95. Bi ilhabete heien buruan, bihurtzen da alegeraki hura immolatu gogo zuenaren
eskutarat. Lg I 221. Ikhas dezakete Jephteren alabaren eskolan, immolatzen alegeraki Jainkoari bere buruak. Ib.
222. Bere bizia alegeraki eman dutenak. Ib. 229. Ez xoilki bihotzthoiki, bena orano alegeraki. AR 159. Gorén
goréna dá sufritzea alegeréki nola sanduek. LE Ong 45r. Pasatunainúke alegrekí orrén amóres. Ib. 97r. Guziak
ofrituko ziozkan alegeraki Jaunari. MarIl 110. Jainkoak errezibitzen du samurtasunekin, barkhatzen dio
alegeraki, barkhatzen dizka guziak eta bethikotz. Jaur 173. Bazohatzin, bideko nekheak alegeraki jasanez. Laph
163. Bizi gaiten alegeraki, bizi atseginetan. Lap 5 (V 4). Pilotan aritzea alegeraki eta hazkarki. Arb Igand 143.
Majek alageraki / Jarraiki / Zien bide hura. UNLilia 21. Solasik garbienez beterik mihia, / Beti alegeraki johan
du bizia. Etcham 176. --(Sartuz alegeraki). Hor zarete? Larz Iru 52. Haurra nintzalarik, ixtorio hau biziki
alegerakiago kondatzen ninan, dena irri eta espantu. JEtchep 45.
v. tbn. Harb 335 (). Tt Onsa 67 (166 alageraki). Alageraki: ChantP 300.
alegerarazi (L, BN, S ap. Lh; Urt III 318), alegera erazi, alagerarazi (L, BN, S ap. Lh). Hacer alegrar(se).
"Beare, dohatsu errendatzea, [...] alegeratzea, [...] alegerarazitzea" Urt III 317. Gaitzek etzütie behar jagoiti
triste erazi, hañ koraje aphürreki; bena lehenago alagera erazi, eta eskerren emaitera erakharri. Mst III 30, 6
(cf. I 24, 6 alageratürenago dü kontzentzia xahü, eta hun batek).
alegeraro (Lar). Alegremente. v. alegeraki.
alegeratasun (SP , Urt I 470, Dv, H), alegeretasun, alageratasun (L, BN ap. Lh; Lecl), alageratarzun (S
ap. Lh; VocBN), alagertasun (Lecl). Alegría. "Allégresse" SP. "Alacritas" Urt I 470. "Réjouissance, gaîté. Ce
mot est un substantif vaguement exprimé" VocBN. "Gaîté" Dv. "État de joie, de gaîté" H. v. alegria,
alegrantzia. Espiritu sainduaren hamabi fruituak. 1. Karitatea. 2. Alegeretasuna . Harb 25 (v. tbn.
335). Biziko da bijotzeko alegeretasun gozoz ta pozgarri maitez beteta. fB Ic I app. 1. Primaberako egun
ederretan Italietan bertze tokietan bezala, naturalezak hartzen duen alegeratasunean. MarIl 4. Bihotz guzietan
ezartzen duen loria eta alegeratasun inozentaren kontinazionea. Ib. 5. Eta ene obraren alegeratasunak nere
karateraren errespetua deusetan ere guti dezakela. Gy XI.
alegeratto, alageratto (S). Ref.: Lh (alagera); Lrq /alageát'o/. Dim. de alegera. v. alegeraxka, alegeraxko.
alegeratu (V-gip (-au); SP , Urt I 307, Lar, Añ, VocBN, Dv, H), alegratu, alageratu (L, BN, S; VocS,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1049
mende.