A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Solasean ari zirelarik, begitarte alegeraia erakuts orori. Ib. 338 (186 begitarte alegera).
v. tbn. Elsb Fram 130. Alegre: Balad 203 (52 alegera). Arti Tobera 284. Alagera: Etch 184.
(Palabra, conversación, dicho...) jocoso. Mahainean eta konpainia onean dagoela, zerbait alegera eta
plazergarri baitu erraiteko, hura erran beha du, guziek adi dezaketen bezala. SP Phil 364 (He 367 zerbeit gauza
plazent eta alegeragarri). Guk ari konbersazione onaren izena eman diozokegu eta hitz alegera hetaz
errekreazione honesta eta amolsua hartzen dugu. Ib. 340. Halaber gaizki errana berez arinki beharri batetik sar,
eta bertzetik ilkhi litekeiena, erraiten ohi den bezala, finkatzen da enzuten dutenen fuinean, presentatzen
zaienean zenbait hitz zotilletan eta alegeretan. Ib. 354. Orain oratu, gero arpegijak urreratu, eta gero berbatxu
alegre bat esan. Astar II 151. Ez leuke itxi nai erromerija, jolas, danza eta berbaldi, edo konbersazinoe arin eta
alegria. Ib. 16. Solas alegera bat / erranagatik, / Irri freskorik baizik ez dut izan nik / Maria ganik. Elzb Po 191.
Frívolo. Eta nola beñere falta etzan eskribatzalle alegre bat, berriyak argitara illun eta oker emateko [...].
Iraola 127.
(Usos adv. y predicativo). Ezagutze hunekin konfortatuak erideiten gara tribulazionean, alegera tristezián.
Lç Adv ** 8v. Alegere dago itsas aldean / uda ta negu beti naranjea. Lazarraga (B) 1180vb. Gaixtoak gezurrez
dira alegera, eta egiaz triste. Ax 441 (V 288). Hala bekhatoreak ere kanpotik dirudi alegera, kontent, atseginez
eta plazerez bethea. Ib. 512 (V 330). Badakite zeruko burgezek zein alegera den hango egoitza. SP Imit III 48, 2.
Ene desgraziez alegera direnak bihur beite desohorearekin (Ps 69). Gç 54. Jesüs Kristen izenaren amorekatik
gaitz hanitxen egartian alagera izatia. Bp II 76. [Bizkaitarrak dira] alegerak edo umore onetakoak. ES 110.
Kontent eta alegera, ahalik lausterrena libro izateaz. He Gudu 121. Aldi batian alagera, bestian triste, orai
bakhian, gero nahaspillan. Mst III 33, 1. Munduko eroak baño tristeago biziko ez gera; baizik aiek baño
alegereago. Cb Eg III 215. Kolegioko guztietatik txit alegere ta laztanga despeditu zan. Cb Just 59. Kontent,
alegera goaz gure etxerat, Jainkoarekin adiskidetu bagine bezala. Brtc 165.
(s. XIX). Justuak beti / Kontent alegera / Dire ikusi / Prest obeditzera. Monho 84. Hepa, hepa, hepa, / Orai
niz, orai, alagera / Zeren ene egitekuak / Bethi untsa beituaza. Xarlem 1286. Gizon gazten aitzinean alegeregi ta
arraiegi agertzen bada, horrek berak asko ta asko bekhatu eragin dezake. Dh 73. Euren egunak iragoten ditubee
alegere ta pozik. fB Olg 77. Inoren paltak pozik ta alegere entzuten ditubanak. fB Ic II 198. Nai asarre izan, ta
nai alegere izan. fB Ic III 372. Soñubarekin gera alegre dantzatzen. Echag 116 (v. tbn. 98). Amodiotan den
presuna / Ez da beti alegera, / Plazer bezanbat penetan / Pasatzen dixi denbora. Bordel 69. Eta badihoa alegera
/ Diruaren zerratzera, / Bere kutxa zaharrean / Gilltza herdoillaren pean. Gy 81. Hola! dio, maitheñoak, alegera
girade?Ib. 30. Ganbaratik atheratzen dire sartzean baino alegerago. Laph 250. Aiñ zan bera oial bat, sendo eta
fiña, / Kolorez alegere, guztizko urdiña. AB AmaE 217. Oraiñ zu lako gizon txarretatik libre / Nagoalako bizi
gaur naz alegere. Ib. 316. Txurrupat ere edan nuan da / animatua biotza, / txoria baño alegreago / Lekunberritik
onuntza. Noe 29. Ez dituzte jarriko / biyotzak alegre. JanEd I 83. Beti alegre daude, / tristurarikan gabe. Xe 168.
Txit komeni dirala / zait iduritutzen, / alegre daudenak / kanta ditzaten. Arrantz 23. Nere barrena dago / guztiz
alegere. PE 91. Zelan bizi alegre pobre dan gizona? AB AmaE 278 (316 alegere). Nere gisa zenbait bada /
Zorionez herrian / Alegera bizi denik / Zuhurtasun handian. Elzb Po 212. Soldaduek ere, [...] ezagun zuten
etzirela alegera. Jnn SBi 157. Abierako komentütik alagera badoa Lisbonarat. Ip Hil 43. Eskualduna, lurreko
jendaia guziek / Bethitik alegera ezagutu ditek. Arb Igand 141.
(s. XX). Jangeiko ume sor eguneko Bazkoak igarbetza kain alegre, nola nik uste baitud igar. Mdg 147. Kemen
fiestak ekuten tigu anitx alegre; aurten ere animazione andia dago jentiaren artian. Ib. 140. Zer nahi gerta
zakion, alegera zen. JE Bur 65. Afari eder baten alde hiru [jarri gira], ezin alegerago hiruak. JE Ber 96.
Aberatsak alegre, / kontentu pobriak, / guztientzat berdiñak / arduan legiak. JanEd II 13. Oiek alegre gelditu
ziran / naikua diru artuta. EusJok 38. Baratze-taulenetan / badea lorerik / Alaba on bat baino / alegeragorik?
Etcham 103. Oraiñ aitona alegre dabill / ederki ardoz aseta. Tx B I 219. Txoriya beziñ alegre giñan / danen
aurretik etorri. Ib. 191. Alegre bizi banintzan ere / nago tristetzen asiya. Tx B II 55. Xoria bezen alegera
badoazila. Barb Sup 91. Trenpe ederrenian badoazi alegera eta lorios Iruñeko besta ederretarat. Zub 109.
Kanpoan alegera, serios elizan, / apez zintzoagorik etzitaiken izan. Xa Odol 133. Beraz, gaur Jainkoari esker
emaitera / noakio, ta kantuz hasten alegera. Ib. 307. Segur, ez naiz alegera izanen egun hartan. In Xa Odol 293.
Alegre bizi beti / gustura bertsotan / eta euskera izanik / guztiyok besotan. Lopategi in Uzt Noiz 55. Badoatzi
alegera, gazte baitira. Ardoy SFran 125. Izan zitezte goxo eta alegera ororekin. Ib. 297. Mintzaira du gozo, /
alegera oso, / pozaren gehiegia / nunahitik dario. Azurm HitzB 46. Eta alegere pasau ziran andik
[kanposantutik], aitaren egin barik. Alzola Atalak 38.
v. tbn. Tt Onsa 97 (158 alagera). Ox 165. Lf Murtuts 20. Mde Po 73 (Pr47 alagera). JEtchep 99. Alegre: Iraola
31. Arti MaldanB 219 (204 alegere). Alegere: Otag EE 1887a, 242.
Persona alegre. Alegera zaite alegerekin. SP Phil 328 (He 330 boz zaitezte eta alegera zaitezte alegera
direnekin). Alegerekin alegeratu behar da eta nigarrez daudenekin nigar egin. Ib. 173.
(Uso sust. tras. gen.). Lian lian bere, lian lian bere, gauaren alegerea. Acto 208. Alan bere, ire alegerea! /
Ara ta onako eure bizitzea! / Ni barriz atsakabez / burdina artean emen naibagez. Zav Fab RIEV 1907, 543.
+ alagera (S ap. Lh y Lrq). Un poco ebrio. "Gris, grisé" Lh. "Un peu ivre" Lrq. Tratu bat ona eginik
ferietan, moltsa luze berdea diruz betherik, amiñi bat alegera zen. Nafar arnoaren zinezko gozoa! Barb Sup 129.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1047