A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
aldondu. "Convertir así [infieles o pecadores], konbertitu, biurrondu, aldondu" Lar.
- ALDONDU-BERRI. "Neófito, recién convertido a la Verdadera Religión" Lar.
Etim. De alde + on + -tu (?).
aldondu. v. aldendu.
aldonezgarri. "Inconvertible" Lar.
aldongarri. "Convertible" Lar.
aldor (V ap. A; Lar H). 1. "Tronco hecho carbón" Lar. "(Vc) carbón hecho de tronco de árbol" A.
2. "(V-arr-och), centro de árbol, de donde parten las ramas" A. Zer biotzaren izurri, / legortearen suarri! /
Zer aldorraren lergarri! '¡Qué puñal al tronco del árbol!'. Gand Elorri 96.
3. "(V-ple), ramas principales" A.
4. "(V-ger), pedazos grandes del tronco del árbol" A.
aldospe. Protección. Kantatuko dot zan legez / Noeren arkea, / Berau izango dala / Barku bat gurea, /
Berau gaur bildurgarri / Jakun urjolea, / Amaitu arte oso / Gure aldospea, / Non aterpetuko dan / Euskalbizitzea,
/ Ito ez dedin guztiz / Gure lur maitea. AB AmaE 180 (tal vez error por aldoste).
aldoste (Lar, Añ (V)). "Respaldo de banco, silla, &c." Lar y Añ.
aldra (Vc ap. A; Aq 74, Izt 75r, Dv (que cita a Ur), H (V)), altra, aldera (Bera). Grupo, tropel. "Tropa de
gente, ganado, etc., aldrea (G)" Aq 74. "Troupe, grand nombre" H. "Tropel, legión" A. "Aldera, grupo.
Euzkeldun xortak edo alderak" Bera (parece tratarse de una variante facticia, con la anaptixis prescrita por la
escuela sabiniana). v. ARDI-ALDRA, LAGUN-ALDRA, OSTIKOLARI-ALDRA, OTSO-ALDRA,
SOLDADU-ALDRA, SORGIN-ALDRA, USO-ALDRA, ZALDI-ALDRA.
Tr. Documentado en textos vizcaínos y en algún guipuzcoano del s. XX. La forma altra se encuentra en msOñ
(117v). En DFrec hay 3 ejs. de aldra.
Obe luke, San Crisostomok dionez, demonio aldra edo pillo bat sartutzea beren korputzetan Jesu-Kristoren
aragi ederra baño. Mg CC 251. Ari asko zebiltzan larrean alkarrekin aldra edo tegi bat eginda. VMg 69.
Ganadu aldriak legez, urteten dabee pekatarijeen umiak soinubagaz. fB Olg 76. Inurri aldra bat leguez. fB Ic I
3. An dago praile aldra bat koruban. fB Ic III 308. Buruko uleen lekuan suge aldra andi bat ebala. Ur MarIl 28.
Bialduten ditue Españara kristinau aldraak. Ib. 22. Ikusi neban aldra andi, iñok zenbatu eikian bat. Ur Apoc (V)
7, 9 (Lç, He tropela, TB yende oste, Dv oste, Ur (G), Ker, IBk talde, Ip saldo, Echn yendetze, Ol samalda, IBe
gizatalde). Angeruen aldra guztiyak. Ur BulaAl 43. Erdu goazan guztiok / lorakaz aldra baten / Ama dogu, ta
opaten / lorak Mariari. Azc PB 37. Eta lazkan ebilzan gizon-piloak, zer egoan ikustearren, euren aldraak
meaztu ebezan. Ezale 1897, 52. --Beraz Mendiolako iaunak i baiño beste adiskiderik ezeukan? --Aldra atan ez
iauna. --Ta aldra andia izango zan? --Eliza batekoa; toki askotako ientea etorten da mezara ta... Ag AL 81.
(s. XX). Leorreruntz igari etozan egasti aldra begiragarrikotzat artu eikezan. Ag Kr 62. Uriko soñularien
aldrea edo Armonía de Arranondo. Ib. 47. Arrantzaleak itxasora badira, ikusten dira aldra askotan
ainbanaturik, gitxienez berreun txalopa, potin da batel. Echta Jos 248. Zugaztietako txori aldra iskanbillatsuen
txiotxo txiotxi pipirrio alaiak. Ag G 150. Iru edo lau aldratan banatu ziran, aldra bakotxak eukola bere menbian
bidiaren zati bat antxe lapurretan ekiteko. Kk Ab I 116. Aldra bakoitzeko arpide bat beintzat euki oi dute. JBDei
1919, 308. Apostolu ta ikasle-aldra andiaren aurrean. KIkV 32 (KIkG 21 ikasle-talde). Au jaristeko sortu bioguz
/ Nai-nun amarreko aldrak. Enb 67. Au ikusi dabenian txori-aldrak aneika. Ib. 41. Mendirik mendi azkar gudarialdreak,
/ bildurrik bagiak. Ib. 56. Durangar abeslari aldreaz. Ib. 134. Itxas-antzarrak odeyak ziar, didar ta
didar / duazanian aldretan. Euzk 1930, 428 (ap. DRA). Esateben leku askotan "alde txarreko" aldra andijak
agertu ziriala Andikoetxen, euren prakagorri, buztan, adar ta gusti. Kk Ab II 89. Ta ontziaren biran portuondoan
gazte-aldra ikasi ori bildurik. TAg GaGo 36. Or duan ozte-aldrea / aberri-miñez kantari! Laux AB 52.
Langille-aldra andiak. Eguzk GizAuz 66. Gizon nai giza-aldra bakotxak besteakazko artu-emonetan zor dautsen
zuzenbidea. Ib. 179. Egunero [...], zelatari-aldra bat joaten zan Getaritik Zarautzera. TAg Uzt 219. Egillea
berbera, Pelix Maria Samaniego, Yurreamendi, [...] ta beste Zalduntxo aldrakoak. Onaind MEOE 251. Plazako
giza-aldrari arnasea bera be etxakon entzuten. Bilbao IpuiB 271. Emakume aldra bateko andrerik iztunenak.
Etxde JJ 136. Neskatilla aldra zoragarria. Erkiag Arran 41. Ez daitela anarkisten sailleratu, ez daitela aldra
orretakoekin adiskide izan. Erkiag BatB 174.
(No ref. a seres vivos). Zazpi pekatu aldra andiren Burubak edo Amaak. Andiguria, ta onei darraikon
gurari aldra aixetsuba. fB Ic II 263. Alan, zazpi pekatu oneek, bakotxak bere aldran pekatu tegi andija ta gurari
tegi andija daukeelako, imini jakuen pekatu buruben izena. Ib. 264. Ze pekatu aldra eta tegi neurribagia
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 1037
mende.