A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
familiaretan sartu, eta aldizka bertzekin minzatu nahi gabez. Ib. 364 (He 367 bere aldetik deusere eman gabe).
Latinak eta Grekoak ordainzka edo aldizka batak bertzea ganik hitzak hartzen tuztela. ES 94.
3. (G-azp, AN-gip-larr), aldixka. Ref.: Asp Leiz; Gte Erd 40. "De vez en cuando" Asp Leiz. "Orrek aldizka
egingo dizu kaso (G-azp), [...] aldizka etortzen da (AN-gip), noize(a)n bein (AN-gip)" Gte Erd 40. Aldixka
ixil ixila bere lanain bidanábar botatzenzuéla zenbáit suspiro neskatxagárrek. LE Matr6 261. Jaki
eta arto irin piska bat aldizka emanakin, bera moldatzen zan. Ill Pill 17. Ta orretxengatik nonbait "Zilbor" ta
"Zango" eritzi-izana, edestiak ezizen biokaz izendatzen baitu, aldizka (Quijote IX). "Algunas veces". Ldi RIEV
1929, 209. Orroaldi zakarrak datortz noizbeinka urrunaldetik; aldizka, berriz, aizealdi laisterrak [...] autslañoak
arrotzen ditue bideetan. TAg Uzt 130. Ondartzaren muga gainditu zuen garaian, Agerreren zantzoak
zetozkien aldizka belarrietaraño. Ib. 232. Aldizka furruxt, ega motxean, / uste gutxinez aurrera /
[txantxangoriya] azaldurik an laister-bidetik / malda-gora goazela. EA OlBe 12. Aldizka, zure iduri amesgarriak
ernetzen du nere barne-muña. Txill Let 37. Aldizka begi-illun egoten zan Poli. Anab Poli 41. Prantzesa zan,
berritsua, aldizka panparroia ta gizon ona. Anab Aprika 74. Oihenartek ordu arteko euskal bertsoak entzunak
edo irakurriak zituen. Aldizka agian atseginez, baina ez aurkitzen gogo-betegarri. MIH 240. Oteitzak ederki
esan zuen bezala, honek ere arrazoizko gauzak esaten baititu aldizka. MEIG V 135.
Periódicamente. Ingude gainean burni-zati bat igunez ioten zuen aldizka. Zait Plat 54.
4. Por tiempo. Zirkiña ez-ezen egona ere aldizka negurtzen dugu. "Tempore metimur". Or Aitork 329.
5. En cuanto al tiempo, en el tiempo. Ola egin ziran "oro oso eder", naiz Zure ondoan egon naiz maillaka
urruntxago, aldizka ta tokika aldakuntza aunitz egiñez naiz erasanez. Or Aitork 371.
- ALDI-ALDIZKA. Por turno; sucesivamente. Zeren hetan bertutiak oro idireiten baititugu, eta nola ororen
beharra baitugu, oro aldi aldizka meditatu behar tiizi. AR 186 Bertzek aldi aldizka deramatzaten lanak, Iñaziok
sail batez nahi ukhan zituen egin. Laph 79. Hartarik gero aldi-aldizka egin zituen mundu ageri denaren parte
bereziak. Egunaria 1957 (ap. DRA).
- ALDIAN ALDIZKA. A su tiempo, a su vez. Bakoitzari beurea banatuki ta aginduki, aldian aldizka, ez une
batean. Or Aitork 65.
- ALDIZ-ALDIZKA. En ocasiones. Berak sortutako ikasguak mila urte aunditan iraun zuen ortxe-antxe,
argi-iario ta egia-bila, ta arrezkeroko asi-orrazietan (eginak) eta gora-beretan aren ioerak buru izan dira aldizaldizka.
Zait Plat 6.
- ALDIZKA ALDIZKA. a) Por turno. Agertu ziran gero Markiña, Jemein, Goibar, Etxebarria ta
Zigarrotzakoak; igoeben danak, aldizka aldizka, Antiguaraño, soñu gozoak joaz, Ama Mariari ikuste bat
emotera. Ag Kr 217.
b) De vez en cuando. Aldixka, aldixka, zapataria zaldizka (G-bet, AN). Inza Eusk 1928, 278. Ibai ertzean
aldizka aldizka egazti ankaluze batzuek, garzak edo, zurik eta auts kolorekoak, arraia jateko egokiera noiz
izango zuten zai. JAIraz Bizia 42.
- ALDIZKAKO (Urt II 4, Lar, Hb ap. Lh, H). Alterno, de por turnos; sucesivo. "Amaebus, elkharri ihardets
aldizkako bertsuak" Urt II 4. "Vecero" Lar. "Revezo, aldizkako aldaira" Ib. "Alterne" H. Cf. aldizkako.
Naikeriak mota ta malla askotan banatuak daudela; etengabeak eta aldizkakoak, aldartetsuak eta eratuak, ozte
xearenak eta jakintzarenak bai-dirala. "Las hay continuas y por intervalos". Zink Crit 31. Bi lagunen artean
artuta, aldizkako trukeak egiñaz, illotz bailitzan etxeratu zuten. Etxde JJ 264. Beraz, biak asi ziran bertsudeman,
aldizka; Musek aldizkakoak nai zituten. Ibiñ Virgil 51. Ala ere aldizkako ereintzak lur-lana errexten
dute. Ib. 71. Eraren anatomiak ixuri osoaren aldizkako hausiketa bidez [...] mamitzen dira. "Fracturas
sucesivas". MEIG IX 120 (en colab. con NEtx).
(Corriente) alterna. Tximistoletan tximista iraunkorra naiz aldizkakoa sortzen dabe. GJaur Pisia 234.
Aldizkako tximiskiñak [='generador de corriente alterna'] 10000 Voltalan sortu dauen indarra. Ib. 234.
Ocasional. "Ori aldizkakoa da kaso egiten (G-azp)" Gte Erd 40.
- ALDIZKAN (V-ger ap. A Apend). Por turnos.
2 aldizka (H). Vicisitud, alternancia, cambio. Bizitze izpiritualari datxeizkon mudanzak eta aldizkak oraiño
ongi frogatu ez dituztenenzat. He Phil 500 (SP 493s nola gauza espiritualak aldizkatzen diren). Ezen holako
aldizkak maiz ikhusi izan dire saindu handien baithan. "Fuit sæpe talis alternationis modus". Dv Imit II 9, 4 (SP
aldizkatzeko manera hura, Ch ganbiantza horlakoak, Ip aldartiak).
- ALDIZKAZKO. De cambio. Cf. Harriet: "Aldizkako [sic] itzala, ombre qui va et vient (Lç)". Donazione on
oro eta dohain prefekt oro garaitik da argien Aitaganik iausten dela, zein baithan ezpaita kanbiamendurik, ez
aldizkazko itzalik. "Ni d'ombrage de changement". Lç Iac 1, 17 (Dv aldarte itzalik).
aldizkako. Cambio, vicisitud, alternancia. Cf. ALDIZKAKO. Nahiz barnekoen eta nahiz kanpokoen
ganbianza eta aldizkako guzien erdian. He Phil 478 (SP 472 finkogabetasunean eta aldizkatzean).
aldizkamen. Antítesis. Aldizkamena (antítesis) m-n iduri du seme, senide, ume, unide. EEs 1917, 190.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1034