A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
Izeta BHizt2. Akonsejatzen duen aldioro. El 63. Bere milagroz mundu guzia betetzen zuena ta nai duen aldi
oro bete dezakena. Mb IArg I 187. Tristatzen ziran aditzen zuten aldi oro. Ib. 323. Jangoikoaren esanak egiten
ez dituen aldi oro. Ib. 161. Ta zerén ofratzendén / Jangoikoari egunóro, / ta guri ere ematendén / guk naidúgun
aldióro. LE Kop 156. Cupidok eritzen nau / fletxakin berriro, / neregana jiratzen / dituen aldiro. Bil 59. Ikusten
zaitutan aldiro aztutzen zaizkit beste gauza guztiyak. Ib. 161. Zenbeit obrein eiten asten giren aldioro. "Siempre
que comenzáremos alguna obra". CatAe 16. Zomait obraren egiten astan gren aldioro. CatR 17. Bat erortzen
den aldioro bekatu mortalean. CatSal 57. Bekatu larrian erortzen den aldiero. Legaz 43. Euskal-Esnalearen
sariketan sartu dan aldioro garai atera dira onen olerkiak. Inza in Jaukol Biozk XV. Maiz, orde, etxetik alde / dut
oroimen aula, / etxera dan aldiro / lotsaz gorri naula. Or BM 96s. Ille-motza, arkaitz-eran, beira dagokio; / aren
kalparra apartuz jotzen dun aldiro. Or Eus 31. Ama zan gaixo negon aldiro / gau t'egun zaintzen niñuna. EA
OlBe 8. Ara urbiltzen diran aldioro, olioz betetzen dutela. Or QA 117. Badira ere zenbait buru-langile galesez
mintzatu behar dutenak egokitzen zaien aldiro. MIH 185.
(Precedido de part. o rad.). Etorrialdióro aurkibalezáte berendáko doblonbát. LE Prog 98. Ordutik eta
oroitu aldiro "Jainkoa baitan bego" zion. FIr 133. Ikasteko gutun eta bertze ek guziak ikusi aldiro nigarra eldu
zitzaien. Ib. 132. Egundaño Jaunak egin dizkion berexkuntza guziak, itz oiek entzun aldiro gogoratzen zaizkio.
Inza Azalp 155. Zedenaren otsa gabez entzun-aldioro, sugea irudi yakon kutxa-zura yaten. Or Tormes 55.
Nagosia ostera, barreka nire burutapena gomuta-aldioro. Ib. 89. Ugiña lêr-aldi-oro. Or Eus 386.
(Precedido de sintagma vbal. con suf. -(e)nean). Zomait obraren egiten asten grenean aldioro. CatSal 17.
(Tras -tuz). Nork itzegin naiko luke, naigabea edo bildurra aipatuz aldioro naigabetsu edo bildurti baledi?
"Quotiens [..] totiens". Or Aitork 262.
(Precedido de sust.). Aiots aldioro. Urrupa aldioro (307 etc.). LE-Ir. Bazkal-ondotik kanta-aurreraiño /
morkots-aldiro jaso du. "La ha levantado a cada paso". Or Eus 87.
Todas las veces. Noizean bein, bada, zere gauz bakoitza egiten astean ta zere tentaldi guzietan begir egiozu
Jangoiko andi Trinitate Irurz santari; eska zagozu aldi oro bere laguntza ta grazia. Mb IArg I 386. Golpe
emanzirénak / itzeen frinkátzen, / entráña amarénak / aldióro ikarátzen. LE Kop 44. Langáu egunóro / Jesúsek
itendú, / eta alá aldióro / penak berritzentú. Ib. 102. Baña kuidatubeardéna dá ez kostúnbres konfésa
komekátzea aldátu ta mejoratugábe, baizik aldióro doáien bekála egiterá múnduan dén gauzarik
inportazioskoéna. Prog 106. Beretertegitik Elizara-bidean "erdu pekataria" oiukatzen ginjoazenetan, txapela
buruan zuela, aldiro egoten zan, zakarra alakoa! ardantegiko atarian. A Ardi 123. Nai danean otoitz au esanda,
aldiro urtebeteko barkapena irabazi leike. ArgiDL 85. Augatik makilla-muturragaz ikutzen nindun aldioro
garondoan. "Siempre con el cabo alto del tiento me atentaba el cocodrilo". Or Tormes 23.
Siempre, todo el tiempo; en todo tiempo. Izarrez gañetiko atsegiñak, barriz, / Zorun-egaizkiñetan aldioro
dabiz! Enb 152. Algustidunak beren / Lagi-jagolari / Aldioro damotsez / Eskarrak ugari. Ib. 98. Europatik toki
oietara joatean aldiero agertzen dira gauza ikusgarrik. JAIraz Bizia 48. Beste bi liburuetan [...] beste bidetik
doa aldioro. Or QA 156. Ezpaiñak bere, eztira aldioro muker ta zimel agertzen. Erkiag Arran 175. Sen batek edo
joera berezko batek erakutsirik, aldi oro senarraren autoritatea aitortua eta ezagutua izan da, naiz ta erri
atzeratuetan gizonaren agintea bidegabekeri izugarriekin nahasia izan. Vill Jaink 163. Lenago gazte giñadenian
/ [Izarraitz eta Agirora] juaten giñan aldiro. Uzt Sas 54.
(Con reduplicación intensiva). Aldiro-aldiro aldatzen eta aberasten ari den hizkuntza hori jakitea. MEIG I
112.
b) (Precedido de numeral). Cada (...) sílabas. Lerroan berean dagon utsarte edo etenak egiten du neurtitza.
Lerro auek bina eten ditut, naiz sei aldioro, naiz bost aldioro. Or Poem 518. Etena 6 aldioro. 'Cesura cada 6'. Ib.
536. Iruko ahapaldi ori beratzitan emateko egon naiz, etenik gabe, J.S. Bach-enarekin egin nuna: 3, 6,
9garrenetan puntua, eta puntudun lerro oiek sei aldioro etena. 'Con cesura cada seis sílabas en los versos
rimados'. Ib. 519. Gurean ezin liteke mintzatu, iru aldi oro doiñua aldatu gabe. "En más de tres sílabas". Or in
Gazt MusIx 34.
- ALDI OROKO. Cf. aldiroko. a) De todas las veces que. Irabanz, Jangoikoaren esanen egin aldi orokoak
eta aldi oro (berez) andiago ta andiagoak. Mb IArg I 161.
b) Eterno, de siempre. Aldioroko legez, hizkuntza ere besarkatzen duenez, ez ditu inork [...] beregandu dituen
usteak, gogoak eta asmoak burutzeko bidean ikusiko hurrengoen egitez. MEIG VI 185.
- ALDI OROTAN. Cada vez que. Ala zion berak, sukaldean arkitzen zun aldi orotan. Etxde JJ 109.
Siempre. Otoi, ba, euzkotarrak, / Aldi orotan otoi. Enb 50. Nire maitia Euzkerea da, / Beti nabil bere billa;
/ Nai dodalarik aldi orotan / Neurekin ixan dedilla. Ib. 144. Zarata gitxi... ta lan askogaz, maitez laguntzen
Amari, / Aldi orotan euzko-eredu ikusten dan gixon ori... Ib. 148. Gurasoek ba dituzte eginbide batzuk
elkarrekiko aldi orotan ezagutuak izan direnak. Vill Jaink 163.
- ALDI OROZ (Sal, S, R ap. A; Dv). (Precedido de oración de relativo). Cada vez que, siempre que. Gehiago
erran den Konfrai eta Konfraisak edireiten diren aldi oroz. Mercy 7. Bekhatu mortalean erortzen den aldi oroz
kofesatu behar dea berheala bekhatua barkatzekotz? CatLuz 23. Meza erraiten dian aldi oroz. UskLiB 33. Ahal
den aldi oroz behar da deithü aberen atxeterra. Ip Dial 80 (It al dan guztian, Ur al dan guztijan, Dv ahal den
guzian). Gurhia egiten den aldi oroz zolak hurez xahatü behar dü. Ib. 83. Eskribitan daudan aldioroz. Mdg 128.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1019