A-Amazur - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 1. lib.: a-amazur
rehuir la carga" A.
2. Por regiones. Atzerriko ugarteetan alderdika, izkuntzaka eta errika banatu diranak, aiengandik datoz. Ol
Gen 10, 5 (Ker alderdika; Bibl zoin bere lurralde, hizkuntz, askazgo eta herrika).
3. Por facciones, en bandos. Alderdika ari dan erri oro ondatzen da (Lc 11, 17). Or MB 225 (Ol
alderdikeritan dabillen).
alderdikar. "Partialité" H.
alderdikari (BNc ap. A). Partidista; parcial. "Parcial" A. Lapurtar alderdikaria zenik [Axular], ezin da
esan. AIr Egan 1953 (1-4), 5. Gutti edo aski alderdikaria zen; maite zituen jenderi denak barkatzen, bertzen alde
onak ez ezagutu nahi. Herr 12-1-1956 (ap. DRA). Horietan egiak ere badira, bainan gauzak ez goragotik
jujatzea, alderdikaria izaitea da! Larz Iru 142. Eta zer politika bestenaz ere izan ditaken alderdikariena. Herr 7-
7-1977, 8.
(Uso sust.). Faccioso. Alderdikari herratsuak sarthu ziren etxe hartan untzi sakratuen hatxemaiteko. Etcheb
Zeruari 22 (ap. DRA).
alderdikaritasun. Partidismo. Paganoen berekoitasuna eta alderdikaritasuna bazterrerat utzi gabe. Herr
21-5-1959, 1.
alderdikatu (L-côte, BN-ciz ap. A; Hb ap. Lh). v. alderditu. 1. "Devenir invalide d'un côté" Dv. "Quedarse
torcido. Gizon alderdikatua, hombre de cuerpo torcido" A. "Rester perclus" Lh. Edozein gaitz edo oinhazez
hartuak zirenak, debrudunak, ilhargi-joak eta alderdikatuak. Dv Mt 4, 24 (Leon alderdikatu; Lç, He, TB, Ip
paralitiko, HeH alderdi ihartu, Ur elbarri). Bazauntzan han sekulako eri, itsu, maingu eta alderdikatu andanak,
oro askako ura noiz higituko zen beha egoki. Leon Io 5, 3 (Dv alderdi ihardun).
2. Dividir en partes. Bikariata beraz ordu hartarik Alkhi Sainduak bi zathitarat alderdikatu zuen eta
hartarik moldatu ziren bi diosesa. Prop 1906, 124. Eber-ek bi seme izan zitun; bata Paleg zeritzan, aren
egunetan lurra alderdikatu zalako. "Divisa sit terra". Ol Gen 10, 25 (Urt errepartitu, Ur, Dv p(h)artitu, Ker
banatu, Bibl zatikatu, BiblE zatitu).
3. Dividirse en bandos. Orduko Sainduak berak alderdikatu ziren: santa Katalina Siennekoa eta Piarres
frantzizkano dohatsua Urbainekin: san Bixente Ferrier bertzearekin. Zerb IxtS 107.
alderdikeria. Parcialidad, partidismo. v. alderditasun. Kondairagileak bear dutelakotz eta izaten direlako
zeatz, egiatiak eta alderdikeririk gabekoak (Quijote IX). AIr RIEV 1928, 604 (Anab ib. 611 aldekotasun, Ldi
RIEV 1929, 210 aldekeri). Alderdikeri gorria ezpa-da on, ezta ere arako apaizarena: errian lau arrotz zirala -elizarako
amorru aundirik gabekoak berak-- ta sermoi guziak erderaz. Ldi IL 65. Gaurko aurrerapenaren
bultzagai eragikorrenak, ezin ukatu ditezken beste batzuek izan dira. Ta ez alderdikeri utsak, bai yakitarauzkoak
ere. "No sólo políticos, sino también culturales". Y 1933, 8. Alderdikeriak kutsutu gabeko aitorra bear baigenun.
Etxde JJ 192. Jakitate gutia gatik, ideologia alderdikerien gatik eta abar. Mde Pr 43. Denen zerbitzuko izan dira
[kontseilariak], alderdikeria izpirik gabe. Herr 5-3-1959 (ap. DRA). Aristotelek berak [...] begirunerik itzalena
ziola argi ta garbi erakusten digu, naiz ta aren alderdikeriak ixildu. Zait Plat 9. Etengabeko alderdikeriburruketan
eta istiluetan akituta. Ib. 123. Ez du gai honetan alderdikeria handirik azaldu Orixek, ez lehen ez
orain. MIH 355. En DFrec hay 11 ejs.
División en bandos, en sectas. Iru aritara biltzen ditu J.C. Guerrak kantu oriek: alderdikeri-kantuak
(Oñaz'tar Ganboarrenak eta Agramot'ar Beaumontarrenak) [...]. Or EEs 1927, 152s. Alderdikeritan dabillen
erri guzia porrokatzen da, ta etxea etxeren gain erortzen da. Ol Lc 11, 17 (Dv bi aldetara dagoen erresuma, IBe
bata bestearen aurka erdibiturik dagoen erreinua). Sorginkeri, muturkeri, liskar, bekaitz, gorroto, burruka,
iskanbilla ta alderdikeriak. Ol Gal 5, 20 (Ker, Bibl, IBk, IBe alderdikeria; Lç, He, TB heresiak, Dv
aldebandak). Lenik alderdikeria sortu bear du, ta gizon obenduna agertuko da, gaizkin galgarria (2 Thess 2, 3).
"Venerit discessio primum". Or MB 59 (Dv arnegamendua, Ol saieskuntza). Jainko guzialtsu ta betikor [...],
begira deabru maltzurrak lilluratu ditun jende oietara, alderdikerieri uko egiñik, egia gozo dakidiela ta
batasunera biur ditezela. "Ut omni haeretica previtate deposita". Ib. 377. Soñean alderdikeririk izan ez dedin;
atalek, ostera, elkarren ardura dezaten. Zait Plat 126. Alderdikeri aietxek au ekarri zuten ondoretzat. Gazt
MusIx 60. Oñetakodun praileen alderdikeriak zirala bide, atxilo ar eta Toledoko konbentuan espetxeratzen. Ib.
143. Ez dela han [...] gurean bezalako ezberdintasun eta alderdikeriarik izan, alderdikeriaren ondoren elkar
ezin-ikusia zetorrela. MEIG VII 29.
alderdikeriatsu, alderdikeritsu. Sectario. Katolikoen jokabide ertsi, alderdikeritsu, tolerantzigabe eta
arrokerizko au izan zen, ene ustez, Pio Barojari eta bere aldiko anitzei, danontzako zabalik bear luketen
Elizaren ateak itxi zizkienak. Etxde Itxas 8.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
1001