La variación formal y conceptual en la terminología de la lingüística ...
La variación formal y conceptual en la terminología de la lingüística ...
La variación formal y conceptual en la terminología de la lingüística ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
un <strong>de</strong>terminado dialecto’) y socio<strong>lingüística</strong> (‘forma <strong>de</strong> hab<strong>la</strong>r propia <strong>de</strong> cada c<strong>la</strong>se<br />
social’).<br />
– Derivación, que <strong>en</strong> morfología <strong>de</strong>signa uno <strong>de</strong> los procedimi<strong>en</strong>tos<br />
fundam<strong>en</strong>tales <strong>de</strong> formación <strong>de</strong> pa<strong>la</strong>bras, <strong>en</strong> <strong>lingüística</strong> histórica indica <strong>la</strong> proced<strong>en</strong>cia<br />
<strong>de</strong> una pa<strong>la</strong>bra (por ejemplo, “rueda <strong>de</strong>riva <strong>de</strong>l <strong>la</strong>t. rota”), y <strong>en</strong> el g<strong>en</strong>erativismo es <strong>la</strong><br />
secu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> procesos que median <strong>en</strong>tre <strong>la</strong> estructura profunda y <strong>la</strong> estructura<br />
superficial.<br />
– Finalm<strong>en</strong>te, pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rarse que tema es una pa<strong>la</strong>bra distinta <strong>en</strong> <strong>lingüística</strong><br />
textual (don<strong>de</strong> <strong>de</strong>signa <strong>la</strong> ‘información conocida’, fr<strong>en</strong>te al rema), <strong>en</strong> semántica (como<br />
d<strong>en</strong>ominación <strong>de</strong> una c<strong>la</strong>se <strong>de</strong> papel semántico) y <strong>en</strong> morfología (ámbito <strong>en</strong> el que alu<strong>de</strong><br />
al segm<strong>en</strong>to morfológico <strong>de</strong> <strong>la</strong> pa<strong>la</strong>bra susceptible <strong>de</strong> recibir morfemas flexivos).<br />
3. Consecu<strong>en</strong>cias <strong>de</strong>l comportami<strong>en</strong>to semántico <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>terminología</strong> <strong>lingüística</strong><br />
Una vez pres<strong>en</strong>tados algunos <strong>de</strong> los muchos casos <strong>de</strong> sinonimia y <strong>de</strong> polisemia<br />
que se registran <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>terminología</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>lingüística</strong> –probablem<strong>en</strong>te <strong>de</strong>masiados si se<br />
establec<strong>en</strong> comparaciones con otras ci<strong>en</strong>cias–, reflexionaremos sobre <strong>la</strong>s consecu<strong>en</strong>cias<br />
que estos acarrean. Podría p<strong>en</strong>sarse, a priori, que todas el<strong>la</strong>s son negativas, pero<br />
int<strong>en</strong>taremos mostrar cómo también hay algunas b<strong>en</strong>eficiosas para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
propia <strong>lingüística</strong>.<br />
A<strong>de</strong>más, <strong>de</strong>be quedar bi<strong>en</strong> c<strong>la</strong>ro que cuando hab<strong>la</strong>mos <strong>de</strong> negatividad no<br />
pret<strong>en</strong><strong>de</strong>mos hacer ningún juicio <strong>de</strong> valor ni <strong>de</strong>f<strong>en</strong><strong>de</strong>r una uniformación arbitraria <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>terminología</strong> <strong>lingüística</strong>, sino simplem<strong>en</strong>te mostrar que, al m<strong>en</strong>os <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminados<br />
ámbitos y casos, sería b<strong>en</strong>eficioso contro<strong>la</strong>r <strong>la</strong> inconsist<strong>en</strong>cia que a m<strong>en</strong>udo esta refleja.<br />
3.1 Aspectos negativos<br />
<strong>La</strong>s consecu<strong>en</strong>cias perjudiciales que se <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> <strong>la</strong> polisemia y <strong>de</strong> <strong>la</strong> sinonimia<br />
pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>terminología</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>lingüística</strong> son numerosas.<br />
3.1.1 <strong>La</strong> sinonimia repercute negativam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> diversos ámbitos. Así, por lo que<br />
se refiere a <strong>la</strong> doc<strong>en</strong>cia, está c<strong>la</strong>ro que resulta nociva para los neófitos, es <strong>de</strong>cir, para los<br />
alumnos <strong>de</strong> carreras re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> <strong>lingüística</strong> y con <strong>la</strong> filología. Ello se <strong>de</strong>be a que<br />
<strong>la</strong> exist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> tantas formas sinónimas muy posiblem<strong>en</strong>te los <strong>de</strong>sori<strong>en</strong>ta y, sin duda,<br />
les obliga a aum<strong>en</strong>tar el esfuerzo cognitivo que ya <strong>de</strong> por sí implica familiarizarse con el<br />
conocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s bases <strong>de</strong>l l<strong>en</strong>guaje, sobre todo si <strong>en</strong> su formación se van sucedi<strong>en</strong>do<br />
profesores a<strong>de</strong>ptos a líneas terminológicas distintas. 24<br />
Pero también los iniciados, esto es, los propios lingüistas, po<strong>de</strong>mos resultar<br />
perjudicados por <strong>la</strong> sinonimia y per<strong>de</strong>rnos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>la</strong>rgas series <strong>de</strong>scritas <strong>en</strong> § 2.2.1, sobre<br />
todo cuando algunos <strong>de</strong> los términos que <strong>la</strong>s compon<strong>en</strong> se circunscrib<strong>en</strong> a escue<strong>la</strong>s muy<br />
concretas o <strong>la</strong> obra <strong>de</strong> autores individuales. Por ejemplo, <strong>de</strong> los muchos términos que<br />
<strong>de</strong>signan <strong>la</strong>s unida<strong>de</strong>s léxicas compuestas por más <strong>de</strong> una pa<strong>la</strong>bra, algunos –v.g. unidad<br />
polilexemática, frasema o fraseolexema– resultan muy poco conocidos, o incluso<br />
opacos, para qui<strong>en</strong> no sea especialista <strong>en</strong> el tema. Por tanto, esto supone una c<strong>la</strong>ra<br />
perturbación para <strong>la</strong> comunicación ci<strong>en</strong>tífica, ya que el lingüista se ve obligado, para<br />
acce<strong>de</strong>r a estudios realizados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un paradigma o escue<strong>la</strong> que no sean los suyos, a<br />
24 <strong>La</strong> misma situación se p<strong>la</strong>ntea <strong>en</strong> niveles educativos no universitarios, si bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> estos <strong>la</strong> cantidad <strong>de</strong><br />
<strong>terminología</strong> que recib<strong>en</strong> los alumnos es bastante más limitada. En todo caso, sería <strong>de</strong>seable que <strong>en</strong> esos<br />
niveles inferiores se actualizara, revisara y se difundiera el empleo (siempre respetando <strong>la</strong> libertad<br />
individual <strong>de</strong> cada profesor) <strong>de</strong>l Glosario <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>terminología</strong> gramatical, unificada por el Ministerio <strong>de</strong><br />
Educación y Ci<strong>en</strong>cia (Alonso Marcos 1986).