12.05.2013 Views

Guía para vigilar el consumo de alcohol en las Américas

Guía para vigilar el consumo de alcohol en las Américas

Guía para vigilar el consumo de alcohol en las Américas

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

PARTE 1 – INTRODUCCIÓN A LA GUÍA<br />

<strong>para</strong> ori<strong>en</strong>tar y asesorar a <strong>las</strong> naciones sobre <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> vigilancia que<br />

<strong>las</strong> provea <strong>de</strong> información exacta que sirva <strong>de</strong> base <strong>para</strong> <strong>de</strong>sarrollar políticas nacionales.<br />

Es preciso consi<strong>de</strong>rar esta guía como un complem<strong>en</strong>to <strong>de</strong> otras publicaciones <strong>de</strong> la<br />

OMS sobre la vigilancia nacional e internacional. Por ejemplo, “Carga Global <strong>de</strong> Morbilidad”<br />

(Global Bur<strong>de</strong>n of Disease) (Murray y Lopez, 1996, a actualizar <strong>en</strong> 2000) que incluye cálculos<br />

<strong>de</strong> preval<strong>en</strong>cia y repercusiones sociales sobre muerte e incapacidad <strong>de</strong>rivadas d<strong>el</strong> <strong>consumo</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>alcohol</strong> <strong>en</strong> ocho regiones d<strong>el</strong> mundo, <strong>de</strong>finidas <strong>en</strong> términos socioeconómicos y geográficos. La<br />

publicación reci<strong>en</strong>te “The Global Alcohol Report” [Informe Mundial <strong>de</strong> Alcohol] (OMS, 2000)<br />

que conti<strong>en</strong>e datos disponibles sobre <strong>el</strong> <strong>consumo</strong> <strong>de</strong> <strong>alcohol</strong> y sus efectos adversos <strong>en</strong> más <strong>de</strong><br />

200 países. A<strong>de</strong>más está diseñada como complem<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la “<strong>Guía</strong> <strong>para</strong> la Epi<strong>de</strong>miología d<strong>el</strong><br />

Abuso <strong>de</strong> Drogas”(Gui<strong>de</strong> to Drug Abuse Epi<strong>de</strong>miology) (OMS, 1998) especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> cuanto<br />

al asesorami<strong>en</strong>to práctico que conti<strong>en</strong>e <strong>para</strong> crear instrum<strong>en</strong>tos <strong>de</strong> <strong>en</strong>cuesta que t<strong>en</strong>gan acceso<br />

a datos policiales y sanitarios. En cierto s<strong>en</strong>tido la pres<strong>en</strong>te guía también brinda asesorami<strong>en</strong>to<br />

más actualizado y <strong>de</strong>tallado sobre la epi<strong>de</strong>miología d<strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> que <strong>el</strong> último docum<strong>en</strong>to. Para<br />

asesorami<strong>en</strong>to sobre la vigilancia <strong>de</strong> los problemas r<strong>el</strong>acionados con <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> a niv<strong>el</strong> local, <strong>el</strong><br />

lector pue<strong>de</strong> referirse a Gru<strong>en</strong>ewald et al. (1997).<br />

Carga mundial <strong>de</strong> los problemas <strong>de</strong>rivados d<strong>el</strong> <strong>consumo</strong> <strong>de</strong> <strong>alcohol</strong><br />

En <strong>las</strong> revisiones <strong>de</strong> la bibliografía internacional sobre la mortalidad y morbilidad<br />

r<strong>el</strong>acionadas con <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> se han i<strong>de</strong>ntificado al m<strong>en</strong>os 61 tipos difer<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes,<br />

<strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s o muerte que son pot<strong>en</strong>cialm<strong>en</strong>te causados por <strong>el</strong> <strong>consumo</strong> <strong>de</strong> <strong>alcohol</strong>. La<br />

conclusión <strong>de</strong> los principales exám<strong>en</strong>es y metaanálisis <strong>de</strong> English et al. (1995), realizados con<br />

criterios rigurosos, es que <strong>en</strong> 38 inci<strong>de</strong>ncias hubo pruebas sufici<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> asociación causal directa<br />

con un <strong>consumo</strong> <strong>de</strong> <strong>alcohol</strong> ‘p<strong>el</strong>igroso o perjudicial’ (ver Tabla 3.1.1, capítulo 3.1) – <strong>en</strong> uno <strong>de</strong><br />

estos casos (col<strong>el</strong>itiasis) se i<strong>de</strong>ntificó un efecto protector d<strong>el</strong> <strong>alcohol</strong>. English et al. (1995)<br />

calcularon <strong>de</strong>spués la proporción <strong>en</strong> que cada una <strong>de</strong> estas <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s podría atribuirse<br />

exclusivam<strong>en</strong>te al <strong>alcohol</strong>, con valores que varían <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un 3% (<strong>en</strong> Australia) correspondi<strong>en</strong>te al<br />

cáncer <strong>de</strong> mama, y un 100% <strong>para</strong> <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s causadas totalm<strong>en</strong>te por <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong>, como la<br />

cirrosis hepática alcohólica y la miocardiopatía alcohólica.<br />

La revisión <strong>de</strong> English et al. (1995) se consi<strong>de</strong>ra aun como punto <strong>de</strong> refer<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la<br />

epi<strong>de</strong>miología internacional d<strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> según lo indica la aplicación <strong>de</strong> sus resultados con<br />

<strong>en</strong>mi<strong>en</strong>das mínimas <strong>en</strong> <strong>el</strong> proyecto <strong>de</strong> “Global Bur<strong>de</strong>n of Disease” (Murray y Lopez, 1997) y<br />

también <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong> morbilidad y mortalidad <strong>en</strong> r<strong>el</strong>ación con <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> <strong>en</strong> Canadá (Single<br />

et al., 1999). En la parte 3 <strong>de</strong> esta guía se esboza un método <strong>para</strong> aplicar <strong>el</strong> <strong>en</strong>foque <strong>de</strong> English<br />

et al. a otros países.<br />

El informe “Global Bur<strong>de</strong>n of Disease [Carga Global <strong>de</strong> Morbilidad]” (Murray y Lopez,<br />

1997) incluye cálculos tanto <strong>de</strong> número <strong>de</strong> muertes r<strong>el</strong>acionadas con <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> como d<strong>el</strong> grado<br />

<strong>de</strong> discapacidad social y <strong>de</strong> otros tipos causados por <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s y acci<strong>de</strong>ntes vinculados con<br />

<strong>el</strong> <strong>alcohol</strong>. Como se muestra <strong>en</strong> más <strong>de</strong>talle <strong>en</strong> la Tabla 1.1.1 por cada una <strong>de</strong> <strong>las</strong> 8 regiones d<strong>el</strong><br />

mundo empleadas <strong>en</strong> <strong>el</strong> estudio, se calculó que <strong>para</strong> 1990, <strong>en</strong> <strong>el</strong> mundo <strong>en</strong> <strong>de</strong>sarrollo, <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong><br />

fue causa <strong>de</strong> 636.800 muertes, 14.6 millones <strong>de</strong> años <strong>de</strong> vida perdidos y 32,3 millones <strong>de</strong> años<br />

<strong>de</strong> vida ‘ajustada a discapacidad’. La última medida incluye cálculos <strong>de</strong> la repercusión <strong>de</strong> los<br />

acci<strong>de</strong>ntes y <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s no mortales causados por <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> <strong>en</strong> la calidad g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> vida. El<br />

grado d<strong>el</strong> perjuicio r<strong>el</strong>acionado con <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> varía consi<strong>de</strong>rablem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>las</strong> difer<strong>en</strong>tes regiones<br />

d<strong>el</strong> mundo. En los países occi<strong>de</strong>ntales <strong>de</strong>sarrollados, la India, China y países d<strong>el</strong> antiguo Bloque<br />

Ori<strong>en</strong>tal se estima que <strong>el</strong> <strong>alcohol</strong> contribuye <strong>en</strong>tre 1,2% y 1,4% <strong>de</strong> todas <strong>las</strong> muertes; <strong>en</strong> otros<br />

países asiáticos los niv<strong>el</strong>es más altos son evi<strong>de</strong>ntes (1,8%); África al Sur d<strong>el</strong> Sahara (2,1%) y<br />

países latinoamericanos (4,5%). Cabe notar la fuerte posibilidad <strong>de</strong> que estas cifras estén<br />

11

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!