12.05.2013 Views

un territorio que construye identidad en defensa de su patrimonio. el ...

un territorio que construye identidad en defensa de su patrimonio. el ...

un territorio que construye identidad en defensa de su patrimonio. el ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

con las fuerzas dominantes <strong>que</strong> le niegan <strong>el</strong> <strong>de</strong>recho y la posibilidad <strong>de</strong><br />

actuar <strong>en</strong> ese carácter (Touraine, 2006, p. 140-141). La i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> lo colectivo<br />

es muy importante <strong>en</strong> la dim<strong>en</strong>sión <strong>en</strong> <strong>que</strong> se expresa <strong>el</strong> movimi<strong>en</strong>to social<br />

y <strong>en</strong> los objetivos <strong>que</strong> persigue. En este aspecto, los nuevos movimi<strong>en</strong>tos<br />

sociales <strong>que</strong> se caracterizan por acciones colectivas <strong>en</strong> <strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos<br />

<strong>que</strong> les son negados, adquier<strong>en</strong> dim<strong>en</strong>sión <strong>de</strong> <strong>su</strong> acción colectiva <strong>en</strong> cuanto<br />

son <strong>el</strong> re<strong>su</strong>ltado <strong>de</strong> la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>un</strong> <strong>su</strong>jeto y <strong>de</strong> <strong>un</strong> conflicto. “El objetivo<br />

principal <strong>de</strong>l movimi<strong>en</strong>to social es la realización <strong>de</strong> <strong>un</strong>o mismo como actor<br />

con capacidad para transformar <strong>su</strong> situación y <strong>su</strong> <strong>en</strong>torno, es <strong>de</strong>cir, ser<br />

reconocido como <strong>un</strong> <strong>su</strong>jeto cada vez <strong>que</strong> <strong>el</strong> actor reconoce <strong>que</strong> <strong>de</strong> la<br />

solución <strong>de</strong> <strong>un</strong> conflicto <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>que</strong> está comprometido <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>su</strong> capacidad<br />

<strong>de</strong> ser <strong>un</strong> actor libre y no <strong>el</strong> producto <strong>de</strong> r<strong>el</strong>aciones sociales <strong>que</strong> él no<br />

domina” (Touraine, 2006, p. 189).<br />

Así como Touraine aborda la necesidad <strong>de</strong> rep<strong>en</strong>sar lo colectivo <strong>en</strong> otros<br />

términos, Lechner (1999) formula <strong>que</strong>, la pres<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> las aspiraciones<br />

colectivas se ori<strong>en</strong>tan ya no <strong>en</strong> la dirección <strong>de</strong> cambiar <strong>el</strong> m<strong>un</strong>do, sino <strong>de</strong><br />

cambiar la vida. Son aspiraciones <strong>que</strong> se <strong>en</strong><strong>un</strong>cian como <strong>que</strong>ja, como<br />

car<strong>en</strong>cia y emerg<strong>en</strong> <strong>en</strong> negativo como la sociedad <strong>que</strong> no será. Para él la<br />

aus<strong>en</strong>cia o <strong>de</strong>bilidad <strong>de</strong> los <strong>su</strong>eños colectivos no implica la <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong><br />

estos, ya <strong>que</strong> <strong>el</strong> vínculo social, base para lo colectivo, sigue estando<br />

pres<strong>en</strong>te a<strong>un</strong><strong>que</strong> sea por aus<strong>en</strong>cia o car<strong>en</strong>cia. Salazar (2002), <strong>que</strong> hace <strong>un</strong><br />

análisis <strong>de</strong> la memoria histórica <strong>de</strong> los movimi<strong>en</strong>tos sociales y populares,<br />

utiliza <strong>el</strong> concepto <strong>de</strong> capital social para explicar <strong>el</strong> f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o <strong>en</strong> <strong>el</strong> cual <strong>el</strong><br />

movimi<strong>en</strong>to social está <strong>en</strong> <strong>un</strong>a doble fase: <strong>de</strong> invisibilización o <strong>su</strong>bsid<strong>en</strong>cia<br />

(como la llama), o bi<strong>en</strong> <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia. Según <strong>su</strong> análisis, consi<strong>de</strong>ra <strong>que</strong> la<br />

pot<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l capital social ocurre <strong>en</strong> procesos y <strong>en</strong> períodos <strong>de</strong> <strong>su</strong>bsid<strong>en</strong>cia<br />

más <strong>que</strong> <strong>en</strong> los <strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia, los <strong>que</strong> se caracterizan por ser rev<strong>en</strong>tones<br />

sociales <strong>que</strong> expresan la acumulación <strong>de</strong> rabia e impot<strong>en</strong>cia g<strong>en</strong>erada <strong>en</strong><br />

esos períodos <strong>de</strong> <strong>su</strong>bsid<strong>en</strong>cia.<br />

En la explicación <strong>de</strong> los nuevos movimi<strong>en</strong>tos sociales, <strong>un</strong> aspecto <strong>que</strong><br />

re<strong>su</strong>lta c<strong>en</strong>tral para los distintos autores a los <strong>que</strong> hemos hecho alusión, es<br />

la forma emerg<strong>en</strong>te <strong>que</strong> a<strong>su</strong>me lo colectivo, difer<strong>en</strong>ciando <strong>en</strong>tre las<br />

organizaciones y <strong>el</strong> carácter <strong>que</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> las antiguas realida<strong>de</strong>s sociales<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!