11.05.2013 Views

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

77.
Por
otra
parte,
se
introduc<strong>en</strong>,
por
primera
vez,
<strong>lo</strong>s
estudios
sistemáticos
de
<br />

marxismo
<strong>en</strong>
<strong>lo</strong>s
programas
universitarios.
Era
un
marxismo
peculiar,
de
ori<strong>en</strong>tación
<br />

marcadam<strong>en</strong>te
universitaria,
nacía
de
<strong>la</strong>s
au<strong>la</strong>s
y
no
de
<strong>la</strong>
práctica
política. 80 
El
<br />

p<strong>en</strong>sador
más
difundido
era
<strong>el</strong>
filósofo
francés
Louis
Althusser. 81 
Esta
situación
explica
<br />

por
qué
mi
manual:
Los
conceptos
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tales
d<strong>el</strong>
materialismo
histórico 82 ,
<br />

publicado
<strong>en</strong>
1969,
ha
t<strong>en</strong>ido
una
difusión
tan
grande. 83 
<br />

78.
La
editorial
mexicana
Sig<strong>lo</strong>
XXI,
dirigida
por
Arnaldo
Orfi<strong>la</strong>
‐un
destacado
<br />

int<strong>el</strong>ectual
arg<strong>en</strong>tino
y
partidario
de
<strong>lo</strong>s
movimi<strong>en</strong>tos
revolucionarios‐
responsable
de
<br />

<strong>la</strong>
publicación
de
<strong>lo</strong>s
libros
de
Althusser,
de
mi
manual,
y
de
muchos
otros
libros
de
<br />












































































































































































<br />

La
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
es
una
situación
<strong>en</strong>
<strong>la</strong>
cual
un
cierto
grupo
de
países
ti<strong>en</strong><strong>en</strong>
su
economía
condicionada
por
<strong>el</strong>
<br />

desarrol<strong>lo</strong>
y
expansión
de
otra
economía
a
<strong>la</strong>
cual
<strong>la</strong>
propia
está
sometida.
La
re<strong>la</strong>ción
de
interdep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
<strong>en</strong>tre
dos
o
<br />

más
economías,
y
<strong>en</strong>tre
éstas
y
<strong>el</strong>
comercio
mundial,
asume
<strong>la</strong>
forma
de
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
cuando
algunos
países
(<strong>lo</strong>s
<br />

dominantes)
pued<strong>en</strong>
expandirse
y
auto­impulsarse,
<strong>en</strong>
tanto
que
otros
países
(<strong>lo</strong>s
dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes)
só<strong>lo</strong>
<strong>lo</strong>
pued<strong>en</strong>
hacer
<br />

como
reflejo
de
esa
expansión,
que
puede
actuar
positiva
y/o
negativam<strong>en</strong>te
sobre
su
desarrol<strong>lo</strong>
inmediato.
De
<br />

cualquier
forma,
<strong>la</strong>
situación
[...]
de
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
conduce
a
una
situación
g<strong>lo</strong>bal
de
<strong>lo</strong>s
países
dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tes
que
<strong>lo</strong>s
<br />

sitúa
<strong>en</strong>
retraso
y
bajo
<strong>la</strong>
exp<strong>lo</strong>tación
de
<strong>lo</strong>s
países
dominantes.
<br />

Los
países
dominantes
dispon<strong>en</strong>
de
capitales,
recursos
tecnológicos,
comerciales
y
condiciones
sociopolíticas
que
<br />

les
permit<strong>en</strong>
imponer
a
<strong>lo</strong>s
países
que
carec<strong>en</strong>
de
estos
recursos
condiciones
de
exp<strong>lo</strong>tación,
es
decir,
condiciones
<br />

para
extraerles
parte
de
<strong>lo</strong>s
exced<strong>en</strong>tes
que
<strong>el</strong><strong>lo</strong>s
produc<strong>en</strong>.
[...]
La
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
está,
pues,
fundada
<strong>en</strong>
una
división
<br />

internacional
d<strong>el</strong>
trabajo
que
permite
<strong>el</strong>
desarrol<strong>lo</strong>
industrial
[<strong>en</strong>]
algunos
países
y
limita
este
mismo
desarrol<strong>lo</strong>
<strong>en</strong>
<br />

otros,
sometiéndo<strong>lo</strong>s
a
<strong>la</strong>s
condiciones
de
crecimi<strong>en</strong>to
inducidas
por
<strong>lo</strong>s
c<strong>en</strong>tros
de
dominación
mundial
(Ibid.
p.27).
<br />

D<strong>el</strong>
análisis
de
<strong>la</strong>
“teoría
de
<strong>la</strong>
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia”
se
deduce
que
no
exist<strong>en</strong>
burguesías
nacionales
progresistas
<strong>en</strong>
<br />

nuestros
países,
es
decir,
que
esta
c<strong>la</strong>se,
para
sobrevivir
<strong>en</strong>
<strong>la</strong>s
condiciones
actuales
d<strong>el</strong>
capitalismo,
no
ti<strong>en</strong>e
otra
<br />

opción
que
asociarse,
<strong>en</strong>
<strong>la</strong>
condición
de
socio
m<strong>en</strong>or,
al
capital
extranjero.
[...]
(V.
Bambirra,
Teoría
de
<strong>la</strong>
<br />

dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia...,
op.cit.
p.18).
<br />

80.
E.
Hobsbawm,
La
historia
d<strong>el</strong>
Sig<strong>lo</strong>
XX...,
op.cit.
p.443.
<br />

81.
Me
parece
interesante
al
respecto
<strong>el</strong>
testimonio
de
Tomás
Moulián,
conocido
soció<strong>lo</strong>go
chil<strong>en</strong>o
y
compañero
de
<br />

ruta
de
aqu<strong>el</strong><strong>lo</strong>s
años:
Mi
g<strong>en</strong>eración,
desde
1967
<strong>en</strong>
reci<strong>en</strong>te
ruptura
con
<strong>el</strong>
social­cristianismo,
se
sintió
atraída
por
<br />

<strong>el</strong>
marxismo
revitalizado
por
Althusser.
Este
<strong>lo</strong>
despojó
de
<strong>lo</strong>s
residuos
mecanicistas
y
economicistas,
<strong>lo</strong>
dotó
de
un
<br />

nuevo
rigor
conceptual
y
además
abrió
puertas
al
diá<strong>lo</strong>go
con
otras
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cias
culturales.
[...]
nos
atrajo
que
fuera
<br />

una
afirmación
y
una
crítica.
[...]
Era
una
obra
que
proporcionaba
c<strong>la</strong>ves
y
pistas
para
ad<strong>en</strong>trarse
<strong>en</strong>
<strong>el</strong>
mundo
<br />

marxista.
Liberaba
al
materialismo
histórico
de
<strong>lo</strong>s
habituales
ropajes
triviales;
asumía
<strong>la</strong>
crítica
d<strong>el</strong>
pasado
teórico
<br />

pero
afirmaba
<strong>el</strong>
va<strong>lo</strong>r
int<strong>el</strong>ectual
d<strong>el</strong>
marxismo,
deteriorado
por
años
de
conformismo.
(Tomás
Moulián,
<br />

Democracia
y
Socialismo
<strong>en</strong>
Chile,
Ed.
FLACSO,
Santiago
de
Chile,
<strong>en</strong>ero
1982,
pp.9‐10).
<br />

82.
Marta
Harnecker,
Los
conceptos
<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tales
d<strong>el</strong>
materialismo
histórico,
Sig<strong>lo</strong>
XXI
editores,
México,
59ª
ed.
<br />

1994.
<br />

83.
De
este
libro,
cuyo
orig<strong>en</strong>
fueron
unas
notas
modestas
para
un
curso
que
impartí
a
un
grupo
de
militantes
<br />

revolucionarios
<strong>en</strong>
París,
han
circu<strong>la</strong>do
por
<strong>el</strong>
mundo
de
hab<strong>la</strong>
hispana,
para
mi
sorpresa,
alrededor
de
un
millón
de
<br />

ejemp<strong>la</strong>res.
Y
a
pesar
d<strong>el</strong>
desc<strong>en</strong>so
d<strong>el</strong>
interés
por
<strong>el</strong>
marxismo
luego
de
<strong>la</strong>
caída
d<strong>el</strong>
socialismo
de
Europa
d<strong>el</strong>
Este,
<br />

sigue
usándose
<strong>en</strong>
<strong>la</strong>s
universidades
<strong>la</strong>tinoamericanas
y,
según
supe,
también
<strong>en</strong>
Francia
y
Bélgica.
Estoy
<br />

consci<strong>en</strong>te
de
que
debería
corregir
nuevam<strong>en</strong>te,
revisando
expresiones
que
se
han
prestado
a
interpretaciones
<br />

incorrectas,
ampliando
algunos
temas,
modificando
otros.
Si
no
<strong>lo</strong>
he
hecho
es
por
haber
estado
completam<strong>en</strong>te
<br />

absorbida
<strong>en</strong>
un
esfuerzo
de
compi<strong>la</strong>ción
de
<strong>la</strong>
memoria
histórica
de
América
Latina,
a
través
de
una
serie
de
<br />

<strong>en</strong>trevistas
con
sus
más
destacados
cuadros
políticos
de
<strong>lo</strong>s
gobiernos
<strong>lo</strong>cales
y
movimi<strong>en</strong>tos
popu<strong>la</strong>res.
<br />

- - 46

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!