11.05.2013 Views

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

haciendo posible lo imposible. la izquierda en el umbral ... - Rebelión

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

II. CRISIS TEÓRICA<br />

1) TRIPLE ORIGEN<br />

989.
La
crisis
teórica
de
<strong>la</strong>
<strong>izquierda</strong>
<strong>la</strong>tinoamericana
ti<strong>en</strong>e,
a
mi
<strong>en</strong>t<strong>en</strong>der,
un
triple
<br />

orig<strong>en</strong>.
En
primer
lugar,
su
incapacidad
histórica
de
e<strong>la</strong>borar
un
p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to
<br />

propio,
que
parta
d<strong>el</strong>
análisis
de
<strong>la</strong>
realidad
d<strong>el</strong>
subcontin<strong>en</strong>te
y
de
cada
país,
de
sus
<br />

tradiciones
de
lucha
y
de
sus
pot<strong>en</strong>cialidades
de
cambio.
Salvo
escasos
esfuerzos
<strong>en</strong>
<br />

este
s<strong>en</strong>tido 790 ,
<strong>la</strong>
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
fue
más
bi<strong>en</strong>
<strong>la</strong>
de
extrapo<strong>la</strong>r
esquemas
de
análisis
propios
<br />

a
otras
<strong>la</strong>titudes.
Se
analizaba
<strong>la</strong>
realidad
con
parámetros
europeos:
por
ejemp<strong>lo</strong>,
se
<br />

consideraba
a
América
Latina
como
una
formación
feudal
cuando
era
capitalista
<br />

dep<strong>en</strong>di<strong>en</strong>te,
o
se
aplicaba
<strong>el</strong>
esquema
de
análisis
c<strong>la</strong>sista
europeo
a
países
que
t<strong>en</strong>ían
<br />

una
pob<strong>la</strong>ción
mayoritariam<strong>en</strong>te
indíg<strong>en</strong>a,
<strong>lo</strong>
que
llevaba
a
desconocer
<strong>la</strong>
importancia
<br />

d<strong>el</strong>
factor
étnico‐cultural. 791 
<br />

990.
En
segundo
lugar,
no
ha
sido
capaz
de
realizar
un
estudio
riguroso
de
<strong>la</strong>s
<br />

experi<strong>en</strong>cias
socialistas
‐tanto
de
sus
éxitos
como
de
sus
fracasos‐,
y
esto
ti<strong>en</strong>e
<strong>en</strong>
<br />

parte
que
ver
con
<strong>la</strong>
escasa
o
nu<strong>la</strong> 792 
divulgación
ci<strong>en</strong>tífica
que
se
ha
hecho
de
<strong>el</strong><strong>la</strong>s;
y
<br />

tampoco
ha
realizado
un
análisis
serio
de
<strong>la</strong>s
causas
de
sus
derrotas.
<br />

991.
Pero,
sin
duda,
<strong>la</strong>
explicación
más
importante
de
esta
crisis
teórica
es
<strong>la</strong>
<br />

inexist<strong>en</strong>cia
de
un
estudio
crítico
d<strong>el</strong>
capitalismo
de
fines
d<strong>el</strong>
sig<strong>lo</strong>
XX
‐<strong>el</strong>
capitalismo
<br />

de
<strong>la</strong>
revolución
<strong>el</strong>ectrónico‐informática,
de
<strong>la</strong>
g<strong>lo</strong>balización
y
<strong>la</strong>s
guerras
financieras‐.
<br />

No
estoy
hab<strong>la</strong>ndo
de
estudios
parciales,
sobre
determinados
aspectos
de
<strong>la</strong>
sociedad
<br />

capitalista
actual
‐que
sin
duda
exist<strong>en</strong> 793 ‐,
me
estoy
refiri<strong>en</strong>do
a
un
estudio
con
<strong>la</strong>
<br />

integralidad
y
<strong>la</strong>
rigurosidad
con
<strong>la</strong>
que
Marx
estudió
<strong>el</strong>
capitalismo
de
<strong>la</strong>
revolución
<br />

industrial.
<br />

992.
¿En
qué
se
modifica,
por
ejemp<strong>lo</strong>,
<strong>el</strong>
concepto
de
plusvalía
‐concepto
c<strong>en</strong>tral
d<strong>el</strong>
<br />

análisis
crítico
d<strong>el</strong>
capitalismo
<strong>en</strong>
Marx‐
con
<strong>la</strong>
introducción
de
<strong>la</strong>
máquina
digital
y
<strong>la</strong>
<br />

























































<br />

790 .
Entre
<strong>el</strong><strong>lo</strong>s
cabe
destacar
muy
especialm<strong>en</strong>te
<strong>lo</strong>s
de
Mariátegui
<strong>en</strong>
<strong>lo</strong>s
años
veinte
y
<strong>lo</strong>s
esfuerzos
inconclusos
<br />

d<strong>el</strong>
Che
Guevara
y
<strong>la</strong>
teoría
de
<strong>la</strong>
dep<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia
<strong>en</strong>
<strong>lo</strong>s
años
ses<strong>en</strong>ta;
además
de
<strong>lo</strong>s
aportes
de
<strong>lo</strong>s
investigados
<br />

brasileros
Caio
Prado
Junior
y
F<strong>lo</strong>restan
Fernandes,
<strong>en</strong>tre
otros.
<br />

791 .
Ver
sobre
<strong>el</strong>
tema
<strong>el</strong>
libro
de
José
Aricó,
Marx
y
América
Latina,
Catá<strong>lo</strong>gos
Editora,
Bu<strong>en</strong>os
Aires,
1988,
<br />

donde
<strong>el</strong>
autor
trata
de
explicar
de
alguna
manera
por
qué
se
produce
este
desfase
<strong>en</strong>tre
<strong>la</strong>
teoría
de
Marx
y
su
<br />

aplicación
<strong>en</strong>
América
Latina.
<br />

792 .
Una
excepción
son
<strong>lo</strong>s
trabajos
d<strong>el</strong>
investigador
francés
Charles
Bett<strong>el</strong>heim,
que
ha
dedicado
más
de
cuar<strong>en</strong>ta
<br />

años
a
esta
temática
(ver
bibliografía
al
final
d<strong>el</strong>
libro).
<br />

793 .
Entre
estos
estudios
cabe
destacar
<strong>el</strong>
libro
de
Manu<strong>el</strong>
Cast<strong>el</strong>ls,
que
hemos
utilizado
profusam<strong>en</strong>te
<strong>en</strong>
<strong>la</strong>
<br />

segunda
parte
de
este
trabajo:
La
era
de
<strong>la</strong>
información:
<strong>la</strong>
sociedad
red,
especialm<strong>en</strong>te
<strong>en</strong>
<strong>lo</strong>
que
se
refiere
a
<strong>lo</strong>s
<br />

cambios
sufridos
<strong>en</strong>
<strong>el</strong>
proceso
de
producción
y
su
repercusión
<strong>en</strong>
<strong>lo</strong>s
trabajadores.
Sobre
<strong>la</strong>
situación
d<strong>el</strong>
<br />

marxismo
occid<strong>en</strong>tal
ver:
Perry
Anderson,
Tras
<strong>la</strong>s
hu<strong>el</strong><strong>la</strong>s
d<strong>el</strong>
materialismo
histórico,
Sig<strong>lo</strong>
XXI,
Madrid,
1986.
<br />

- - 228

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!