B'UCH'UJ YOL MAYA' B'A'AJ TZAN TOKEN
B'UCH'UJ YOL MAYA' B'A'AJ TZAN TOKEN B'UCH'UJ YOL MAYA' B'A'AJ TZAN TOKEN
70 3 0 -on = agentivo Tu k’ayb’il at te kyi’on. En la tienda venden azúcar. Balancear Kab’ila’ Kab’i = igual -la’ = sufijo Te b’i’xh nkab’lan. La señora se balancea. Barajear Samila’ Sam = revolver -la’ = sufijo Te k’wa’l nsamilan. El niño barajea. Bastidor Slapb’il Slap = cocer -b’il = instrumentalizador Te xuj eq’i’ slapb’il. La mujer lleva su bastidor. Basto Wit’b’il Wit’ = centrar -b’il = instrumentalizador Xhut te wit’b’il. El basto está roto. Batería Wi’on Nloq’on wi’on te ku’xon. El jóven compra batería. Beeper Witz’itz’ Witz’ = voz Itz’ = sonido onomatopéyico Iq’i’ twitz’itz’ te b’eton. El caminante lleva su beeper. Actualización Lexical Tektiteko
Bendecir Ky’iwsla’ Ky’iw = consagrar -sl = causativo -a’ = sufijo Te ajaw nky’iwlan. El señor bendice. Beneficiar Etzila’ Etzil = provecho -a’ = sufijo Qkyaqil nqo etzilan te a’. Todos somos beneficiados por el agua. Bibliografía U’jb’il U’j = libros -b’il = instrumentalizador Tuj te u’jb’il ti’chq tpak’b’alil at. En esta bibliografía hay datos históricos. Bicicleta Skyetkyet Skyet = delgado Kyet = rápido At skyetkyet te k’wa’l. El niño tiene su bicicleta. Bienestar B’ansten B’an = bueno Sten = estar Ajna’l at tb’anstenb’il. Ahora hay bienestar. Biografía Pakixjal Pak = historia I = traer Xjal = persona Te pakixjal nim tpakb’alil tuj. La biografía contiene historias personales. B’uch’uj Yol Tzan Token B’a’aj 3 ! 71
- Page 15 and 16: Adornar Txaku’ B’an txaku’ tu
- Page 17 and 18: Brillante Xhpotz’in Xhpotz’ = b
- Page 19 and 20: -b’enj = sufijo Nim xtxolil te k
- Page 21 and 22: Jardín Ub’echul Ub’ech. = flor
- Page 23 and 24: Tu kyaqtx’otx’ ntzaj te kyaqmuk
- Page 25 and 26: Papaya Timi’ch Ti = atrás Mi’c
- Page 27 and 28: Reforestación Awinalb’il Awina
- Page 29 and 30: Trigo Mo’tz’xi’m Mo’tz’ =
- Page 31 and 32: Xlakb’il b’ix Tz’aqb’il Car
- Page 33 and 34: Alambre Jitz’k’ux Jitz’ = ama
- Page 35 and 36: Guante Tq’ab’il Q’ab’ = man
- Page 37: Saqchb’ilb’i’b’l Deportes 2
- Page 40 and 41: 44 2 4 Jun b’uch’uj ekamb’an
- Page 42 and 43: 2 6
- Page 44 and 45: 2 8
- Page 46 and 47: 50 2 0 Kye k’wa’l eb’aj Junon
- Page 48 and 49: 52 2 " Accionar Yak’umb’il Yak
- Page 50 and 51: 54 2 $ Kye b’uch’uj eximjan. La
- Page 52 and 53: 56 2 & Aislar Laq’b’a Laq’ =
- Page 54 and 55: 58 2 ( Altanería Jalaq’ Ja = alt
- Page 56 and 57: 60 3 = Amonestar Xhib’la’ Xhib
- Page 58 and 59: 62 3 2 Aniquilar Jupa’ Jup = redu
- Page 60 and 61: 64 3 4 Apear Qetzla’ Qetz = bajar
- Page 62 and 63: 66 3 6 Arqueología Xna’oqlim Xna
- Page 64 and 65: 68 3 8 Asociar Wiqsla’ Wiq = uni
- Page 68 and 69: 72 3 " Biología Xnaq’itz’ Xnaq
- Page 70 and 71: 74 3 $ Cadena Xkotob’il Xkotob’
- Page 72 and 73: 76 3 & Q’aq’ = fuego Ntilun te
- Page 74 and 75: 78 3 ( Cartón Xpenu’j Xpen = gru
- Page 76 and 77: 80 4 = Te xuj ntxijo’n tb’utx t
- Page 78 and 79: 82 4 2 Clamor One’mjb’il One’
- Page 80 and 81: 84 4 Colador Txamub’il Txam = col
- Page 82 and 83: 86 4 6 Compadecer Mejletel Mejlet =
- Page 84 and 85: 88 4 8 Kyetz okytz’iky’ij. Ello
- Page 86 and 87: 90 4 0 Contador Ajlon Ajl = contar
- Page 88 and 89: 92 4 " Eq’i’ xtx’oxux te k’
- Page 90 and 91: 94 4 $ -b’il = instrumentalizador
- Page 92 and 93: 96 4 & Desperdicio Txamb’enal Tx
- Page 94 and 95: 98 4 ( Kye uky’i’lj eb’aj paw
- Page 96 and 97: 100 5 = Espejo Itz’b’il Itz’
- Page 98 and 99: 102 5 2 Aq’um = trabajo -b’il =
- Page 100 and 101: 104 5 4 A’ = agua Atqex te q’aq
- Page 102 and 103: 106 5 6 Gotero Tz’ujb’il Tz’u
- Page 104 and 105: 108 5 8 Wutz = ojo Te smujwutz jun
- Page 106 and 107: 110 5 0 Te xjaleyon n’e’en xjal
- Page 108 and 109: 112 5 " At jun tenej b’eyul tejul
- Page 110 and 111: 114 5 $ Te u’jb’ilj nim u’j a
- Page 112 and 113: 116 5 & Lob’ul tpalajul tq’otx
- Page 114 and 115: 118 5 ( Mecano (juguete) Saxb’il
Bendecir Ky’iwsla’<br />
Ky’iw = consagrar<br />
-sl = causativo<br />
-a’ = sufijo<br />
Te ajaw nky’iwlan.<br />
El señor bendice.<br />
Beneficiar Etzila’<br />
Etzil = provecho<br />
-a’ = sufijo<br />
Qkyaqil nqo etzilan te a’.<br />
Todos somos beneficiados por el agua.<br />
Bibliografía U’jb’il<br />
U’j = libros<br />
-b’il = instrumentalizador<br />
Tuj te u’jb’il ti’chq tpak’b’alil at.<br />
En esta bibliografía hay datos históricos.<br />
Bicicleta Skyetkyet<br />
Skyet = delgado<br />
Kyet = rápido<br />
At skyetkyet te k’wa’l.<br />
El niño tiene su bicicleta.<br />
Bienestar B’ansten<br />
B’an = bueno<br />
Sten = estar<br />
Ajna’l at tb’anstenb’il.<br />
Ahora hay bienestar.<br />
Biografía Pakixjal<br />
Pak = historia<br />
I = traer<br />
Xjal = persona<br />
Te pakixjal nim tpakb’alil tuj.<br />
La biografía contiene historias personales.<br />
B’uch’uj Yol Tzan Token B’a’aj<br />
3<br />
!<br />
71