seis poemas galegos - Consello da Cultura Galega

valente, de reivindicación da memoria do amigo morto por ferro irado,
naquela España de censura e penuria intelectual 14 . Evoca a figura de García
Lorca, polas rúas de Santiago, naquela primavera de 1932, rodeado por un
tropel xuvenil de universitarios e artistas, destinados a soster brillantemente
a cultura galega de posguerra, vestido de pano claro e gravata vermella,
con aire de poeta en Nova York. Os Arturo Cuadrado (co seu cuartel literario
na rúa Calderería), Luís Manteiga e Francisco Lamas (protagonistas da
entrega do seu primeiro poema «Madrigal â cibdá de Santiago»), F. Fernández
del Riego, R. Carballo Calero, Ánxel Fole, Luís Tobío, Luís Seoane e Carlos
Maside, Eiroa, o profesor e poeta Feliciano Rolán.
Cativador e cordial, balbordo de vida e poesía, fala incesantemente da
alma lírica de Galicia e das súas relacións co reino de Granada, anunciándolles
unha homenaxe nacional a Rosalía de Castro. Carlos Martínez-Barbeito recolle
algúns instantes desta viaxe, literaria e humanamente intensos. O pasmo
diante da Catedral, afirmándose entre a neboeira nocturna; a Quintana,
acolledora e íntima, á que Lorca bautizou co nome de praza-butaca e serviu
de espacio poético ó seu poema «Danza da lúa en Santiago»; a Colexiata de
Santa María a Real do Sar e o seu claustro, coas súas sombras pétreas de
monxes e abades; a ofrenda floral a Rosalía 15 e o momento no que lle dedica,
no Café Suizo, os seus libros Canciones e Romancero gitano, con sinatura
e debuxos esparexidos por entre as súas páxinas, forma que tiña Federico
de alongar indefinidamente o seu afecto na presencia e memoria dos seus
amigos 16 ; pero, sobre todo, a escena no hotel Compostela, sentado ó piano,
tocando, cantando, recitando, representando, rindo. O coro de amigos,
14 Ver Martínez-Barbeito, 1945 e Martínez-Barbeito, 1988.
15 Aínda que El Eco de Santiago afirma que, o día 11, Federico depositou un ramo de
flores na tumba de Rosalía de Castro, acompañado por membros do Comité de Cooperación
Intelectual de Santiago, Carlos Martínez-Barbeito afirma, no seu artigo citado, e reafirmoumo na
miña entrevista, que, de certo, só o acompañou el, naquela mañá, describíndome en detalle este
suceso: Federico manifestoulle o seu desexo de homenaxear á Cantora do Sar e xuntos acudiron
ó pavillón da Ferradura, onde o xardineiro municipal lles preparou amablemente un ramo de
flores variadas, que ofreceron a Rosalía (o autor coruñés lembra aínda vivamente como ripou
unha camelia daquel ramo e a gardou nalgún libro da súa biblioteca, para que secara e desprendera
o seu arrecendo para sempre).
Queda constancia nas crónicas periodísticas que cobren a estadía de García Lorca en Santiago
e nos testemuños de Carlos Martínez-Barbeito e Blanco-Amor a promesa do poeta granadino
de volver a Compostela, alá polo 25 de xullo, día da Patria Galega, para unha homenaxe
universal a Rosalía de Castro, na que participarían tamén Azorín, Ortega y Gasset, Unamuno,
Díez-Canedo, pero sen «diputados ni políticos de relumbrón». Homenaxe que, como sabemos,
non chegaría a celebrarse.
16 Conversa mantida con Carlos Martínez-Barbeito o día 11 de agosto de 1995, na súa casa
de Juana de Vega da Coruña.
22